گنجور

غزل شمارهٔ ۳۹۹

شعار عشق بازان چیست، خوبان را دعا کردن
قفا خوردن، پی افشردن، جفا بردن، وفا کردن
کمال کامرانی در محبت چیست می‌دانی
بتی را پادشاهی دادن و خود را گدا کردن
به چشم پاک بنگر مجمع پاکیزه‌رویان را
که در کیش نظربازان، خطا باشد خطا کردن
حضورت گر نبوده‌است آن خم ابروی محرابی
نماز کرده‌ات را راستی باید قضا کردن
قیامت قامتی با صدهزاران ناز می‌گوید
که می باید قیامت را از این قامت بنا کردن
دلا باید گرفتن دامن بالا بلندی را
تن آسوده را چندی گرفتار بلا کردن
مبارک طلعتی تا می‌رسد از دور می‌گویم
که صبح عید نوروز است می‌باید صفا کردن
ز دیوان قضا تا چند خواهد شد نصیب من
ز کوی دوست رفتن، چشم حسرت بر قفا کردن
وجودم در حقیقت زندهٔ جاوید خواهد شد
که باید روی جانان دیدن و جان را فدا کردن
محب صادق از جانان به جز جانان نمی‌خواهد
که حیف است از خدا چیزی تمنا جز خدا کردن
چنان با تار زلف بسته دل پیوند الفت را
که نتوان یک سر مویش ز یکدیگر جدا کردن
فروغی را مگر گویا کند آن منطق شیرین
وگرنه هیچ نتواند ثنای پادشا کردن
خدیو نکته پرور ناصرالدین شاه معنی‌دان
که کام نکته سنجان را ازو باید روا کردن
بلنداختر شهنشاهی که درگاه جلالش را
گهی باید دعا گفتن، گهی باید ثنا کردن

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

شعار عشق بازان چیست، خوبان را دعا کردن
قفا خوردن، پی افشردن، جفا بردن، وفا کردن
هوش مصنوعی: شعار عاشقان چیست؟ دعا کردن برای نیکان، از خود گذشتن، فداکاری کردن، جفا دیدن و در عوض وفاداری نشان دادن.
کمال کامرانی در محبت چیست می‌دانی
بتی را پادشاهی دادن و خود را گدا کردن
هوش مصنوعی: کمال موفقیت در عشق آن است که انسان تمام وجودش را به محبوب خود تقدیم کند و خود را در مقابل او کوچک و بی‌ارزش احساس کند.
به چشم پاک بنگر مجمع پاکیزه‌رویان را
که در کیش نظربازان، خطا باشد خطا کردن
هوش مصنوعی: به چشمان خود به زیبایی‌ها و دل‌فریب‌ها نگاه کن. در دنیایی که به دنبال زیبایی و حقیقت است، اشتباه یا خطا به چشم نمی‌آید.
حضورت گر نبوده‌است آن خم ابروی محرابی
نماز کرده‌ات را راستی باید قضا کردن
هوش مصنوعی: اگر در حضور تو آن خم ابرو که چون محراب است نبوده، باید واقعاً نمازی که به خاطر تو بوده را قضا کرد.
قیامت قامتی با صدهزاران ناز می‌گوید
که می باید قیامت را از این قامت بنا کردن
هوش مصنوعی: در روز قیامت، کسی با زیبایی و جذابیت بسیار، به صورت نمایان و دل‌فریب ظاهر می‌شود و همه را به یاد اهمیت و عظمت آن روز می‌اندازد. این حالت به قدری باشکوه است که هر کس را مجذوب خود می‌کند و نشان می‌دهد که باید این وقایع بزرگ و سرنوشت‌ساز را جدی گرفت.
دلا باید گرفتن دامن بالا بلندی را
تن آسوده را چندی گرفتار بلا کردن
هوش مصنوعی: ای دل، باید همت کردی و به تلاش و کوشش بیشتری روی آوردی؛ چراکه نشستن و آرامش پیدا کردن در حالتی راحت، تو را به مشکلات و بلاها دچار می‌کند.
مبارک طلعتی تا می‌رسد از دور می‌گویم
که صبح عید نوروز است می‌باید صفا کردن
هوش مصنوعی: وقتی که چهره‌ی زیبایت از دور نمایان می‌شود، به خودم می‌گویم که صبح عید نوروز فرارسیده است و باید فضای دل را تازه و شاداب کنم.
ز دیوان قضا تا چند خواهد شد نصیب من
ز کوی دوست رفتن، چشم حسرت بر قفا کردن
هوش مصنوعی: از سرنوشت چه مدتی باید نصیبم باشد که از کوی دوست بروم و تنها با حسرت به جلو نگاه کنم؟
وجودم در حقیقت زندهٔ جاوید خواهد شد
که باید روی جانان دیدن و جان را فدا کردن
هوش مصنوعی: وجود من به واقع زنده و پایدار خواهد شد زمانی که بتوانم محبوبم را ببینم و جانم را فدای او کنم.
محب صادق از جانان به جز جانان نمی‌خواهد
که حیف است از خدا چیزی تمنا جز خدا کردن
هوش مصنوعی: محب واقعی تنها برای محبوب واقعی‌اش، یعنی خدا، ارزشی قائل است و جز او چیزی نمی‌خواهد. از این رو، درخواست چیزی غیر از خدا از او، نادرست و ناپسند به شمار می‌رود.
چنان با تار زلف بسته دل پیوند الفت را
که نتوان یک سر مویش ز یکدیگر جدا کردن
هوش مصنوعی: این شعر به بیان یک پیوند عمیق و ناگسستنی میان دو دل اشاره دارد. به گونه‌ای که این پیوند به قدری محکم است که حتی جدا کردن یک تار مو از یکدیگر نیز غیرممکن به نظر می‌رسد. این تشبیه نشان‌دهنده‌ی عشق و دوستی عمیق است که به راحتی نمی‌توان آن را از یکدیگر جداسازی کرد.
فروغی را مگر گویا کند آن منطق شیرین
وگرنه هیچ نتواند ثنای پادشا کردن
هوش مصنوعی: فقط اگر زبانی شیرین و زیبا داشته باشد، می‌تواند به خوبی او را توصیف کند، وگرنه هیچ چیز دیگری نمی‌تواند در ستایش پادشاه موثر باشد.
خدیو نکته پرور ناصرالدین شاه معنی‌دان
که کام نکته سنجان را ازو باید روا کردن
هوش مصنوعی: ناصرالدین شاه، که حکمرانی دانا و نکته سنج بوده، باید توجه و خواسته‌های افرادی که به ظرافت و نکته‌سنجی اهمیت می‌دهند را برآورده کند.
بلنداختر شهنشاهی که درگاه جلالش را
گهی باید دعا گفتن، گهی باید ثنا کردن
هوش مصنوعی: شخصیتی بزرگ و با عظمت که برای ورود به محضرش باید گاهی دعا بکنیم و گاهی هم او را ستایش کنیم.