گنجور

غزل شمارهٔ ۱۶۸

آن که یک ذره غمت در دل پر غم دارد
اگر انصاف دهد عیش دو عالم دارد
دیده با قد تو کی سایه طوبی جوید
سینه با داغ تو کی خواهش مرهم دارد
کم و بیش آن که به دو چشم ترحم داری
هرگز اندیشه نه از بیش و نه از کم دارد
عاقلی کز شکن زلف تو دیوانه شود
سر این سلسله باید که محکم دارد
آن که کام از لب شیرین تو خواهد، باید
نیش را بر قدح نوش مقدم دارد
من سودا زدهٔ جمعم ز پریشانی دل
کاین پریشانی از آن طرهٔ پر خم دارد
شاکرم شاکر اگر زهر پیاپی بخشد
خوش‌دلم خوش‌دل اگر نیش دمادم دارد
گر مکرر سخن تلخ بگوید معشوق
عاشق آن است که این نکته مسلم دارد
یارب از هیچ غمی خاطرت آزرده مباد
که فروغی ز غمت خاطر خرم دارد

اطلاعات

وزن: فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

آن که یک ذره غمت در دل پر غم دارد
اگر انصاف دهد عیش دو عالم دارد
هوش مصنوعی: هر کس که یک ذره از غم تو را در دلش دارد، اگر به انصاف نگاه کند، لذت زندگی در دو جهان را خواهد داشت.
دیده با قد تو کی سایه طوبی جوید
سینه با داغ تو کی خواهش مرهم دارد
هوش مصنوعی: چشم با جذابیت تو چگونه می‌تواند به دنبال سایه درخت طوبی باشد، و دلی که با شوق تو می‌سوزد چگونه می‌تواند آرزوی درمانی برای خود داشته باشد؟
کم و بیش آن که به دو چشم ترحم داری
هرگز اندیشه نه از بیش و نه از کم دارد
هوش مصنوعی: هر کس که با چشمان ترحم به دیگران نگاه می‌کند، هرگز نگران کم و زیاد بودن اوضاع نیست و به این موضوع فکر نمی‌کند.
عاقلی کز شکن زلف تو دیوانه شود
سر این سلسله باید که محکم دارد
هوش مصنوعی: آدم باهوشی که به خاطر زیبایی‌های تو دیوانه می‌شود، باید در این ارتباط به خوبی و با استحکام عمل کند.
آن که کام از لب شیرین تو خواهد، باید
نیش را بر قدح نوش مقدم دارد
هوش مصنوعی: کسی که می‌خواهد از شیرینی لب‌های تو لذت ببرد، باید پیش از آن، رنج و سختی را تحمل کند.
من سودا زدهٔ جمعم ز پریشانی دل
کاین پریشانی از آن طرهٔ پر خم دارد
هوش مصنوعی: من دچار احساسات و افکار آشفته هستم؛ این پریشانی و سردرگمی من به خاطر زیبایی و جذابیت آن موهای پر پیچ و تاب است.
شاکرم شاکر اگر زهر پیاپی بخشد
خوش‌دلم خوش‌دل اگر نیش دمادم دارد
هوش مصنوعی: من از اینکه اگر به طور مداوم زهر به من بدهند سپاسگزارم و اگر هر لحظه به من آسیب برسانند، باز هم دلخوش و شادمانم.
گر مکرر سخن تلخ بگوید معشوق
عاشق آن است که این نکته مسلم دارد
هوش مصنوعی: اگر محبوب بارها سخنان تلخی بگوید، عاشق همچنان او را دوست دارد چرا که به این موضوع واقف است.
یارب از هیچ غمی خاطرت آزرده مباد
که فروغی ز غمت خاطر خرم دارد
هوش مصنوعی: ای خداوند، امیدوارم هیچ ناراحتی‌ای دل تو را غمگین نکند، زیرا فرشته‌ای از شادی در دل خود، به خاطر غم تو، هنوز شاداب است.

حاشیه ها

1395/05/02 10:08
بی نام

بیت سوم بنظر می رسد بشکل زیر بوده است:
کم و بیش آنکه بدو چشم ترحم داری
هرگز اندیشه نه از یش و نه از کم دارد
بیت آخر بنظر می رسد که چنین بوده است
یارب از هیچ غمی خاطرش آزرده مباد
که فروغی ز غمت خاطر خرم دارد

1396/02/24 05:04
کاظم ایاصوفی

بیت نهم دم زد درست است

1396/02/24 05:04
کاظم ایاصوفی

توضیح من مربوط به غزل بعدی است. با پوزش

1398/10/30 20:12

کم وبیش آن که بدو چشم ترحم دادی---بنظر درست میرسد