گنجور

غزل شمارهٔ ۱۴۳

مدام ذکر ملک این کلام شیرین باد
که خسرو ملکان شاه ناصرالدین باد
کبوتری که نیاید به زیر پنجهٔ شاه
سرش ز دست قضا پایمال شاهین باد
سمند چرخ که بی‌تازیانه می‌رقصد
پی سواری او زیر زین زرین باد
کفش همیشه به شمشیر جوهرافشان است
سرش هماره به دیهیم گوهر آگین باد
نشیب حضرت او سجده‌گاه خورشید است
فراز رایت او بوسه‌گاه پروین باد
بساط بارگهش چهرهٔ امیران است
چراغ انجمنش دیدهٔ سلاطین باد
غبار رزمگهش بر سر سماوات است
شهاب تیزپرش در دل شیاطین باد
زمانه در صف میدان او به توصیف است
ستاره بر در ایوان او به تحسین باد
جمال او همه روز آفتاب اجلال است
جلال او همه شب آسمان تمکین باد
رخ محب وی از جام باده گلگون است
کنار خصم وی از خون دیده رنگین باد
همه دعای فروغی به دولت شاه است
همیشه ورد زبان فرشته آمین باد

اطلاعات

وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

مدام ذکر ملک این کلام شیرین باد
که خسرو ملکان شاه ناصرالدین باد
هوش مصنوعی: همیشه به یاد داشته باشید که این سخن زیبا در مورد پادشاهی است که به عنوان بزرگ‌ترین شاه شناخته شده است، یعنی ناصرالدین شاه.
کبوتری که نیاید به زیر پنجهٔ شاه
سرش ز دست قضا پایمال شاهین باد
هوش مصنوعی: کبوتری که زیر سایه قدرت شاه نیفتد، سرنوشتش به دست تقدیر و مشکلاتی همچون طوفان‌های سخت خواهد بود.
سمند چرخ که بی‌تازیانه می‌رقصد
پی سواری او زیر زین زرین باد
هوش مصنوعی: اسب چابک و تندخو بدون نیاز به لگام، به طور طبیعی و آزادانه در حال رقصیدن است و سوارکارش، که بر روی زین طلایی نشسته است، تحت تأثیر این حرکت زیبا قرار دارد.
کفش همیشه به شمشیر جوهرافشان است
سرش هماره به دیهیم گوهر آگین باد
هوش مصنوعی: کفش همیشه در کنار شمشیر با ارزش و درخشان است و سر آن همیشه به تاجی از جواهرات درخشان مزین است.
نشیب حضرت او سجده‌گاه خورشید است
فراز رایت او بوسه‌گاه پروین باد
هوش مصنوعی: در دنیای او، پایین‌ترین نقطه جایگاه سجده خورشید است و بالاترین نقطه پرچم او، مکان بوسه زدن ستاره پروین به حساب می‌آید.
بساط بارگهش چهرهٔ امیران است
چراغ انجمنش دیدهٔ سلاطین باد
هوش مصنوعی: این بیت به توصیف مقام و جایگاه والا و نورانی یک شخصیت بزرگ می‌پردازد. به این معناست که محیط و فضایی که او در آن قرار دارد، به شکلی است که چهره‌های بزرگ و مشهور را جذب می‌کند و دیدگان سلاطین و مقتدران به او دوخته شده است. به نوعی، او مانند چراغی در میان دیگران می‌درخشد و این جلوه‌گری او باعث توجه و احترام دیگران می‌شود.
غبار رزمگهش بر سر سماوات است
شهاب تیزپرش در دل شیاطین باد
هوش مصنوعی: غبار میدان جنگ او به آسمان نشسته و شهاب تیزپرش در دل شیاطین وزیدن گرفته است.
زمانه در صف میدان او به توصیف است
ستاره بر در ایوان او به تحسین باد
هوش مصنوعی: زمانه در حال توصیف ویژگی‌های اوست و ستاره‌ها نیز در مقابل او به تحسین و ستایش مشغولند.
جمال او همه روز آفتاب اجلال است
جلال او همه شب آسمان تمکین باد
هوش مصنوعی: زیبایی او در طول روز مانند خورشید در اوج خود است و بزرگواری او در شب مانند آسمانی است که دچار عظمت و اراده است.
رخ محب وی از جام باده گلگون است
کنار خصم وی از خون دیده رنگین باد
هوش مصنوعی: چهره معشوق در شراب قرمز مانند گل می‌درخشد، اما در مقابل دشمنش، چشمانش از اشک رنگین و پر از غم است.
همه دعای فروغی به دولت شاه است
همیشه ورد زبان فرشته آمین باد
هوش مصنوعی: فروغی همیشه دعا می‌کند تا شاه در رفاه و سعادت باشد، و این دعا به قدری ارزشمند است که همچون ورد زبان فرشتگان تلقی می‌شود.