فروغی بسطامیغزل شمارهٔ ۱۳۱
عید مولود علی را تا شه والا گرفت
عقل کل گفتا که کار دین حق بالا گرفت
ناصرالدین شاه کفر افکن که در ماه رجب
عید مولود علی عالی اعلی گرفت
عیسی از چارم فلک آمد به ایوان ملک
بس که این عید همایون را خوش و زیبا گرفت
تا ملک مهر علی را در دل خود جای داد
مهر روشن دل شد و مهرش به دلها جا گرفت
ظل حق را پرتو مهر علی خورشید کرد
پرتوی باید ز خورشید جهان آرا گرفت
الحق از مهر علی آیینهٔ دل روشن است
روشنی می‌باید از آیینه دلها گرفت
تا علی عالی از طاق حرم شد آشکار
دامن مقصود خود هم پیر و هم برنا گرفت
من غلام همت آنم که در راه علی
قطره داد امروز و فردا در عوض دریا گرفت
هر که آمد بر سر سودای بازار علی
مایهٔ سود دو عالم را از این سودا گرفت
کیست دست حق و نفس مصطفی الا علی
وین کسی داند که از حق خاطر دانا گرفت
مدعی را نام نتوان برد در نزد علی
کی توان اسم سها را در بر بیضا گرفت
از علی عالی‌تری در عالم امکان مجوی
زان که رسم هر مسمی باید از اسما گرفت
نام او را هر که بر تن ساخت جوشن بی خلاف
داد خود را در مصاف از لشکر اعدا گرفت
قنبر او پنجه با هفت اختر سیار زد
منبر او نکته بر نه گنبد خضرا گرفت
مه به پای پاسبانش چهره تابان نهاد
خور ز خاک آستانش دیدهٔ بینا گرفت
آفتاب از حضرت او طلعت زیبا ستاند
آسمان از دولت او خلعت دیبا گرفت
معدن از دست سخایش گوهر سیراب یافت
قلزم از ابر عطایش لؤلؤ لالا گرفت
هم هوا را لطف او پر نافه اذفر نمود
هم چمن را خلق او در عنبر سارا گرفت
هم ز حسنش تابشی بر دیدهٔ موسی فتاد
هم ز عشقش آتشی در سینهٔ سینا گرفت
بامدادان با علی اسرار خود را فاش کرد
آن چه احمد از احد در لیلةالاسری گرفت
من کجا و مدح مولایی که دست احمدی
دفتر اوصافش از یکتای بی همتا گرفت
جان اگر مولا بخواهد، لا نمی‌بایست گفت
آهن خود گرم باید داد و این حلوا گرفت
هر کسی دامان پیری را به دست آورده است
دست امید فروغی دامن مولا گرفت
اطلاعات
وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
عید مولود علی را تا شه والا گرفت
عقل کل گفتا که کار دین حق بالا گرفت
هوش مصنوعی: در روز عید تولد علی، که به عنوان بزرگ‌ترین شخصیت در دین شناخته می‌شود، عقل و خرد به اوج خود رسید و این نشان داد که دین حق به مقام و منزلتی عالی دست یافته است.
ناصرالدین شاه کفر افکن که در ماه رجب
عید مولود علی عالی اعلی گرفت
هوش مصنوعی: ناصرالدین شاه به دنیا آمدن علی را که در ماه رجب بود، جشن گرفته و به آن اهمیت داده است.
عیسی از چارم فلک آمد به ایوان ملک
بس که این عید همایون را خوش و زیبا گرفت
هوش مصنوعی: عیسی از آسمان به زمین آمد و به دربار پادشاهی وارد شد، چون این جشن بزرگ و با شکوه بسیار دیدنی و زیبایی داشت.
تا ملک مهر علی را در دل خود جای داد
مهر روشن دل شد و مهرش به دلها جا گرفت
هوش مصنوعی: زمانی که محبت علی در دل کسی قرار می‌گیرد، قلب او روشن و پر نور می‌شود و این محبت در دل‌های دیگر نیز نفوذ می‌کند و گسترش می‌یابد.
ظل حق را پرتو مهر علی خورشید کرد
پرتوی باید ز خورشید جهان آرا گرفت
هوش مصنوعی: نور محبت علی مانند تابش خورشید است که سایه حق را روشن می‌کند. برای دریافت این روشنی، باید از همان خورشید جهان‌نما بهره‌برداری کرد.
الحق از مهر علی آیینهٔ دل روشن است
روشنی می‌باید از آیینه دلها گرفت
هوش مصنوعی: به حقیقت، مهر علی مانند آینه‌ای است که دلها را روشن می‌کند. برای دستیابی به روشنی و آگاهی، باید این نور را از آینه دلها دریافت کرد.
تا علی عالی از طاق حرم شد آشکار
دامن مقصود خود هم پیر و هم برنا گرفت
هوش مصنوعی: زمانی که علی به مقام والای خود در حرم رسید، هدف و مقصود او به طور واضح و آشکار نمایان شد و هم پیران و هم جوانان به دامن او چنگ زدند.
من غلام همت آنم که در راه علی
قطره داد امروز و فردا در عوض دریا گرفت
هوش مصنوعی: من خدمتگزار تلاش کسی هستم که امروز برای راه علی فقط یک قطره از خود می‌دهد و فردا در عوض آن دریا را به دست می‌آورد.
هر که آمد بر سر سودای بازار علی
مایهٔ سود دو عالم را از این سودا گرفت
هوش مصنوعی: هر کسی که به دنبال فضل و مقام علی (ع) بیفتد، از این جستجو و هدف، بهره‌ای بزرگ در دنیا و آخرت خواهد برد.
کیست دست حق و نفس مصطفی الا علی
وین کسی داند که از حق خاطر دانا گرفت
هوش مصنوعی: چه کسی جز علی، دست حق و نفس پیامبر است؟ و کسی می‌داند که از حقیقت، دل آگاه را چه کسی گرفته است.
مدعی را نام نتوان برد در نزد علی
کی توان اسم سها را در بر بیضا گرفت
هوش مصنوعی: مدعی نمی‌تواند در نزد علی نامی داشته باشد، همان‌طور که نمی‌توان ستاره سها را در آسمان روشن برفی مشاهده کرد.
از علی عالی‌تری در عالم امکان مجوی
زان که رسم هر مسمی باید از اسما گرفت
هوش مصنوعی: در دنیا هیچ‌کس را بالاتر از علی جست‌وجو نکن، زیرا هر نام و عنوانی باید بر اساس نام‌ها و صفات الهی شکل بگیرد.
نام او را هر که بر تن ساخت جوشن بی خلاف
داد خود را در مصاف از لشکر اعدا گرفت
هوش مصنوعی: هر کس که نام او را به عنوان سپر و حفاظت در برابر دشمنان به کار گیرد، به طور یقین خود را در میدان جنگ در برابر دشمنان محفوظ می‌دارد.
قنبر او پنجه با هفت اختر سیار زد
منبر او نکته بر نه گنبد خضرا گرفت
هوش مصنوعی: قنبر، که یکی از شخصیت‌های مهم در تاریخ است، با قدرت و تسلط خاصی در جلوه‌ای از علم و دانش، پا به عرصه می‌گذارد. او با مهارت و دقت، نکات ارزشمندی را از گنبد سبز (مسجد النبی) استخراج می‌کند و بر آن‌ها تأکید می‌ورزد. به عبارتی، او در موقعیتی ویژه و مهم، به بیان و تشریح مفاهیم عمیق می‌پردازد که نشان‌دهنده مقام و منزلت اوست.
مه به پای پاسبانش چهره تابان نهاد
خور ز خاک آستانش دیدهٔ بینا گرفت
هوش مصنوعی: ماه به پای نگهبان خود زیبایی خاصی بخشید و خورشید از خاک آستان او، چشمی بینا و روشنایی گرفت.
آفتاب از حضرت او طلعت زیبا ستاند
آسمان از دولت او خلعت دیبا گرفت
هوش مصنوعی: خورشید زیبایی‌اش را از وجود او می‌گیرد و آسمان لباس سلطنتش را از نعمت او دریافت می‌کند.
معدن از دست سخایش گوهر سیراب یافت
قلزم از ابر عطایش لؤلؤ لالا گرفت
هوش مصنوعی: از سخاوت و بخشش او، معادن گنجینه‌ها را پر کرده و سرشار ساخته‌اند، و دریا نیز از باران رحمتش مرواریدها را به دست آورده است.
هم هوا را لطف او پر نافه اذفر نمود
هم چمن را خلق او در عنبر سارا گرفت
هوش مصنوعی: خداوند با لطف و رحمتش هوا را خوشبو و دلپذیر کرد و همچنین به واسطه آفرینش خود، زیبایی‌های چمن را مانند عطر مشک درآورد.
هم ز حسنش تابشی بر دیدهٔ موسی فتاد
هم ز عشقش آتشی در سینهٔ سینا گرفت
هوش مصنوعی: زیبایی او نوری بر چشمان موسی تابید و عشق او آتش شوقی در دل سینا افروخت.
بامدادان با علی اسرار خود را فاش کرد
آن چه احمد از احد در لیلةالاسری گرفت
هوش مصنوعی: در صبح زود، فردی با علی صحبت کرد و رازهایی را که احمد در شب معراج از خداوند دریافت کرده بود، برای او بازگو کرد.
من کجا و مدح مولایی که دست احمدی
دفتر اوصافش از یکتای بی همتا گرفت
هوش مصنوعی: من به کجا و چقدر می‌توانم اوصاف مولایی را ستایش کنم که احمد، نویسنده، صفات او را از یکتایی منحصر به فردی دریافت کرده است؟
جان اگر مولا بخواهد، لا نمی‌بایست گفت
آهن خود گرم باید داد و این حلوا گرفت
هوش مصنوعی: اگر خداوند بخواهد، نباید سخنی گفت. باید خود را آماده کرد و کار کرد تا به نتیجه رسید.
هر کسی دامان پیری را به دست آورده است
دست امید فروغی دامن مولا گرفت
هوش مصنوعی: هر کس که به سن و سال پیری رسیده، امید به نور و روشنی را از دست مولای خود گرفته است.
حاشیه ها
1394/08/26 15:10
سپهر
مصرع دوم بیت چهارم به نظر مشکل دارد.
فکر می کنم کلمه ای از قلم افناده باشد.
1398/10/30 13:12
کی توان اسم سها را از ید بیضا گرفت---بنظر درست میرسد