گنجور

غزل شمارهٔ ۹۰۶

بکوش ایجان خدا را بنده باشی
برین در همچو خاک افکنده باشی
جهان ظلمت فنا آب حیاتست
بنوش این آب تا پاینده باشی
بجد و جهد میجو تا بیابی
اگر جوینده یابنده باشی
نتابد بر دلت نور هدایت
تو تا از کبر و کین آکنده باشی
ترا رسم خداوندی نزیبد
بزیب بندگی زیبنده باشی
نشاید بندگی با خود پرستی
ز خود تا نگذری کی بنده باشی
ز دیده اشک می افشان و میسوز
که تا چون شمع افروزنده باشی
بدلسوزی و سربازی و خنده
توانی شمع سان پاینده باشی
بآب معرفت گر پروری جان
بمیرد هر دلی تو زنده باشی
ندارد قیمتی جز زنده عشق
بعشق ارزنده ارزنده باشی
هم اینجا در بهشت جاودانی
اگر دلرا ز دنیا کنده باشی
ززیب این جهان گر بر کنی دل
بزیب آنجهان زیبنده باشی
در اینجا گر بحال خود بگرئی
در آنجا در خوشی و خنده باشی
جهانرا جان توانی شد بدانش
چرا از جاهلی خربنده باشی
توانی خواجهٔ کونین گردید
اگر ای فیض حق را بنده باشی

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: کتابخانه تصوف

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

بکوش ایجان خدا را بنده باشی
برین در همچو خاک افکنده باشی
هوش مصنوعی: ای جان، سعی کن که بنده خدا باشی و در این دنیا مانند خاک humble و فروتن باشی.
جهان ظلمت فنا آب حیاتست
بنوش این آب تا پاینده باشی
هوش مصنوعی: دنیا پر از تاریکی و زوال است، اما این آب زندگی است. اگر این آب را بنوشی، همیشه زنده خواهی ماند.
بجد و جهد میجو تا بیابی
اگر جوینده یابنده باشی
هوش مصنوعی: برای رسیدن به هدف خود، با تلاش و کوشش پیوسته ادامه بده؛ زیرا اگر واقعا دنبال چیزی باشی، حتماً آن را پیدا خواهی کرد.
نتابد بر دلت نور هدایت
تو تا از کبر و کین آکنده باشی
هوش مصنوعی: اگر نور هدایت بر دلت نتابد، نمی‌توانی از کبر و کینه پاک باشی.
ترا رسم خداوندی نزیبد
بزیب بندگی زیبنده باشی
هوش مصنوعی: تو به مقام و جایگاه خدایی نمی‌رسی، اما شایسته است که در مقام بندگی زینت و زیبایی داشته باشی.
نشاید بندگی با خود پرستی
ز خود تا نگذری کی بنده باشی
هوش مصنوعی: انسان نمی‌تواند همزمان به خودپرستی بپردازد و بنده واقعی باشد. برای اینکه بتوانی به بندگی و خدمتگزاری واقعی دست پیدا کنی، باید از خودخواهی و خودمحوری فراتر بروی.
ز دیده اشک می افشان و میسوز
که تا چون شمع افروزنده باشی
هوش مصنوعی: از چشمانت اشک بریز و به خاطر عشق بسوز، زیرا که فقط در این حالت می‌توانی مانند شمعی درخشان و روشن باشی.
بدلسوزی و سربازی و خنده
توانی شمع سان پاینده باشی
هوش مصنوعی: برای اینکه همیشه درخشان و پرنور باشی، باید زندگی را با دلسوزی، فداکاری و لبخند سپری کنی.
بآب معرفت گر پروری جان
بمیرد هر دلی تو زنده باشی
هوش مصنوعی: اگر با آب معرفت خود را پرورش دهی، حتی اگر قلبی بمیرد، تو همچنان زنده و پاینده خواهی بود.
ندارد قیمتی جز زنده عشق
بعشق ارزنده ارزنده باشی
هوش مصنوعی: تنها ارزش زندگی در عشق است؛ پس باید ارزشمند و باارزش باشی.
هم اینجا در بهشت جاودانی
اگر دلرا ز دنیا کنده باشی
هوش مصنوعی: اگر دل‌ت را از دنیای مادی جدا کنی، همین‌جا در بهشت ابدی زندگی خواهی کرد.
ززیب این جهان گر بر کنی دل
بزیب آنجهان زیبنده باشی
هوش مصنوعی: اگر از زیبایی‌های این دنیا دل بکنی و به زیبایی‌های آن دنیا توجه کنی، در آنجا نیز زیبا و دلنشین خواهی بود.
در اینجا گر بحال خود بگرئی
در آنجا در خوشی و خنده باشی
هوش مصنوعی: اگر در اینجا به وضعیت خود توجه کنی، در آنجا در شادی و خنده خواهی بود.
جهانرا جان توانی شد بدانش
چرا از جاهلی خربنده باشی
هوش مصنوعی: اگر تو به دانش و آگاهی دست یابی، می‌توانی دنیا را برای خود و دیگران بهتر کنی. پس چرا با نداشتن دانش و آگاهی خود را به ضعف و نادانی محدود کنی؟
توانی خواجهٔ کونین گردید
اگر ای فیض حق را بنده باشی
هوش مصنوعی: اگر بندهٔ خداوند باشی، می‌توانی به مقام و جایگاه بلندی دست یابی و به کائنات تسلط پیدا کنی.

حاشیه ها

1397/05/02 13:08
نستوه

در مصرع 2 بیت 3 جوینده صحیح نیست، جوینده ای درست است.