غزل شمارهٔ ۳۶۳
این فقیهان که بظاهر همه اخوان همند
گر به باطن نگری دشمن ایمان همند
جگر خویش و دل هم ز حسد میخایند
پوستین بره پوشیده و گرگان همند
تا که باشند در اقلیم ریاست کامل
در شکست هم و جوینده نقصان همند
واعظان گرچه بلیغند و سخندان لیکن
گفتن و کردن این قوم کجا آن همند
آه ازین صومعهداران تهی از اخلاص
کز حسد رهزن اخلاص مریدان همند
سادهلوحان که ندارند زادراک نصیب
رستهاند از همه آفات و محبان همند
زاهد و عارف و عابد همه بر درگه حق
خواجه شأنان هم و بنده و سلطان همند
خوب رویان جهان مظهر لطفند ولی
مست چشمان هم و خسته مژگان همند
دردمندان مجازی که جگر سوختهاند
چون نشستند بهم شمع شبستان همند
گاه سازند بهم گاه ز هم میسوزند
همد مانند گهی گاه رقیبان همند
اهل صورت که ندارند ز معنی خبری
همه در رشک زر و سیم فراوان همند
خویش با خویش چرا شور کند در تلخی
پنج روزی که برین مائده مهمان همند
مجلسی را که نه از بهر خدا آرایند
تا نشستند بهم رهزن ایمان همند
اهل بزمی که در آن حضرت دانائی نیست
بملاهی و مناهی همه شیطان همند
فیض خاموش ازین حرف سخن کوته کن
از گروهی که در ایمان همه اخوان همند
اطلاعات
وزن: فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: کتابخانه تصوف
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
این فقیهان که بظاهر همه اخوان همند
گر به باطن نگری دشمن ایمان همند
هوش مصنوعی: فقیهانی که در ظاهر خود را برادر یکدیگر نشان میدهند، اگر به باطن آنها نگاه کنیم، در واقع دشمن ایمان هستند.
جگر خویش و دل هم ز حسد میخایند
پوستین بره پوشیده و گرگان همند
هوش مصنوعی: حقایق و باطن دل و جان انسان از حسد به شدت آسیب میبیند. در حالی که ظاهر آرام و بیخبر از خطر است، در واقع در کنار آن، گرگها وجود دارند که میتوانند به راحتی آسیب بزنند.
تا که باشند در اقلیم ریاست کامل
در شکست هم و جوینده نقصان همند
هوش مصنوعی: تا زمانی که در دنیای قدرت و رهبری، کسانی باشند که در شکستها هم به دنبال کمال و بهبود خود هستند، آنها در هر حالتی از خلایق به شمار میروند.
واعظان گرچه بلیغند و سخندان لیکن
گفتن و کردن این قوم کجا آن همند
هوش مصنوعی: واعظان هرچند که سخنرانان ماهری هستند و خوب صحبت میکنند، اما عمل کردن و رفتاری شایسته مانند سخنانشان کمیاب است.
آه ازین صومعهداران تهی از اخلاص
کز حسد رهزن اخلاص مریدان همند
هوش مصنوعی: افرادی که در صومعه زندگی میکنند و خلوص نیت ندارند، به دلیل حسد، مانع از رشد و پیشرفت مریدان و متعهدان واقعی میشوند.
سادهلوحان که ندارند زادراک نصیب
رستهاند از همه آفات و محبان همند
هوش مصنوعی: سادهلوحان که فهم و درک عمیقی ندارند، از تمام مشکلات و آسیبها دور شدهاند و در حقیقت، آنها به نوعی در محبت و عشق محصور هستند.
زاهد و عارف و عابد همه بر درگه حق
خواجه شأنان هم و بنده و سلطان همند
هوش مصنوعی: در پیشگاه خداوند، زاهدان، عارفان و عبادتکنندگان همه یکسان هستند؛ چه آنانی که دارای مقام و منزلتاند و چه آنانی که در مرتبه بندگی قرار دارند.
خوب رویان جهان مظهر لطفند ولی
مست چشمان هم و خسته مژگان همند
هوش مصنوعی: زیبایان دنیا نماینده رحمت و محبت هستند، اما چشمانشان انسان را تحت تاثیر قرار میدهد و مژگانشان نیز خستگی به راه میاندازد.
دردمندان مجازی که جگر سوختهاند
چون نشستند بهم شمع شبستان همند
هوش مصنوعی: افرادی که در دل خود درد و رنج دارند و از مشکلات رنج میکشند، زمانی که کنار هم جمع میشوند، مانند شمعهایی در یک شبستان هستند که نور و گرما را به فضا میبخشند.
گاه سازند بهم گاه ز هم میسوزند
همد مانند گهی گاه رقیبان همند
هوش مصنوعی: گاهی اوقات دوستان و رفقا به یکدیگر میپیوندند و در مواقعی هم به خاطر برخی مسائل از هم فاصله میگیرند. این وضعیت مشابه این است که گاهی رقیبان نیز به هم شبیه میشوند.
اهل صورت که ندارند ز معنی خبری
همه در رشک زر و سیم فراوان همند
هوش مصنوعی: کسانی که تنها به ظواهر و اشکال توجه دارند، از معانی عمیق بیخبرند. آنها فقط به ثروت و جواهرات چشم دارند و به همین دلیل حسادت و رقابت در دلشان وجود دارد.
خویش با خویش چرا شور کند در تلخی
پنج روزی که برین مائده مهمان همند
هوش مصنوعی: چرا انسان باید در تلخی و سختی پنج روزه دچار نگرانی و جنجال شود، در حالی که میداند بعد از این ایام، فرصت لذت و شادمانی در آغوش مهمانی خدا خواهد بود؟
مجلسی را که نه از بهر خدا آرایند
تا نشستند بهم رهزن ایمان همند
هوش مصنوعی: مجلسهایی که نه به خاطر خدا برپا میشوند، زمانی که جمع میشوند، ایمان افراد را تهدید میکنند.
اهل بزمی که در آن حضرت دانائی نیست
بملاهی و مناهی همه شیطان همند
هوش مصنوعی: در gathering یا محفلهایی که دانش و آگاهی در آنجا وجود ندارد، همهی افراد به دور از حقیقت و ارزشها هستند و مانند شیطان عمل میکنند.
فیض خاموش ازین حرف سخن کوته کن
از گروهی که در ایمان همه اخوان همند
هوش مصنوعی: از آنچه میگویی بهره ببر و با کسانی که در ایمان همگی برادر هستند، سخن را کوتاه کن و از بیان حرفهای اضافی پرهیز کن.

فیض کاشانی