غزل شمارهٔ ۳۵۶
افلاک را جلالت تو پست میکند
املاک را مهابت تو پست میکند
هر جا دلی که عشق تو در وی کند نزول
هوشش رباید و خردش مست میکند
مر پست را عبادت تو میکند بلند
مر نیست را ارادت تو هست میکند
جان را ز آسمان بزمین لطفت آورد
لطف خفی شمارهٔ هر مست میکند
علم رسا احاطه ذرات کاینات
تا قدر او بلند شود پست میکند
سازد ز نطفه قدرت تو صورت عجب
تا جان کند شکار ز تن شست میکند
تا دیدهاش گشاید در ظلمت افکند
تا سر بلند گردد پا پست میکند
بر اهل خیر چون بگشاید دری بهشت
بر دوزخ آن گشاد دری بست میکند
آزاری ارچه میرسد از گردش سپهر
لیکن تلافی چو دلی خست میکند
جای حوادث است جهان بلند و پست
گاهی کند بلند و گهی پست میکند
بیماریی چو دست دهد یا عدو دعا
سعی طبیب و کار زبر دست میکند
هر دم که فیض میل جهان دگر کند
دستش گرفته است تو پا پست میکند
غزل شمارهٔ ۳۵۵: حق را نمیگویم بعام علم این تقاضا میکندغزل شمارهٔ ۳۵۷: گاهی به غمزهای دلی آباد میکند
اطلاعات
وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: کتابخانه تصوف
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
افلاک را جلالت تو پست میکند
املاک را مهابت تو پست میکند
هوش مصنوعی: عظمت و شکوه تو باعث میشود که آسمانها به پایین بیایند و قدرت و هیبت تو باعث میشود که زمین و زمینداران دچار حقارت شوند.
هر جا دلی که عشق تو در وی کند نزول
هوشش رباید و خردش مست میکند
هوش مصنوعی: هرجا که دلی به عشق تو گرایش پیدا کند، آن دل تحت تاثیر عشق تو قرار میگیرد و عقل و هوش آن را تحت سلطه در میآورد و مستش میکند.
مر پست را عبادت تو میکند بلند
مر نیست را ارادت تو هست میکند
هوش مصنوعی: میتوان گفت که کسی که در پایینترین مقام و مرتبه قرار دارد، به خاطر عشق و ارادت تو، به نوعی به عبادت تو مشغول است. همچنین، کسی که در شرایط نامطلوب و بیارزش به نظر میرسد، به خاطر روح محبت و احترام تو، ارزشمند و محترم میشود.
جان را ز آسمان بزمین لطفت آورد
لطف خفی شمارهٔ هر مست میکند
هوش مصنوعی: این بیت به زیبایی از تأثیر عشق و لطافت الهی بر روح و دل انسان سخن میگوید. به تصویر کشیده شده است که لطف و محبت آسمانی، جان را از آسمان به زمین میآورد و به هر شیدای عاشق، حالتی سرخوش و مسحورکننده میبخشد. در واقع، عشق خداوند همچون نوری است که به دلها روشنایی میبخشد و آنها را از حالت عادی خارج میکند.
علم رسا احاطه ذرات کاینات
تا قدر او بلند شود پست میکند
هوش مصنوعی: علم عمیق و جامع به ما کمک میکند تا همه جزئیات هستی را درک کنیم و در نتیجه، انسانهایی با سطحی بالا و دانش گسترده شویم. این علم میتواند دستاوردهای بزرگتری را برای ما به ارمغان آورد و ما را از وضعیتهای پایینتر خارج کند.
سازد ز نطفه قدرت تو صورت عجب
تا جان کند شکار ز تن شست میکند
هوش مصنوعی: قدرت تو از همان نطفه، شکلی شگفتانگیز میسازد و هنگامی که جان از بدن خارج میشود، شکار را از آن خالی میکند.
تا دیدهاش گشاید در ظلمت افکند
تا سر بلند گردد پا پست میکند
هوش مصنوعی: تا زمانی که در تاریکی به دنیا مینگرد، او را در محنت و رنج نگهمیدارد، اما وقتی بالا بیاید و سرش را بلند کند، او را به زیر میکشد.
بر اهل خیر چون بگشاید دری بهشت
بر دوزخ آن گشاد دری بست میکند
هوش مصنوعی: هنگامی که در بهشت به روی نیکوکاران باز شود، در جهنم نیز بر روی بدکاران بسته خواهد شد.
آزاری ارچه میرسد از گردش سپهر
لیکن تلافی چو دلی خست میکند
هوش مصنوعی: هرچند که انسان ممکن است در اثر تغییرات زمان و ستارهها دچار درد و سختی شود، ولی وقتی دلی شکسته به فکر تلافی برمیآید، تنها به خود آسیب میزند.
جای حوادث است جهان بلند و پست
گاهی کند بلند و گهی پست میکند
هوش مصنوعی: دنیا محل وقوع حوادث و اتفاقات است؛ گاهی حالتی بالا و خوب پیدا میکند و گاهی نیز به پایین و وضعیت نامناسب میرسد.
بیماریی چو دست دهد یا عدو دعا
سعی طبیب و کار زبر دست میکند
هوش مصنوعی: اگر بیماری دست بدهد یا دشمنی به وجود آید، تلاشهای پزشک و دعا به کار نمیآید.
هر دم که فیض میل جهان دگر کند
دستش گرفته است تو پا پست میکند
هوش مصنوعی: هر لحظه که نعمت و لطف جهان تغییر میکند، او دستش را به سمت تو دراز میکند و تو را از آن پایین میآورد.

فیض کاشانی