گنجور

غزل شمارهٔ ۲۲۸

مرغ خیال کس را کس بال و پر نه بندد
هر جا پرد بر و کس راه گذر نه بندد
عاشق چو هست صادق یکلحظه نیست بی‌وصل
معشوق بر خیالش راه نظر نه بندد
یاری که دل‌نشین شد با جان چو جان قرین شد
بر هجر ره به بندد بر وصل در نبندد
عارف ز حسن خوبان بیند جمال یزدان
لیکن به عشق صورت پای نظر نبندد
از عشق حق نصیبی زهاد را نباشد
نقش خیال جانان هر بی‌بصر نبندد
بهر بهشت بندد زاهد کمر بطاعت
جز بهر خدمت دوست عاشق کمر نبندد
خواهی ز راه مقصود نومید بر نگردی
حاجت بنزد او بر کو بر تو در نبندد
از عشق باش پنهان تا چشم تو شود جان
تا در صدف نیاید باران گهر نبندد
اشکار خشک آرند با وصف بت نگارند
چون فیض در حقیقت کس شعر تر نبندد

اطلاعات

وزن: مفعول فاعلاتن مفعول فاعلاتن (مضارع مثمن اخرب)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: کتابخانه تصوف

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

مرغ خیال کس را کس بال و پر نه بندد
هر جا پرد بر و کس راه گذر نه بندد
هوش مصنوعی: پرنده خیال هیچ کس را محدود نمی‌کند و هر جا که بخواهد پرواز می‌کند و هیچ کس نمی‌تواند مانع آن شود.
عاشق چو هست صادق یکلحظه نیست بی‌وصل
معشوق بر خیالش راه نظر نه بندد
هوش مصنوعی: عاشق واقعی همیشه صادق است و هرگز لحظه‌ای بدون اتصال به معشوق خود نمی‌تواند به او فکر کند. او نمی‌تواند حتی برای یک آن چشم از عشقش برگرداند.
یاری که دل‌نشین شد با جان چو جان قرین شد
بر هجر ره به بندد بر وصل در نبندد
هوش مصنوعی: دوستی که دلنشین و عزیز است، وقتی که جان و دل با هم پیوند می‌خورند، در دوران جدایی راهی نمی‌یابد، اما در کنار هم بودن، دوستی را از هم نمی‌گسلد.
عارف ز حسن خوبان بیند جمال یزدان
لیکن به عشق صورت پای نظر نبندد
هوش مصنوعی: عارف وجود زیبایی‌های انسانی را می‌بیند و به حقیقت الهی پی می‌برد، اما در عشق به مظاهر ظاهری توجهی نمی‌کند و نگاهش را محدود نمی‌سازد.
از عشق حق نصیبی زهاد را نباشد
نقش خیال جانان هر بی‌بصر نبندد
هوش مصنوعی: زاهدان به خاطر عشق حقیقی چیزی از آن نصیبشان نمی‌شود؛ زیرا کسی که چشم بصیرت ندارد، نمی‌تواند به زیبایی‌های معشوق خود توجه کند.
بهر بهشت بندد زاهد کمر بطاعت
جز بهر خدمت دوست عاشق کمر نبندد
هوش مصنوعی: زاهد به خاطر بهشت و پاداش‌های آن، خود را به طاعت و بندگی مشغول می‌کند؛ اما عاشق فقط برای خدمت به دوستش تلاش می‌کند و برای او زحمت می‌کشد.
خواهی ز راه مقصود نومید بر نگردی
حاجت بنزد او بر کو بر تو در نبندد
هوش مصنوعی: اگر می‌خواهی به هدف خود برسی، ناامید نشو و مسیر را ترک نکن. نیازهایت را به او عرضه کن؛ او به خواسته‌های تو پاسخ می‌دهد و درهای بسته به روی تو گشوده می‌شود.
از عشق باش پنهان تا چشم تو شود جان
تا در صدف نیاید باران گهر نبندد
هوش مصنوعی: عشق خود را مخفی نگه‌دار تا چشمانت پر از زندگی و روح شود. چرا که اگر به‌راحتی در معرض دید قرار بگیری، مانند مرواریدی که در صدف است، نمی‌توانی در میان بقیه مخلوقات ارزشمند باقی بمانی.
اشکار خشک آرند با وصف بت نگارند
چون فیض در حقیقت کس شعر تر نبندد
هوش مصنوعی: بیت به این معناست که برخی افراد فقط ظاهر کارها را نشان می‌دهند و به زیبایی و جذابیت آن می‌پردازند، در حالی که در عمق و حقیقت، هیچ چیز خاصی وجود ندارد. همان‌طور که فیض، شاعر معروف، با عمق احساساتش شعر می‌سراید، دیگران نمی‌توانند به چنین زیبایی و عمق واقعی دست یابند.