رسم بود که قیصر و شاه روم زمانی که دخترش به‌سن مناسبی می‌رسید

و خوش‌اقبال می‌شد و می‌دید که آماده ازدواج شده‌است.

انجمنی از بزرگان دانا و صاحب‌رای در کاخ خود جمع و مهمان می‌کرد.

و هرکس که شایسته و هم‌پایه او بود از میان آن نامداران جوان و برومند.

دختر زیبای قیصر در میان آن جماعت به دنبال پیدا کردن همسر می‌گشت.

هوش مصنوعی: تو به دور او پرستش‌گر بودی و از میان مردم، نشانی از تاج و تختش نبود.

در اندرون و خانه قیصر آن‌زمان روم، سه دختر بودند که در جهان معروف گشته‌بودند.

هم از نظر قامت و زیبایی و هم وقار و شایستگی.

یکی از آنان پسندیده‌تر بود به نام کتایون که دختری خردمند و پاک‌دل و سرزنده بود.

کتایون یک شب در خواب دید که کشورش از نور خورشید روشن شده است.

گروهی مرد آمد و همچون ستاره ثریا از میان مردم درخشید.

بزرگ آن جمع، غریبه‌ای بود که مهربان و دانا به‌نظر می‌رسید.

بلند قامت بود و خوش‌چهره و رفتار او شبیه شاهان بود.

کتایون یک دسته گل هدیه داد و او آن‌را گرفت.

قیصر انجمنی بزرگ از پهلوانان لشکر و بزرگان جمع کرد.

در هنگام صبح وقتی که خورشید بردمید، و بزرگان از خواب بیدار شدند.

آن بزرگان را به جشنی دعوت کردند و سپس آن پری‌چهره را به‌آنجا خواندند.

کتایون با شصت کنیز که در دست هریک دسته‌گلی بود‌، وارد شد.

آنقدر گشت که خسته شد و هیچ‌کدام از آنان را نپسندید.

از کاخ به خوابگاه رفت و هم‌چنان در آرزوی پیدا کردن همسر بود.

وقتی که هوا تاریک شد و روز بعد خورشید بردمید.

هوش مصنوعی: قیصر فرمان داد که در روم، از میان افراد کم‌مرتبه، چیزی که ارزشمند باشد، برای افراد با مرتبه بالا پیدا کنید.

هوش مصنوعی: آنها را به کاخی بزرگ و بلند بیاورند تا همه چیز به خوبی و خوشی انجام شود.

هوش مصنوعی: زمانی که آگاهی و دانایی به هر فرد برجسته‌ای می‌رسد، درستی و شایستگی او را به اوج می‌رساند.

هوش مصنوعی: فرزانه بزرگ به گشتاسپ گفت که تو چه رازهایی در دل داری که هنوز پنهان مانده‌اند؟

برو تا تاج و تخت و بزم شاه را ببینی تا دلت از غصه رها شود.

هوش مصنوعی: گشتاسپ وقتی خبر را شنید، به همراه او به کاخ قیصر رفت و با وقار و آرامش قدم برداشت.

هوش مصنوعی: او به زمین افتاد و از مهمانان پر درد، خسته و پنهان نشسته است.

هوش مصنوعی: دل‌های بیدار و آگاه بندگان کتایون و عاشقان گل رخ از این دنیا رخت بربستند.

هوش مصنوعی: او در اطراف ایوان خود می‌چرخید و در کنار او، خردمندان و مراقبان حضور داشتند.

وقتی از دور گشتاسپ را دید، گفت که آن خواب تعبیر شد.

هوش مصنوعی: وقتی که فردی با ویژگی‌های برجسته و شایسته، به مقام و معروفیتی دست یابد، آنگاه تاج و نشانه‌های شادی بر سر او قرار می‌گیرد.

وقتی که وزیر دانا و آموزگار آن را دید، بلافاصله به نزد قیصر شتافت.

که مردی از میان آن جمع انتخاب کرد خوش‌قامت همچون سرو بوستان.

هوش مصنوعی: چهره‌اش مثل گلستان زیباست و موهایش به رشته‌های زیبا و بلند شبیه است، هر کسی او را ببیند، شگفت‌زده می‌شود.

هوش مصنوعی: بد است که ندانی شخصی کیست، طوری که انگار او خود نیکویی و عظمت الهی است.

هوش مصنوعی: او پاسخ داد که دختر نباید عیبی از پرده بیرون بیاورد که به نژاد و خانواده آسیب برساند.

اگر من دخترم را به او بدهم، در روم‌، پست و خوار خواهم‌شد.

هم آن دختر را و آن‌کسی‌را که انتخاب کرده است، باید سر برید.

سقف به‌او گفت سخت مگیر‌، پیش از تو قیصرها و شاهان زیادی بوده‌اند. (سُقُف مخفف اسقف است که قاضی ترسایان و حاکم و مهتر ایشان باشد (برهان))

تو به دختر خود گفتی همسر انتخاب کن به‌او نگفتی که حتما یک رومی باشد.

اکنون آن‌را که پسندیده‌، یافته‌است؛ تو نیز از راه خدا سرکشی مکن.

رسم اجداد سرافراز و دین‌دار و پاک تو این‌چنین بوده‌است.

روم به رسم و آیین بنا شده‌است تو راهی دیگر در پیش مگیر.

این حرف را دوباره تکرار مکن که همایون و نیک نیست؛ به راهی که هرگز نرفته‌ای، مرو.