کلمه بیوراسپ بصورت سرهم لقب ضحاک است.

بیت ششم در لغت نامه دهخدا بهنگام توضیح معنی کلمه شیرور به این شکل ثبت شده
بز شیرور میش بد همچنین
به دوشندگان داده بد پاکدین .
کلمه دوشندگان بجای دوشیزگان بکار رفته که به نظر با توجه به کلمه شیرور به معنی شیر ده درست تر می باشد .لطفا در صورت درست بودن اصلاح گردد.

با درود فراوان
دوستان من تا کنون هربار این شعر را خوانده ام به معنای این بیت پی نبرده ام، گمان بر این بردم اینجا کسی بتواند راهنمایی کند :
مگر در نهانش سخن دیگر است
پژوهنده را راز با مادر است
با سپاس بسیار

اردشیر جان
این ابیات
ز دانا شنیدم من این داستان
که فرزند بد گر شود نره شیر
به خون پدر هم نباشد دلیر
مگر در نهانش سخن دیگرست
پژوهنده را راز با مادرست
در توصیف داستان است و منظورش به ناخلف بودن ضحاک است.
میفرماید: فرزند بد نیز خون پدر را نمی ریزد مگر مادر او خیانتی کرده باشد

اردشیر خان
مگر در نهانش سخن دیگر است
پژوهنده را راز با مادر است
بدین مانا که : رازی در زندگی او هست پژوهنده باید در مورد مادرش تحقیق کند ، شاید ضحاک از پدر دیگری باشد ،
مانا باشید

پاسخ به پرسش اردشیر:
در باور ایران باستان پدرکشی ننگی هولناک بوده به گونه ای که حتا در باورشان ناپاکترین کسان هم خون پدر نمی ریزد و اگر کسی پدری به دست پسر کشته شود بی گمان آن پسر فرزند راستین پدر نبوده و ناپاک زاده است .
استاد رستگار فسایی در یکی از کتابهایشان این فرض را به میان آورده که رستم به دست سهراب کشته شده ولی برای تابو بودن پدرکشی در استوره ها سهراب کشته می شود .
----
منابع گفته های بالا را اکنون به یاد ندارم

درود بر همگی دوستان.
کسی هست درباره این تکه از چکامه مرا راهنمایی کند؟
«ز ترس جهاندار با باد سرد»

خسرو خان
ز ترس جهاندار با باد سرد
گویا می فرماید از ترس خداوند بی تکبر و خود خواهی بود
باد ، شاید به مانای خودپسندی باشد ، که درین جمله لغت سرد، نافی آن است ،
از ترس پروردگار خود بینی را از خود دور کرده بود.
متواضع بود

درود بر محسن گرامی. بسیار سپاسگزارم. آیا همین برداشت را از تکه دیگر هم میشود داشت:
«به هر نیک و بد شاه آزاد مرد
به فرزند بر نازده باد سرد»
اگر پاسخ آری است، سپاسگزار میشوم که در مورد این بیت هم مرا راهنمایی کنید.

گرامی خسروساسان
سر تازیان مهتر نامجوی
شب آمد سوی باغ بنهاد روی
به چاه اندر افتاد و بشکست پست
شد آن نیکدل مرد یزدان‌پرست
به هر نیک و بد شاه آزاد مرد
به فرزند بر نازده باد سرد
همی پروریدش به ناز و به رنج
بدو بود شاد و بدو داد گنج
آری ، می توان چنین نظر داد که پدر در مورد فرزندش هیچگونه خودخواهی و خوپسندی روا نداشته بوده،
میخوهد بگوید : پسر جواب نیکویی های پدر را با خود بینی و ناجوانمردی داد
از ابیات پیشین و بعدی نیز چنین نتیجه ای می توان گرفت
من نیز مثل شما بیش ازین در نمی یابم
پایدار باشی

درود بر شما محسن گرامی. بسیار از راهنمایی شما دوست نازنین سپاسگزارم.
شاد، پیروز و تندرست باشی.

- مصرع دوم بیت 5 در نسخه خطی فلورانس بیشتر در خور محتوای این بیت و بیت قبل است:
همان تازی اسب و هیون مری
لغت مری به چندین معنی میتواند اشاره داشته باشد که ابولفضل خطیبی آن را به معنای شیرده و محسن صادقی محسن آباد آن را به معنای اهلی و فرمانبر در نظر گرفته.
- بیت 6: به "دوشندگان"، باز هم نسخه خطی فلورانس.
دوشیزگان در اینجا ارتباطی با مفهون نداره.
- همچنین بیت 9 در همان نسخه به این صورت نوشته شده:
دلیر و سبکسار و ناباک بود

سلام
بیت دوم باد نیست باده هست
گرانمایه هم شاه و هم نیک مرد
ز ترس جهاندار با باده سرد

سلام
در بیت بیستم
به جای (را ) باید از قرار داد تا وزن و معنی درست باشد
چه باید پدرکش پسر چون تو بود
یکی پندت (از )من بیاید شنود
ممنون لطفا تصحیح کنید

با سلام
به نظرم
در بیت 23م
برین گفتهٔ من چو داری وفا
جهاندار باشی (یکی پادشا)
به نظر بنده این گونه که می نویسم با سخن فردوسی بیشتر هماهنگی داره و وقفه خوانشی هم ایجاد نمیشه
برین گفتهٔ من چو داری وفا
جهاندار باشی (و فرمانروا)
البته این نظر من هست
یقینا در این خصوص ،با توجه به نسخ مختلف و وزن و عروض و خیلی چیزهای دیگر که بنده سررشته ندارم باید اعمال نظر کرد.

دوشیزه جز همسر ندیده  بچم  گوسفند و  بز شیردار دوشیدنی و همچنان دوشنده  ان نیز گفته میشود - در طبری میخوانیم پیامبر را از هفت گوسفند دوشیزه بود

باتوجه به تجارب من با سرد دو معنا دارد یکی به معنای ناله و زاری و نفرین و دیگری کنایه از کوچکترین مشقتها ست. در مصرع ز ترس جهاندار با باد سرد یعنی ترس از  مجازاتی ک بعلت ناله و نفرین گریبانگیرش شود. و در مصرع بعدی به فرزند بر نازده باد سرد یعنی فرزندش را هرگز نفرین نکرده بود.

در قسمت 167 کوش نامه هویت ضحاک را اینگونه معرفی می کند که نام او به تازی قیس لهبوب است

براین بود ضحّاک تازی نژاد

که گفتیم و کردیم در نامه یاد

ز تازی اگر باز پرسیش نام

ورا قیس لهبوب خواند مدام

دگر نام او پارسی پهلوی

همی بیوراسب آید ار بگروی

یکی پندت از من بباید شنود

یکی مرد بود اندر آن روزگار

ز دشت سواران نیزه گذار

مردی بود در آن روزگار،

که از دشت سواران نیزه‌گذار بود.

گرانمایه هم شاه و هم نیک مرد

ز ترس جهاندار با باد سرد

او گرانمایه، شاه و مردی نیک بود

و از ترس جهاندار، به باد سرد پناه می‌برد.

که مرداس نام گرانمایه بود

به داد و دهش برترین پایه بود

نام او مرداس بود و گرانقدر،

به خاطر داد و دهش، برترین مقام را داشت.

مر او را ز دوشیدنی چارپای

ز هر یک هزار آمدندی به جای

از چهارپایانی که می‌دویدند،

هر یک به جای هزاران می‌آمدند.

همان گاو دوشابه فرمانبری

همان تازی اسب گزیده مری

او گاو دوشابه‌ای داشت که فرمانبردار بود،

و نیز اسبی تازی و گزیده داشت.

بز و میش بد شیرور همچنین

به دوشیزگان داده بد پاکدین

و همچنین بز و میش که شیرور بودند،

به دوشیزگان داده می‌شدند و پاک‌دین بودند.

به شیر آن کسی را که بودی نیاز

بدان خواسته دست بردی فراز

به شیر کسی که نیازمند بود،

به آن خواسته، دستش را بلند کرد.

پسر بد مر این پاکدل را یکی

کش از مهر بهره نبود اندکی

فرزندی از آن پاکدل یکی بود

که از مهر بهره‌ای اندک نداشت.

جهانجوی را نام ضحّاک بود

دلیر و سبکسار و ناپاک بود

جهانجوی را ضحاک نامیدند،

که دلیر، سبکسار و ناپاک بود.

کجا بیور اسپش همی خواندند

چنین نام بر پهلوی راندند

که نام او را بر اسپش می‌خواندند

و بدین گونه، بر پهلوی او می‌رانیدند.

کجا بیور از پهلوانی شمار

بود بر زبان دری ده هزار

از پهلوانی‌هایش، نامش بر زبان‌ها بود

ده هزار بار به زبان دری گفته می‌شد.

ز اسپان تازی به زرین ستام

ورا بود بیور که بردند نام

از میان اسبان تازی به زرین ستام

او را به نام «بیور» می‌شناختند.

شب و روز بودی دو بهره به زین

ز روی بزرگی نه از روی کین

شب و روز به دو زین بر آن سوار بود

که از روی بزرگی بود، نه از روی کین.

چنان بد که ابلیس روزی پگاه

بیامد به سان یکی نیک‌خواه

چنان بود که ابلیس روزی در صبح

به سان یک نیک‌خواه به نزد او آمد.

دل مهتر از راه نیکی ببرد

جوان گوش گفتار او را سپرد

دل مهتر از راه نیکی را ربود

و جوان گوش به گفتار او سپرد.

بدو گفت پیمانت خواهم نخست

پس آنگه سخن برگشایم درست

به او گفت: «نخست پیمان تو را می‌طلبم،

سپس سخن را درست باز می‌گویم.»

جوان نیک‌دل گشت فرمانش کرد

چنان چون بفرمود سوگند خورد

جوان نیک‌دل فرمان او را پذیرفت

و چنان‌که او فرمود، سوگند خورد.

که راز تو با کس نگویم ز بن

ز تو بشنوم هر چه گویی سخن

که راز تو را با کسی نمی‌گویم

و از تو می‌شنوم هر چه بگویی.

بدو گفت جز تو کسی کدخدای

چه باید همی با تو اندر سرای

به او گفت: «جز تو، کسی کدخدا نیست،

چه باید با تو در سرای من؟»

چه باید پدر کش پسر چون تو بود

یکی پندت را من بیاید شنود

«چه باید پدر کش، پسر چون تو باشد؟

یکی پند تو را من باید بشنود.»

زمانه برین خواجهٔ سالخورد

همی دیر ماند تو اندر نورد

زمانه بر آن خواجهٔ سالخورده،

دیر ماندی تو در این نبرد.

بگیر این سر مایه‌ور جاه او

تو را زیبد اندر جهان گاه او

این سر، مایه‌ور جاه او را بگیر،

که تو را در جهان به او شایسته است.

بر این گفتهٔ من چو داری وفا

جهاندار باشی یکی پادشا

به این گفته من، اگر وفا کنی،

جهاندار خواهی بود، یکی پادشاه.

چو ضحاک بشنید اندیشه کرد

ز خون پدر شد دلش پر ز درد

چون ضحاک شنید، اندیشه‌ای کرد

و از خون پدر، دلش پر از درد شد.

به ابلیس گفت این سزاوار نیست

دگر گوی کاین از در کار نیست

به ابلیس گفت: «این سزاوار نیست،

دیگر بگو که این کار از در نیست.»

بدو گفت گر بگذری زین سخن

بتابی ز سوگند و پیمان من

به او گفت: «اگر از این سخن بگذری،

ز سوگند و پیمان من بتابی.»

بماند به گردنت سوگند و بند

شوی خوار و ماند پدرت ارجمند

«اگر بمانی، به گردنت سوگند و بند خواهد ماند،

و خوار خواهی شد و پدرت ارجمند خواهد ماند.»

سر مرد تازی به دام آورید

چنان شد که فرمان او برگزید

سر مرد تازی را به دام آوردند

و چنان شد که فرمان او را برگزید.

بپرسید کاین چاره با من بگوی

نتابم ز رای تو من هیچ روی

پرسید که: «این چاره را با من بگو،

که من هیچ روی از رأی تو نتابم.»

بدو گفت من چاره سازم ترا

به خورشید سر برفرازم ترا

به او گفت: «من چاره‌ای برایت می‌سازم

که به خورشید سر برفرازم تو را.»

مر آن پادشا را در اندر سرای

یکی بوستان بود بس دلگشای

«در اندر سرای آن پادشاه،

باغی بسیار دلگشای وجود داشت.»

گرانمایه شبگیر برخاستی

ز بهر پرستش بیاراستی

«گرانمایه شب‌هنگام برخواست

تا برای پرستش، آنجا را بیاراست.»

سر و تن بشستی نهفته به باغ

پرستنده با او ببردی چراغ

«سر و تن خود را شست و در باغ نهان شد،

پرستنده‌ای چراغی با او برد.»

بیاورد وارونه ابلیس بند

یکی ژرف چاهی به ره بر بکند

«ابلیس بند وارونه‌ای آورد،

و چاهی ژرف در راه کَند.»

پس ابلیس وارونه آن ژرف چاه

به خاشاک پوشید و بسترد راه

«سپس ابلیس آن چاه عمیق را وارونه کرد

و با خاشاک آن را پوشاند و راه را بست.»

سر تازیان مهتر نامجوی

شب آمد سوی باغ بنهاد روی

«سر سواران تازی و جویندگان نام

شب به سوی باغ آمد و روی به آن نهاد.»

به چاه اندر افتاد و بشکست پست

شد آن نیک‌دل مرد یزدان‌پرست

«به چاه افتاد و شکسته شد،

و آن مرد نیک‌دل، یزدان‌پرست گشت.»

به هر نیک و بد شاه آزاد مرد

به فرزند بر نازده باد سرد

«او به هر نیک و بد، شاه آزاد مرد بود

و بر فرزندش سخت ناز می‌کشید.»

همی پروریدش به ناز و به رنج

بدو بود شاد و بدو داد گنج

«او را به ناز و رنج پرورش داد

و به او شاداب بود و گنج داد.»

چنان بدگهر شوخ فرزند او

بگشت از ره داد و پیوند او

«چنین بدگهر، فرزند او شد

که از راه داد و پیوندش برگشت.»

به خون پدر گشت همداستان

ز دانا شنیدم من این داستان

«او به خون پدر همداستان شد،

که من این داستان را از دانا شنیدم.»

که فرزند بد گر شود نرّه شیر

به خون پدر هم نباشد دلیر

«اگر فرزند بد، نر شیر شود،

از خون پدر هم دلیر نخواهد بود.»

مگر در نهانش سخن دیگرست

پژوهنده را راز با مادرست

«مگر در نهان او سخن دیگری باشد،

راز را پژوهنده با مادرش می‌داند.»

فرومایه ضحاک بیدادگر

بدین چاره بگرفت جای پدر

«ضحاک فرومایه و بیدادگر

به این چاره، جای پدر را گرفت.»

به سر بر نهاد افسر تازیان

بر ایشان ببخشید سود و زیان

«افسر تازیان را بر سر نهاد

و به ایشان، سود و زیان بخشید.»

بگمانم این ها نیز بخشی از  سروده فردوسی است

چنان بد که ابلیس روزی پگاه
بیامد به سان یکی نیک‌خواه

دل مهتر از راه نیکی ببرد
جوان گوش گفتار او را سپرد

همانا خوش امدش گفتار اوی
 نبود آگه از زشت کردار اوی
بدو داد گوش و دل و جان پاک
 پراکند بر تارک خویش خاک
چو ابلیس دانست کو  دل بداد
بر افشاد از او گشت بسیار شاد
فراوان سخن گفت زیبا و نغز
جوان را ز دانش تهی کرد مغز
همی گفت دارم سخنها بسی
که انرا نداند بجز من کسی
جوان گفت برگوی چندین مپای
بیاموز مارا تو ای نیک  رای
بدو گفت پیمانت خواهم نخست
پس آنگه سخن برگشایم درست