ببخشید، وقتی هنوز آتش نداشتن، باده شون کجا بوده؟!

حضرتِ شازده کوچولوک!
فی‌الواقع،
ما نفهمیدیم باده چه ربطی به آتش می‌داشته بوده باشد!؟
می‌شود راهنمویی بفرمویید...

شب آمد برافروخت آتش چو کوه
همان شاه در گرد او با گروه

اینم آتش..البته اگر ربطی با باده داشته باشه

سده یا سذه با سوز و سوختن همریشه است

آذرنگ به معنی هلاک است و رنج و محنت برای آذرنگ دمار هم داریم و غمی

فروغ به معنی شعاع است و به جای شعاع میتوانیم بگوییم فروغ!

کسانی براین باورند که سده بخاطر این سده نام نهاده شده است که سد شب و روز پیش از بهار است ان جشن یعنی پنجاه شب و پنجاه روز

فروغمان یعنی خانه فروغ ، بهشت و دروغمان یعنی خانه دروغ یعنی دوزخ

باده گساران نیک میدانند که از برای فرا هم آوردن باده ناب نیازی به آتش نبوده و نیست (پدران باده گسار ما گویا به روزگار جمشید به باده دست یافته اند!! و آی بسا آنچه هوشنگ می نوشیده آبجو بوده است و الله اعلم !!)

آنچه من از سده و سده سوزان به یاد دارم:
در نخستین ساعات روز دهم بهمن که آغاز چله کوچک بود، جارچی مردم را به سده سوزان میخواند: «سده، سده، ، پنجاه روز به نوروز»
میدانستیم و همه اهل آبادی می دانستند کی و کجا سده سوزان است،
به سده گاه می رفتیم به گرد کردن هیمه بزرگان دم دمای غروب می آمدند با آجیل و شیرینی پس آتش در خرمن خاشاک می افکندند، آتش زبانه می کشید و ما دانش آموزان سرود آتش می خواندیم ( دریغا که فراموش کرده ام) .
آتش که فرو می نشست شب که فرو می ریخت برزگران به خنک کردن و بار کردن خاکستر سر گرم می کردند و خوردن آجیل شیرینی ، خاکستر را به کشتمان میبردند تا زمین را گرم و بارور کند. و ما به خانه بر می گشتیم چشم به راه پدر که شاهنامه بگشاید و داستان هوشنگب بخواند.
....بگفتا فروغی است این ایزدی پرستید باید اگر بخردی.
شب آمدبر افروخت آتش چو کوه
همان شاه در گرد او با گروه
یکی جشن کرد آن شب و باده خورد
سده نام آن جشن فرخنده کرد
زهوشنگ ماند این سده یادگار
بسی باد چون او دگر شهریار

بیت ششم و هفتم در لغت نامه دهخدا ذیل توضیح کلمه آذرنگ به معنای روشن و منور این چنین آمده
بسنگ گران آمد آن سنگ خورد
مر آن سنگ این سنگ بشکست خرد
فروغی پدید آمد از هر دو سنگ
دل سنگ گشت از فروغ آذرنگ .

سده ،سد یا صد و ه است، مانند دهه ، هزاره
خوب است ما صد ننویسیم و 100 را سد ، مانند پیشینیان مان بنویسیم
سوختن و سوز سذ را نمی دانم پیوندی با سد دارد یا نه؟

بسی باد چون او دگر شهریار
یعنی چی؟

هدی جان فکر میکنم معنیش تقریبا این شه :
پادشاهان بسیار دیگری مثل او باید بیایند

با احترام به نظر دوستان
بسی باد چون او دگر شهریار
”باد“ می تواند مانای ” آرزو ی بودن “ باشد : امید که چون او پادشاهان دیگری بیاید ، یا باشند

بسی باد چون او دگر شهریار
جمله دعایی هست،مانند او پادشاه زیاد باد،بسیار باد

این ابیات را خالقی مطلق میگوید بیت هایی است که از فردوسی نیست و بعدها عمدی به شاهنامه و فردوسی نسبت داده اند تا جشن سده را جشن آتش بنامند جشن سده جشن پیروزی بر ضحاک ستمگر بوده است پادشاهان بعد اسلام نمیخواستند یادی از فریدون و قیام کاوه بر ضحاک در اذهان باقی بماند تا مبادا مردم بر علیه ضحاکان زمان قیام کنند همانطور که امروز از عاشورا فقط گریه و ذکر مصیبت باقی گذاشتند ابوریحان در التفهیم و خیام در نوروزنامه و در کتب قبل شاهنامه داستان کشف آتش توسط هوشنگ نیست و جشن سده را به فریدون و پیروزی بر ضحاک نسبت میدهند بنابر روایت بیهقی در تاریخ بیهقی مسعود غزنوی که سنی متعصب بود در جشن سده آتش بزرگ روشن میکرد و حیوانات و کبوتران و پرندگان را در آتش زنده زنده میسوزاند و دور آن شادی میکردند تا این جشن و آتش را در نزد مردم تخریب کند جریان نفوذ به این ها باید گفت که آیین کهن ما را تخریب میکردند .سده جشن آتش نبوده و ایرانیان آتش پرست نبودند و قبل هوشنگ آتش کشف شده بوده و جشن سده هم ربطی به هوشنگ و آتش نداره سده جشن قیام در برابر زورگویان و ضحاکان زمانه است

دوستان فارغ از اینکه این بیت از فردوسی بزرگ است یا خیر، به‌نظر می‌رسد منظور سراینده، در بیت چهاردهم این است که بسیار (سال‌ها) باید [بگذرد] تا دیگرباره شاهی مانند هوشنگ بیاید. در واقع مفهوم زمان در عبارت "بسی باد" پنهان است: بسیار (سال‌ها) باید....
پس مقصود جایگاه ویژه و ممتاز هوشنگ است.
اما درباره فرمایش جناب آقای آرش (فارغ از اینکه اصل موضوع در تاریخ چگونه بوده است و چه بسا سخن درست همان است که ایشان می‌گوید)، در این ابیات گفته نمی‌شود که نیاکان ما آتش‌پرست بوده‌اند. صریحاً می‌گوید: هوشنگ، خداوند جهان‌آفرین را می‌ستاید که چنین هدیه‌ای را به او ارزانی داشته است و آن‌گاه آتش را قبله‌گاهی برای پرستش خداوند قرار می‌دهد. یعنی می‌داند که آتش نعمتی از سوی خداست. (و اگر مردم عادی بعدها برای آتش و نور در برابر خداوند اصالت یا شراکت قائل شدند، اشکال از سوی آن‌هاست.)

نگه کرد هوشنگ با هوش و هنگ
 یکی سنگ خارا گرفتش به چنگ

- نشد مار کشته و که او را فروغی چنین  از فردوسی نیست و بیشتر سروده هایی که در ان واژگان عربی امده  از فردوسی نیست 
ای کاش انان را بر میداشتید

با سلام

آیا بین این بخش و بخش قبل تناقض وجود ندارد؟

نخستین یکی گوهر آمد به چنگ

به آتش ز آهن جدا کرد سنگ

سر مایه کرد آهن آبگون

کز آن سنگ خارا کشیدش برون

به نظر می رسد در بخش قبل اشاره به این شده که آتش کشف شده بود و این ابیات ممکن است همانگونه که جناب آرش در بالا گفته اند الحاقی باشد.

درود بر شما

این ابیات از شاهنامه که مربوط به جشن سده و پیدایش آتش یا بهتر است بگوییم مهار آتش است در قدیمی ترین نسخه ی دست نویس شاهنامه یعنی نسخه ی 614 فلورانس نیست (تصحیح دکتر جلال خالقی مطلق)

اینها از خود  فردوسی است بجز ان دو سه بیت که واژه عربی دارد و سست است این دنباله داستان   است    پیشتر گفت که
 نخستین یکی گوهر امد  به چنگ
 به اتش جدا کرد اهن ز سنگ
سر مایه کرد اهن ابگون
 کز ان سنگ خارا کشیدش برون
اینک میگوید که چگونه شد که توانست این کار کند و میگوید
 یکی روز شاه جهان سوی کوه
 گذر کرد با چند کس سوی کوه
 انگاه داستان اتش را میگوید و سپس میگوید
چو بشناخت  اهنگری پیشه کرد
 گراز و تبر اره و تیشه کرد
 گراز گونه ای بیل زنجیر دار و دو تایی است یکی دسته زنجیر و یکی دسته بیل را میگیرد
 نام جشن سده  روز و شب به نوروز است  و در همین روز فریدون بر ماردوش  پیروز شد  و در همین روز اتش پدید امد فریدون چون ارمایل را بازخواست گفت  من همین توانستم  که گروهی را رها کنم و گر میخواهی  رهایی دهندگانم  را ببنی  بگو تا  هرکس رهایی داده ارمایل است  به  یک شب  اتش فروزد و انان انشب اتش افروختند

 فروغ از افروزش است  اتش فروز اتش فروغ  - آذرنگ  آذران -گ  = آذرانگ است

ز وشم دهانش جهان تیره گون

 از دهان دود نمی اید  وشم بخار است

در این بخش از شاهنامه، داستان کشف آتش توسط هوشنگ روایت شده است. هوشنگ، شاه خردمند، در حین شکار مار، به طور اتفاقی آتش را کشف می‌کند که به یک تحول بزرگ در زندگی بشر تبدیل می‌شود. سپس او جشن «سده» را به یاد این کشف برپا می‌کند.

یکی روز شاه جهان سوی کوه

گذر کرد با چند کس هم‌گروه

یک روز، هوشنگ، شاه جهان، به همراه تعدادی از یارانش،

به سوی کوه رفت.

پدید آمد از دور چیزی دراز

سیه رنگ و تیره تن و تیز تاز

از دور چیزی دراز و سیاه‌رنگ نمایان شد،

که بدنی تاریک و سرعتی زیاد داشت.

دو چشم از بر سر چو دو چشمه خون

ز دود دهانش جهان تیره‌گون

چشمانش مانند دو چشمه خون بر سرش بود،

و دهانش دودی بیرون می‌داد که دنیا را تیره کرده بود.

نگه کرد هوشنگ باهوش و سنگ

گرفتش یکی سنگ و شد تیز چنگ

هوشنگ که هوشیار بود، نگاهی انداخت و سنگی برداشت،

و با چنگالی تیز، آن را محکم گرفت.

به زور کیانی رهانید دست

جهان‌سوز مار از جهان‌جوی جست

با قدرت شاهانه‌اش سنگ را رها کرد،

و مارِ جهان‌سوز از میدان فرار کرد.

بر آمد به سنگ گران سنگ خرد

همان و همین سنگ بشکست گرد

سنگ بزرگی به سنگ کوچک برخورد کرد،

و همان لحظه گرد سنگ شکست.

فروغی پدید آمد از هر دو سنگ

دل سنگ گشت از فروغ آذرنگ

از برخورد دو سنگ، نوری درخشید،

و دل سنگ از آن فروغ به رنگ آتش درآمد.

نشد مار کشته ولیکن ز راز

از این طبع سنگ آتش آمد فراز

مار کشته نشد، اما از این راز طبیعت،

آتش از دل سنگ بیرون آمد.

جهاندار پیش جهان آفرین

نیایش همی کرد و خواند آفرین

شاه جهان‌دار در برابر خالق جهان،

به نیایش پرداخت و خدا را ستود.

که او را فروغی چنین هدیه داد

همین آتش آنگاه قبله نهاد

که خداوند چنین فروغی به او هدیه داد،

و او آتش را به عنوان قبله برگزید.

بگفتا فروغی است این ایزدی

پرستید باید اگر بخردی

گفت: این فروغ، نوری الهی است،

اگر خردمند باشید، باید آن را بپرستید.

شب آمد بر افروخت آتش چو کوه

همان شاه در گرد او با گروه

شب فرارسید و آتش مانند کوه روشن شد،

و شاه همراه با یارانش گرد آن جمع شدند.

یکی جشن کرد آن شب و باده خْوَرد

سده نام آن جشن فرخنده کرد

در آن شب جشن بزرگی برپا کردند و باده نوشیدند،

و آن جشن فرخنده را «سده» نام نهاد.

ز هوشنگ ماند این سده یادگار

بسی باد چون او دگر شهریار

این جشن سده به یادگار از هوشنگ باقی ماند،

امید که همچون او پادشاهان بزرگ دیگری بیایند.

کز آباد کردن جهان شاد کرد

جهانی به نیکی از او یاد کرد

که با آباد کردن جهان، شادی به ارمغان آورد،

و جهانیان به نیکی از او یاد کردند.

معنای کلی:

این بخش از شاهنامه روایت کشف آتش به دست هوشنگ است. او که در حال شکار مار بود، با پرتاب سنگی، دو سنگ به هم برخورد می‌کنند و آتش از دل سنگ‌ها پدیدار می‌شود. هوشنگ این کشف بزرگ را یک هدیه الهی می‌داند و آن را به عنوان نشانه‌ای از قدرت خداوند می‌پذیرد. سپس جشن سده را برای یادبود این رویداد مهم برپا می‌کند، جشنی که تا به امروز نیز در فرهنگ ایرانی باقی مانده است.