با نگاه به این دو پاره:
بود هر شبانگاه باریکتر
به خورشید تابنده نزدیکتر
میتوان دریافت که دانای توس دانش ستارگان را هم اندوخته اند.

به به

حکیم طوس واقعا حرف نداره

پدید آید آنگاه باریک و زرد
چو پشت کسی کو غم عشق خورد.
همانگونه که سخن ، سخن با صدای پیش خوانده میشده است
خورد را نیز خورد با صدای زبر می خوانده اند
و هم امروز در روستاهای یزد خورد و خوش
هردو با صدای زبر تلفظ میشوند.

درود فراوان...آرایه بیت دوما در انتهای دومصرع دررابطه با بیفزایدا،روشنا چیست؟منظور بنده نام اون الف انتهای کلمات هست..ممنون از پاسخگویی شما

درود فراوان...الف انتهای روشنا و بپیمایدا چه الفی اطلاق میشود؟

چو سی روز گردش بپیمایدا
شود تیره گیتی بدو روشنا
مگر ماه قمری 28 روز نیست؟

چو سی روز گردش بپیمایدا
شود تیره گیتی بدو روشنا
مگر ماه قمری 28 روز نیست ؟

چو سی روز گردش بپیمایدا دو روز و دو شب روی ننمایدا

چو سی روز گردش بپیمایدا دو روز و دو شب روی ننمایدا
نسخه های خطی پاریس و دو نسخه قاهره

در بیت سوم زرد با خورد هم قافیه نیست

برخی شاهنامه پژوهان بر این عقیده اند این ابیات جعلی است چون فردی مثل فردوسی نمیتونسته چنین اشتباه بزرگی بکنه که ماه رو سی و دو روز محاسبه کرده باشه:
چو سی روز گردش بپیمایدا دو روز دو شب روی ننمایدا

کاش حاشیه نویسان شاهنامه گنجور مانند مثنوی خوان ها پر مایه بودند و حاشیه های پربار می نوشتند

بپیمایدا - روشنا در بیت دوم مشکل قافیه دارد الف اطلاق را اگر برداریم بپیماید و روشن هم قافیه نمیشوند

چو سی روز گردش بپیمایدا
شود تیره گیتی بدو روشنا
یعنی واقعا نمیتونید بفهمید که داره میگه زمین سی روز یعنی یک دوازدهم مسیر زمین به دور خورشید که در این مسیر زمین به دور خودش میچرخه و این چرخش تیره گیتی و روشنایی به وجود میاره که همون شب و روز رو میگه
پس تقویم قمری و دو روز اضافه کرده و این چیزا رو نگید و ارزش همچین مرد بزرگی رو در دل خواننده ها به شک نندازید
درسته در دوره ای زندگی کرده که مردم دست اعراب بودن ولی اون از تقویم شمسی استفاده کرده که دقیق ترین تقویم جهان هستش حالا دیگه نمیدونم قبل ابوریحان بیرونی بوده یا بعدش چون اگه قبل ابوریحان بوده پس باید بگم فرودسی یک نجوم شناس حرفه ای بوده و این یک افتخاره

با سلام به همراهان و دوستداران فردوسی و فرهنگ پارسی،
عزیزان در نظر داشته باشیم که تقویم جلالی 60-70 سال پس از درگذشت فردوسی تنظیم شد. کپرنیک و گالیله نیز 500-600 سال پس از او می‌زیستند. پس انتظار علم نجوم از فردوسی نداشته باشیم.
در این حاشیه‌ها خیلی حاشیه‌پردازی می‌شود! کاش بنابر پیشنهاد چندی از همراهان، از این فرصت برای درک بهتر محتوی و‌ پیام فردوسی استفاده کرده به یکدیگر کمک‌ می‌کردیم.

چراغیست مر تیره شب را که هیچ         نبینند بر یک نهادش بسیج

بدر و هلال ماه منظور هست که در ادامه بیان شده

این بخش افزوده هست و سروده فردوسی نیست..

شاهنامه استاد جنیدی رو بخونید 

بسیاری از بخش ها و بیت های شاهنامه افزوده است و با حذفشان نه تنها هیچ کمبود و مشکلی بوجود نمیاد که شاهنامه بسیار خواندنی تر میشه

این ابیات توصیف چرخهٔ ماه است که در طول یک ماه به‌تدریج تغییر شکل می‌دهد، از ناپدید شدن تا کامل شدن و سپس بازگشت به حالت اولیه. فردوسی این پدیده طبیعی را به زیبایی با توصیفات شاعرانه بیان می‌کند و در عین حال درس اخلاقی هم می‌دهد. به شرح و تفسیر ابیات می‌پردازیم:

چراغ است مر تیره شب را بسیچ / به بد تا توانی تو هرگز مپیچ

معنی: ماه همچون چراغی است که شب تاریک را روشن می‌کند. شاعر در ادامه توصیه می‌کند که از انجام کار بد تا حد ممکن دوری کن.

چو سی روز گردش بپیمایدا / شود تیره گیتی بدو روشنا

معنی: وقتی ماه چرخهٔ کامل خود را طی کند (در طول سی روز)، جهان تیره و تاریک به واسطهٔ آن روشن می‌شود.

پدید آید آنگاه باریک و زرد / چو پشت کسی کو غم عشق خْوَرد

معنی: سپس ماه به صورت باریک و زرد رنگ پدیدار می‌شود، مانند پشت خمیدهٔ کسی که از غم عشق رنج می‌برد.

چو بیننده دیدارش از دور دید / هم اندر زمان او شود ناپدید

معنی: وقتی کسی ماه را از دور ببیند، خیلی زود ناپدید می‌شود، زیرا به سرعت کوچک و کم‌نور می‌شود.

دگر شب نمایش کند بیش‌تر / تو را روشنایی دهد بیش‌تر

معنی: شب بعد، ماه بیشتر نمایان می‌شود و نور بیشتری به تو می‌بخشد.

به دو هفته گردد تمام و درست / بدان باز گردد که بود از نخست

معنی: پس از دو هفته، ماه کامل و تمام می‌شود و سپس دوباره به حالت اولیه‌اش برمی‌گردد.

بود هر شبانگاه باریک‌تر / به خورشید تابنده نزدیک‌تر

معنی: هر شب ماه باریک‌تر می‌شود و به خورشید نزدیک‌تر می‌گردد.

بدینسان نهادش خداوند داد / بود تا بود هم بدین یک نهاد

معنی: خداوند طبیعت ماه را این‌گونه قرار داده است؛ و از ابتدای آفرینش، همیشه این نظم برای ماه وجود داشته است.

نتیجه‌گیری:

در این ابیات، فردوسی با استفاده از چرخهٔ ماه به زیبایی طبیعت و پدیده‌های طبیعی اشاره می‌کند و نظم الهی را در این پدیده‌ها توصیف می‌کند. ماه، به عنوان چراغ شب، سمبلی از گذر زمان و نظم جهان است. در این ابیات، فردوسی به این نکته اشاره می‌کند که جهان از نظم خاصی پیروی می‌کند و ماه نیز همواره این نظم را حفظ می‌کند.