شمارهٔ ۱۹۴
یا بمن خود را ازین بیگانهتر بایست داشت
یا مرا با خویش یکرنگانهتر بایست داشت
من که جَستم دانهریزیها چه تأثیرم کند
صید را در دام، غمخوارانهتر بایست داشت
عقل غارت کردهتر چندان که لطف آمادهتر
پارهای دیوانه را دیوانهتر بایست داشت
پنجة بیطاقتی برتافت آخر زور صبر
اندکی این خانه را ویرانهتر بایست داشت
بر تو دست این دشمنان از دوستیها یافتند
خویش را زین محرمان بیگانهتر بایست داشت
خواستی از روی معنی جا کنی در طبع من
پاس این صورت ترا رندانهتر بایست داشت
یا ترا یک پیرهن یارانهتر بایست بود
یا مرا یک پرده بیتابانهتر بایست داشت
خویشداریها عجب مردانه صیدم کرده بود
حیف، صیدی این چنین مردانهتر بایست داشت
شعله را سوز از پر پروانه افزونتر خوشست
شمع را فیّاض ازین پروانهتر بایست داشت
اطلاعات
وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکیدرج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
یا بمن خود را ازین بیگانهتر بایست داشت
یا مرا با خویش یکرنگانهتر بایست داشت
هوش مصنوعی: یا باید طوری رفتار کنیم که از همدیگر دور بمانیم و بیگانهتر شویم، یا اینکه باید یکدل و همخانوادهتر باشیم و با هم صادقانهتر رفتار کنیم.
من که جَستم دانهریزیها چه تأثیرم کند
صید را در دام، غمخوارانهتر بایست داشت
هوش مصنوعی: من که به دنبال دانهریزیها رفتم، چه تأثیری بر صید در دام دارد؛ بنابراین، باید با حوصله و دلسوزی بیشتری مراقب باشیم.
عقل غارت کردهتر چندان که لطف آمادهتر
پارهای دیوانه را دیوانهتر بایست داشت
هوش مصنوعی: دیگران در عقل و درک خود دچار هرج و مرج شدهاند، بهطوری که حتی محبت و لطف نیز میتواند فردی دیوانه را دیوانهتر کند. در واقع، افرادی که از عقل و فهم بیشتر برخوردارند، در شرایطی که باید به احوال دیگران توجه کنند، ممکن است آسیب بیشتری ببینند.
پنجة بیطاقتی برتافت آخر زور صبر
اندکی این خانه را ویرانهتر بایست داشت
هوش مصنوعی: در نهایت، ناامیدی و ناتوانی را تحمل نکرد و صبرش به سر رسید. حالا این خانه بیشتر از قبل باید رنج و ویرانی را تحمل کند.
بر تو دست این دشمنان از دوستیها یافتند
خویش را زین محرمان بیگانهتر بایست داشت
هوش مصنوعی: دشمنان بر تو با دوستیها به خواستهها و اهداف خود رسیدند، پس باید از این دوستانی که در واقع غریبهاند، بیشتر مراقب باشی.
خواستی از روی معنی جا کنی در طبع من
پاس این صورت ترا رندانهتر بایست داشت
هوش مصنوعی: اگر بخواهی این تصویر را از نظر معنایی در وجود من به تغییر درآوری، باید برای حفظ این شکل، حتماً به شیوهای بازیگوشانهتر اقدام کنی.
یا ترا یک پیرهن یارانهتر بایست بود
یا مرا یک پرده بیتابانهتر بایست داشت
هوش مصنوعی: یا تو باید پیراهنی ارزانتر برای خودت داشته باشی، یا من باید پردهای را به شدت مشتاقانهتر برای خودم در اختیار داشته باشم.
خویشداریها عجب مردانه صیدم کرده بود
حیف، صیدی این چنین مردانهتر بایست داشت
هوش مصنوعی: در این بیت، گوینده از تجربهای غمانگیز صحبت میکند که احساس میکند که در دوران زندگیاش، از خود restraint و خویشتنداری کرده است. او به نوعی دلتنگی و افسوس میوزد، زیرا با وجود این تلاشها، به دست آوردن چیز ارزشمندی که شایستهاش باشد، ممکن نشده است. او حسرت میخورد که چهگونه میتوانست به چیزهایی با ارزشتر و عمیقتر دست پیدا کند.
شعله را سوز از پر پروانه افزونتر خوشست
شمع را فیّاض ازین پروانهتر بایست داشت
هوش مصنوعی: شعلهای که از پروانه به دلیل عشق و فداکاری او میسوزد، بیشتر از سوز شمع اهمیت دارد. برای شمع، باید درک کرد که فداکاری و بخشندگی پروانه در این عشق و جستجوی روشنایی، ارزشمندتر است.

فیاض لاهیجی