گنجور

شمارهٔ ۱۴۸

به هنر فخر نکردن هنر مردانست
گهر خویش شکستن گهر مردانست
تن به شمشیر ستم درده و آسوده نشین
از سر خویش گذشتن سپر مردانست
بر سر کوچة مردی گذری کن کانجا
کیمیا چشم به راه نظر مردانست
سنگ بر شیشة مستی زن و فیروزی بین
این شکستی است که در وی ظفر مردانست
آنچه در مایدة هر دو جهان حاضر نیست
چشم اگر باز کنی ماحضر مردانست
سنگ بالین کن و آنکه مزة خواب ببین
تا بدانی که چه در زیر سر مردانست
میل پروازت اگر هست گرانی بگذار
که سبکروحی دل بال و پر مردانست
دل فهمیدن اسرار نداری ورنه
زیر هر سنگ که پرسی خبر مردانست
راه بیراه بریدن روش اهل دلست
گام بی‌گام نهادن سفر مردانست
شجر بارور خلد که طوبی لقب است
خار خشکی است که در بوم و بر مردانست
قلعة چرخ نشاید به هر اندیشه گشاد
که کلید درش آه سحر مردانست
شکوة چرخ مکن لایق آزار نیی
دست بیداد فلک در کمر مردانست
راه این طایفه هر چند خطیرست مترس
که سلامت روی دل خطر مردانست
در فراغتگه تسلیم زسنگ در دوست
بالش نرمی در زیر سر مردانست
بندة فیض مسیحای زمان شو فیّاض
که به ارشاد معانی پدر مردانست

اطلاعات

وزن: فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

به هنر فخر نکردن هنر مردانست
گهر خویش شکستن گهر مردانست
هوش مصنوعی: فخر نکردن به هنر نشان از بزرگی و مردانگی است، در حالی که شکستن مروارید وجود خود، نشانه‌ای از مردانگی واقعی است.
تن به شمشیر ستم درده و آسوده نشین
از سر خویش گذشتن سپر مردانست
هوش مصنوعی: به خود ستم نکن و با فداکاری و از خودگذشتگی زندگی کن، زیرا این ویژگی‌های یک مرد شجاع است.
بر سر کوچة مردی گذری کن کانجا
کیمیا چشم به راه نظر مردانست
هوش مصنوعی: در گوشه‌ی خیابان، جایی هست که مردی منتظر نگاه‌ها و توجه دیگران است؛ اینجا مانند یک گوهر باارزش است که مردم انتظار دیدن آن را دارند.
سنگ بر شیشة مستی زن و فیروزی بین
این شکستی است که در وی ظفر مردانست
هوش مصنوعی: اگر شیشه‌ای از مستی به زمین بیفتد و بشکند، نشانه‌ای از شکست و ناکامی است، اما از دل این شکست می‌توان پیروزی و قدرت مردان را دید. در واقع، در پس این لطمه و آسیب، نشانه‌ای از توانمندی و موفقیت وجود دارد.
آنچه در مایدة هر دو جهان حاضر نیست
چشم اگر باز کنی ماحضر مردانست
هوش مصنوعی: اگر چشمانت را به واقعیت باز کنی، متوجه خواهی شد که آنچه در این جهان و جهان دیگر موجود است، تنها در دسترس مردان بزرگ و اهل بصیرت قرار دارد.
سنگ بالین کن و آنکه مزة خواب ببین
تا بدانی که چه در زیر سر مردانست
هوش مصنوعی: به سنگ بالینی تکیه کن و خواب شیرینی ببین تا متوجه شوی که در دل مردان چه چیزی نهفته است.
میل پروازت اگر هست گرانی بگذار
که سبکروحی دل بال و پر مردانست
هوش مصنوعی: اگر تمایل به پرواز داری، پس اجازه بده که وزن و بار سنگین را کنار بگذاری؛ زیرا روح آزاد و دل بی‌وزن، نشان از اراده و شجاعت مردان دارد.
دل فهمیدن اسرار نداری ورنه
زیر هر سنگ که پرسی خبر مردانست
هوش مصنوعی: اگر دل تو ظرفیت درک اسرار را داشت، می‌توانستی زیر هر سنگی که نگاه کنی، اطلاعاتی درباره مردان بزرگ و وقایع آن‌ها پیدا کنی.
راه بیراه بریدن روش اهل دلست
گام بی‌گام نهادن سفر مردانست
هوش مصنوعی: رفتن به مسیرهای نامعلوم و نادیده، ویژهٔ کسانی است که دلشان پر از عشق و یقین است، اما قدم‌به‌قدم پیش رفتن، نشانهٔ سفر کردن مردان واقعی است.
شجر بارور خلد که طوبی لقب است
خار خشکی است که در بوم و بر مردانست
هوش مصنوعی: درخت پربار بهشتی که به نام طوبی شناخته می‌شود، در واقع به مانند خاری خشک و بی‌ثمر است که در سرزمین و دیار مردان وجود دارد.
قلعة چرخ نشاید به هر اندیشه گشاد
که کلید درش آه سحر مردانست
هوش مصنوعی: قلعه‌ای از چرخ زمان وجود دارد که به راحتی به روی هر فکر و اندیشه‌ای باز نمی‌شود؛ زیرا تنها مردان خردمند و با تجربه می‌توانند راه ورود به آن را پیدا کنند.
شکوة چرخ مکن لایق آزار نیی
دست بیداد فلک در کمر مردانست
هوش مصنوعی: از ناله و شکایت از سرنوشت و تقدیر خود پرهیز کن، زیرا تو سزاوار آزار و سختی نیستی و این سیاره و زمانه است که بر دوش مردان فشار می‌آورد.
راه این طایفه هر چند خطیرست مترس
که سلامت روی دل خطر مردانست
هوش مصنوعی: اگرچه مسیر این گروه دشوار و پرخطر است، نگران نباش، زیرا ایمنی و کمال آنانی که دلشان شجاع است، در این خطر نهفته است.
در فراغتگه تسلیم زسنگ در دوست
بالش نرمی در زیر سر مردانست
هوش مصنوعی: در جایی که انسان راحت و با خضوع قرار می‌گیرد، نرمش و آرامش در زیر سر مردان است.
بندة فیض مسیحای زمان شو فیّاض
که به ارشاد معانی پدر مردانست
هوش مصنوعی: به عنوان خدمتگزار و بهره‌مند از فیض و رحمت مسیحایی زمانه، به منبعی پر نعمت تبدیل شو که راهنمایی‌ها و معانی عمیق را به مردان هدایت می‌کند.