گنجور » فیاض لاهیجی » دیوان اشعار » قصاید » شمارهٔ ۱۳

فیاض لاهیجی

شمارهٔ ۱۳ - مطلع سوم

جلوه ات دوش که سامان چمن می آراست

پیش شمشاد قدت سرو نشست و برخاست

سایه سرمه ز نامحرمی آنجا نفتد

کنج چشمت که حرم گاه عروسان حیاست

حسرت شوق به انداز گریبان نرسد

سخن عقده گشایی تو در بند قباست

هر که درد تو به اندازه طاقت خواهد

بر از آن درد نبیند که سزاوار دواست

طور او وقت تجلی ببرد صبر از دست

ضبط دل با تو نه در حوصله طاقت ماست

عاشقان گرد ره وعده خوبان مخورید

نامه وصل بتان بر پر سیمرغ وفاست

اگر از راست نرنجد دل کم حوصله ام

حد عشق من و حسن تو کجا تا به کجاست

عشقم از هر چه توان گفت فزون است ولی

نتوان خواست ترا درخور حسنی که تراست

با چنین حسن مکن منع من از خواهش خویش

که ترا دیدن و عاشق نشدن کار خداست

ابر را مایه ز دریاست ولی چشم مرا

مژه ابریست که سرمایه ده صد دریاست

هر یک از دیده جدا خون دلم صرف کنند

غلط است اینکه اگر کیسه جدا کاسه جداست

پنبه در گوش نه ای گمشده وادی عشق

آنکه ره می زند این قافله را بانگ دراست

هرچه با خسته دلم غمزه بی رحم تو کرد

نگه گوشه چشمان تو عذر همه خواست

عمرها از تو به دل تخم وفا کاشته ام

آنچه برداشته ام حاصل این کشت جفاست

پختگی دل به وفای تو نهادن بوده است

آنچه می سوزدم اکنون طمع خام وفاست

گرچه ناکام توام شادم ازین کز دو جهان

به ولای شه مردان دم من کام رواست

شه اقلیم ولایت علی عالی قدر

که بر آیات جلالش دو جهان تنگ فضاست

کبریایش چو درآید به تجلی صفات

فتنه از کثرت اندیشه فتد در کم و کاست

خویش را در بغل فتنه نهان می خواهد

در مقامی که کفش قطره فشان بر دریاست

بحر از خجلت دستش به عرق می افتد

قطره را کی سر و سامان شکوه دریاست

مهر در پیش رخش دست نهد بر سر چشم

ذره را تاب نظر بازی خورشید کجاست

جوهر گل نگشاید گره پیشانی

تا شنیدست که او نایب دیوان قضاست

این خدا داند و آن نایب تقدیر خدا

کفر را بر سر این مساله با دین غوغاست

نه فلک نقطه موهوم نماید به نظر

در بر قصر جلالش که جهان تنهاست

قدرش آنجا که زند خیمه به صحرای ظهور

عرش را جا ز ادب در پس دیوار خفاست

با تمنای عطای کفش از گوهر کام

دامن فقر گرانمایه تر از جیب غناست

قبه بارگه اوست که از رفعت شان

چرخ را در کنف سایه دیوارش جاست

سایه بام وی آخر به سر چرخ افتاد

بیضه جغد ببینید که در ظل هماست

نه کنون شد شرفش قافله سالار وجود

قدرش از روز ازل سلسله جنبان قضاست

چرخ اگر کوی تو با کعبه شود مشتبه اش

بی تمیزی است که نشناخته دست چپ و راست

بر در کعبه قدر تو همان قبله خلق

که دراو حلقه در حلقه چشم بیناست

من در حلقه بگوشی زنم و در رشگم

که به گوش فلک آوازه این حلقه رساست

خون لعل از رگ کان نشتر جود تو گشود

بسکه از رشک عطای تو تبش در اعضاست

در زمان کف دربار تو از دعوی جود

خاک در کاسه تر از کان ز خجالت دریاست

آب شمشیر تو از تشنگی اش نرهاند

مرض دشمن جاه تو مگر استسقاست

برق شمشیر تو هرگه جهد از ابر غلاف

لشکر خصم ترا وعده باران بلاست

دشمن جاه ترا راه عدم گم نشود

کز دم تیغ کجت جاده دارد ره راست

جوهر تیغ تو در بیضه سمندر دارد

زان در آتشکده تیغ شر ربارش جاست

شعله قهر خدا خصم تو در تیغ تو دید

به یداللهیت اقرار اگر کرد بجاست

تا نشد تیغ تو کج راه خدا راست نشد

ابروی تیغ تو در وادی دین قبله نماست

دوستان شعله تیغ تو نبینند به خواب

التفات دم تیغ تو نصیب اعداست

بیضه جوهر تیغت چو دهد جوجه مرگ

آبش از خون سر دشمن و از مغز غذاست

وعده هایی که به پیکان تو کردست اجل

نرسد تا به دل خصم تو کی گردد راست؟

به رسالت نرود جز به سوی سینه خصم

بسته بر بال و پر تیر تو مکتوب فناست

زره چشم مکن سخت که رد نتوان کرد

سخن تیر تو در حق عدو حکم قضاست

سخنش سخت اثر در دل بدخواه تو کرد

ناوک خصم فریب تو زبانش گیراست

هر دم از کوتهی بخت چرا می نالد

سر خصمت که به فتراک کمند تو رساست

نیزه در گوش سمند تو ندانم که چه گفت

که جدا هر سر موئیش به شوخی برخاست

آن سبکرو که چو در دیده نهد پا گویی

که در آیینه دل صورت جان جلوه نماست

گرم سیری که چو گردن به عنان باز نهد

آنچه بر خاطر گردش نرسد باد صباست

شوخ چشمی که ز آسیب تنک چشمی او

دست بر پشت وی آن کس که رسانیده حناست

ندهد تن به تماشا که چو آهوی نگاه

مژه تا باز گشایی ز نظر ناپیداست

توسن عمر اگر سرعت ازو وام کند

خضر را عمر ابد مایه یک عهد صباست

مضطرب چون نشود گاه سبک خیزی او!

سم او خاره و میدان فلک پر میناست

میخ در چشم هلال ارکند از نعل سزد

دست وپایی که ز خون شفقش رنگ حناست

این چنین کز دو جهان رفته روا دانستم

که ز یکرنگی نعلش مه نو نیم رواست

نبود در ضرر از آتش و آبش که چو باد

گذرش گاه بر آتشکده گه بر دریاست

بر سرش شعله صفت دسته کاکل گویی

طره دود پریشان شده در دست صباست

باد آهی شود آشفته مگر موی گسست؟

به نگاهی جهد از جای مگر رنگ حیاست!

زین به پشت وی از آراستگی چون طاووس

دو رکاب از دو طرف حلقه چشم عذراست

دم از آشفته سری موی سر مجنون است

یال در سلسله بندی سر زلف لیلاست

جعد یال از دل سودازده اندوه بر است

گره موی دم از رشته جان عقده گشاست

به گه جلوه گری کاکل آشفته او

سر خط زلف پریشان عروسان ختاست

حمله اش در جگر کون و مکان رخنه فکن

وز دل فتح و ظفر شیهه او زنگ زد است

چشم نصرت همه بر نقش پی اوست بلی

صورت فتح در آیینه نعلش پیداست

زنگ اگر از دل ایام برد جا دارد

گرد راهش که بر آیینه خورشید ضیاست

کس ندیدست چو او دیده به جز همت تو

که به یک گام تواند ز دو عالم برخاست

ای منیعی که بشد لفظ تو تا زیب سخن

معنی پرده نشین چهره نیارست آراست

در مذاق فصحا طعم سخن بی مزه بود

تا نکرد از نمک لفظ فصیحت مزه راست

گوهر لفظ تو سیراب به نوعی است ز فیض

که چو امواج در او فوج معانی به شناست

به کلام تو بسنجند کلام دگری

که به دریای سخن گوهر لفظت یکتاست

فکر ارباب سخن گرچه بلندست ولی

نسبت سحر به اعجاز کجا تا به کجاست

شبچراغی است کلام تو که از پرتو آن

گوش چون دیده به اسرار معانی بیناست

می زند جوش ز گوش دل من چشمه نوش

که ز شیرینی لفظ تو پر از شهد صداست

دفترت طرفه سوادی است در اقلیم سخن

کز دم عیسی و آب خضرش آب و هواست

خطه فیض که در سایه سرچشمه آن

عمرها شد که خضر منتظر آب بقاست

سر خط مسطر او جدول فیضی است روان

عوض ریگ در او گوهر معنی پیداست

حلقه حرف کجش را دو جهان حلقه به گوش

در کف پیر خرد هر الف او چو عصاست

حلقه میم چو لعل لب خوبان به مزه

همچو ابروی بتان دایره نون ناراست

سرمه چشم جهان بین مضامین دقیق

خط و خال رخ خوبان معانی رساست

ابجد علم به تعلیم خدا کرده روان

فطرتت کو به دبستان ازل می پیراست

عقل کل در کف او لوح الفبا بودست

طفل طبعت چو دبستان ازل می آراست

قلم عقل ترا صفحه مشقی نشود

عقل اول که کهن نسخه تصویر قضاست

تاب خمیازه به آغوش دهد علم دو کون

هر کجا کنه تو در حوصله سنجی برخاست

درک کنهت نشود دست زد فهم کسی

این عروسی است که در حجله گه علم خداست

حسرت مرقد پاک تو دلم می سوزد

که در آن روضه مرا نقد جهان در کف پاست

حبذا روضه پرنور که در سایه آن

می توان دید کلید در فردوس کجاست

مهر اگر تیره شود شمع شبستانش هست

گر فتد چرخ ز پا قبّه او پابرجاست

خادمش شمع به کف شام چو بیرون آید

علم صبح تو گویی که ز مشرق برخاست

هر طرف بال و پر سوخته افتد ز ملک

چون ز نو خادم او چهره شمعی آراست

دود این شمع چو از دور عیان دید کلیم

در شک افتاد که از طور چراغی پیداست

عرش و کرسی چو فلک گرد سرش می گردند

دل خورشید ز قندیل زرش خون پالاست

مهر رادعوی هم چشمی شمعش مرض است

چرخ را همسری دود چراغش سوداست

قدر این قبه بلندست به حدی که به جهد

سر اندیشه به فتراک درش نیم رساست

به فریب چمن خلد ز دستش ندهم

گر ز راه تو مرا آبله ای بر کف پاست

گرچه از ذره کمم در دو جهان لیک چه غم

که دل از مهر توام ذره خورشید نماست

حرف عشق تو مرا ورد زبانست و دلست

چه غم ارطاعت من جمله ازین شغل قضاست

قد خمید از غم عشق تو و شادم که مرا

در همه عمر همین است نمازی که اداست

شکوه پیش تو ز بی مهری گردون نکنم

کاین غباری است که از راه تو روزی برخاست

بسته کام نیم پیش تو با دعوی عشق

که به ناکامیم اینک ز تو صد کام رواست

بس بود از توام این کام که روزی شنوم

از زبان تو که فیاض سگ کوچه ماست

حلقه بندگی تست به گوشم ز ازل

از سر زلف تو در گردن جان سلسله هاست

سگ زنجیر توام از که زنم لاف وفا

کار در دست توام از که شود کارم راست!

دست گیر دو جهانی و من افتاده ز پا

اگرم دست نگیری نتوانم برخاست

عرض ناکرده کنم شرخ تمنای تو طی

که ازین فرض ترم گام سخن عرض دعاست

تا بود ناصیه صبح درخشان از نور

تا ز آیینه شب صیقل مه زنگ زد است

صبح احباب بدین مژده فروزان بادا

که مه روی تو مهتاب کتان اعداست

ورد شام و سحرم شغل دعاگویی تو

تا ز سیمای سحر رنگ اجابت پیداست

شمارهٔ ۱۲ - مطلع دوم: در چمن پیش لبت وا نشد ار غنچه رواست شمارهٔ ۱۴ - در منقبت و مدح علی(ع): اگرم نه عافیت غمت رقم خلاصی جان دهد

اطلاعات

وزن: فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف)

قالب شعری: قصیده

منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.