گنجور

شمارهٔ ۲۰۸ - در توصیف باغ امیر یوسف سپهسالار گوید

باغیست دلفروز و سراییست دلگشای
فرخنده بادبر ملک این باغ و این سرای
زین گونه باغ هیچ ندیدم به هیچ شهر
زین گونه جای هیچ ندیدم به هیچ جای
باغی چنان که بر در او بگذری اگر
ازهر گلی ندا همی آید که اندرآی
این باغ و این سرای دل افروز را مباد
جز میر یوسف ایچ خداوندو کدخدای
میر بزرگ سایه و میر بزرگ نام
میر بلند همت و میر بلند رای
پاینده بادمیر به شادی و فرخی
بر کف گرفته باده رنگین غمزدای
شاه اندرین سرای نشسته به صدر ملک
وز دوسوی سرا همه ترکان دلربای
او تکیه کرده بر چمن باغ و پیش او
آزادگان نشسته و بت چهرگان به پای
بت چهرگان چابک چونان که زلفشان
باشد همیشه برسمن ساده مشکسای
زین روی باغ صف بتان ملک پرست
زان روی صف رود زنان غزلسرای
با چنگ چنگ و بر بط بونصر در عتاب
وندر میان باغ خوش اندر گرفته پای
میر اندر آن میان بنشاط و نهاده گوش
گاهی به رود و گه به زبان ملک ستای
هر روز دولتی دگر و نو ولایتی
وان دولت وولایت درخشندی خدای
هر جایگه که رای کند دولتش رفیق
هر جایگه که روی نهد بخت رهنمای
شاهان به وقت بخشش ازآن شاه یافته
گه ساز و گه ولایت و گه اسب و گه قبای
در جنگ ودر سفر ز دو سایه جدا مباد
از سایه علامت واز سایه همای

اطلاعات

وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

باغیست دلفروز و سراییست دلگشای
فرخنده بادبر ملک این باغ و این سرای
هوش مصنوعی: باغی زیبا و دلپذیر و خانه‌ای خوشایند وجود دارد؛ امیدوارم که این باغ و خانه بر این سرزمین خوشبختی بیاورند.
زین گونه باغ هیچ ندیدم به هیچ شهر
زین گونه جای هیچ ندیدم به هیچ جای
هوش مصنوعی: در هیچ شهری، باغی به این زیبایی ندیدم و در هیچ جایی، مکانی به این شکوه نیافتم.
باغی چنان که بر در او بگذری اگر
ازهر گلی ندا همی آید که اندرآی
هوش مصنوعی: باغی وجود دارد که وقتی از در آن عبور می‌کنی، بوی خوش هر گلی به مشام می‌رسد و تو را دعوت می‌کند که وارد شوی.
این باغ و این سرای دل افروز را مباد
جز میر یوسف ایچ خداوندو کدخدای
هوش مصنوعی: این باغ و این خانه‌ی دل‌انگیز را نمی‌خواهم جز عمری سرشار از محبت و دوستی با یوسف.
میر بزرگ سایه و میر بزرگ نام
میر بلند همت و میر بلند رای
هوش مصنوعی: حاکم بزرگ، هم در سایه‌اش و هم در نامش، نشان از اراده‌ای عالی و تفکری بلند دارد.
پاینده بادمیر به شادی و فرخی
بر کف گرفته باده رنگین غمزدای
هوش مصنوعی: دوست عزیز، مادام که می‌توانیم به شادی و خوشی بپردازیم و با نوشیدن می، اندوه را از خود دور کنیم، بیایید زندگی را پاس بداریم و از لحظات خوش بهره‌مند شویم.
شاه اندرین سرای نشسته به صدر ملک
وز دوسوی سرا همه ترکان دلربای
هوش مصنوعی: پادشاه در این خانه نشسته است و در جایگاه بالای سلطنت قرار دارد. از دو طرف این خانه، همه جوانان زیبا و دلربا حضور دارند.
او تکیه کرده بر چمن باغ و پیش او
آزادگان نشسته و بت چهرگان به پای
هوش مصنوعی: او بر روی چمن باغ نشسته و در پیش او آزادگان حضور دارند، در حالی که زیبارویان به پای او افتاده‌اند.
بت چهرگان چابک چونان که زلفشان
باشد همیشه برسمن ساده مشکسای
هوش مصنوعی: سروهای زیبا و لاغر، همچنان که موهایشان به راحتی بر روی شانه‌هایشان می‌افتد، همیشه در دل من تاثیری خاص دارند.
زین روی باغ صف بتان ملک پرست
زان روی صف رود زنان غزلسرای
هوش مصنوعی: به خاطر زیبایی و جذابیتی که دارد، باغی پر از دلبرانی را به تصویر می‌کشد که مانند فرشته‌ها می‌درخشند. این زیبایی باعث می‌شود که جوانان شاعر و اهل شعر و ادبیات به سمت آنها جذب شوند و اشعار عاشقانه بسرایند.
با چنگ چنگ و بر بط بونصر در عتاب
وندر میان باغ خوش اندر گرفته پای
هوش مصنوعی: در باغی زیبا، نوازش‌های چنگ و صدای قناری با هم در حال گفتگو هستند. دل‌های عاشق در این دنیای شاداب و دلپذیر به یکدیگر نزدیک شده‌اند و در عتاب و محبت در میان گل‌ها و درختان، شادی را تجربه می‌کنند.
میر اندر آن میان بنشاط و نهاده گوش
گاهی به رود و گه به زبان ملک ستای
هوش مصنوعی: در آن هنگام، میربان با خوشحالی به دقت به سخنانی که در حال گفتن بود، گوش می‌داد و گاهی به جریان آب و گاهی به زبان آن ملک توجه می‌کرد.
هر روز دولتی دگر و نو ولایتی
وان دولت وولایت درخشندی خدای
هوش مصنوعی: هر روز یک حکومت جدید و نویی پدیدار می‌شود و این حکومت و ولایت، زیبایی و درخشندگی خداوند را نشان می‌دهد.
هر جایگه که رای کند دولتش رفیق
هر جایگه که روی نهد بخت رهنمای
هوش مصنوعی: هر کجا که اراده کند، دولتش همراه اوست و هر کجا که قدم بگذارد، شانس و بختش او را هدایت می‌کند.
شاهان به وقت بخشش ازآن شاه یافته
گه ساز و گه ولایت و گه اسب و گه قبای
هوش مصنوعی: در زمان بخشش، پادشاهان به لطف و کرم خود هدایایی هم چون ساز، زمین، اسب و لباس به مردم می‌دهند.
در جنگ ودر سفر ز دو سایه جدا مباد
از سایه علامت واز سایه همای
هوش مصنوعی: در جنگ و سفر، هرگز از دو سایه دور نشوید. از سایه علامت و سایه همای نیز جدا نشوید.