گنجور

شمارهٔ ۱۷ - مطلع ثانی

ای رخ و قد تو را دل رهی و جان غلام
قد تو سرو سهی روی تو ماه تمام
در فلک چشم من ماه تو گشته مقیم
در چمن جان من سرو تو کرده مقام
درد توام در دلست زخم توام بر جگر
داروی دردم کجا مرهم زخمم کدام
چند ز رویت به من ماه فرستد درود
چند به بویت به من باد رساند پیام
بخت نخواهد گرفت دست من مستمند
چرخ نخواهد شنید مست من مستهام
هر چه ز اسباب عیش بود مرا در غمت
اغرق ماء البکا، احرق نارالغرام
تا ز جمال خودم روی تو محروم کرد
خون دلم شد حلال خواب خوشم شد حرام
از دل من چاشت خورد غمزه تو روز هجر
تا نخورد از لبت دل به شب وصل شام
بر (فلکی) بیش ازین جور مکن چون فلک
تا چو لقای ملک مهر تو جوید مدام
ضامن ارزاق خلق نایب فرمان حق
اختر گردون لطف گوهر دریای کام
آن که به پیش لقاش گشت ستاره سپهر
وآنکه به دست رضاش داد زمانه زمام
ای شرف بی وبال یافته در طالعت
هم به تواضع نجوم هم به مواضع سهام
تا بود اندر عجم نوبت جشن ملوک
تا بود اندر عرب عادت عید صیام
کف تو بحر و در او گوهر تیغ بنفش
دست تو چرخ و بر او اختر جام مدام
ملکت تو مستقیم رایت تو مستوی
دولت تو مستزاد نعمت تو مستدام
چون بنشینی به ناز با می نوشین نشین
چون بخرامی به کام با دل خرم خرام
تا به سلامت بود طبع سلیم از جهان
باد مسلم تو را ملک جهان والسلام
باد معمر به تو ملک عجم تا ابد
باد مشرف به تو دین عرب تا قیام
بسته میان خسران پیش تو چون لام الف
ساخته در خدمتت دل چو الف قد چو لام

اطلاعات

وزن: مفتعلن فاعلن مفتعلن فاعلن (منسرح مطوی مکشوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

ای رخ و قد تو را دل رهی و جان غلام
قد تو سرو سهی روی تو ماه تمام
هوش مصنوعی: ای چهره و قد تو، دل من عاشق توست و جانم برای زیبایی تو مانند غلامی آماده است. قد تو مانند سرو بلند و زیباست و چهره‌ات شبیه ماه کامل می‌باشد.
در فلک چشم من ماه تو گشته مقیم
در چمن جان من سرو تو کرده مقام
هوش مصنوعی: در آسمان دل من، ماه زیبای تو ساکن شده و در باغ جان من، سرو خوش‌چهره تو اقامت کرده است.
درد توام در دلست زخم توام بر جگر
داروی دردم کجا مرهم زخمم کدام
هوش مصنوعی: درد و زخم تو در وجود من باقی مانده است. نمی‌دانم چه دارویی برای دردم وجود دارد و کجا می‌توانم مرهمی برای زخم‌هایم پیدا کنم.
چند ز رویت به من ماه فرستد درود
چند به بویت به من باد رساند پیام
هوش مصنوعی: چند بار از چهره‌ات برای من مهربانی ارسال می‌کند، و چند بار از بوی تو نسیم پیامی به من می‌آورد.
بخت نخواهد گرفت دست من مستمند
چرخ نخواهد شنید مست من مستهام
هوش مصنوعی: سرنوشت و خوشبختی به من نمی‌رسد و به نظر می‌رسد که زمانه نیز صدایٌ من را نمی‌شنود.
هر چه ز اسباب عیش بود مرا در غمت
اغرق ماء البکا، احرق نارالغرام
هوش مصنوعی: هر چیزی که باعث خوشحالی من می‌شد، در غم تو مرا غرق اشک کرد و آتش عشق مرا سوزاند.
تا ز جمال خودم روی تو محروم کرد
خون دلم شد حلال خواب خوشم شد حرام
هوش مصنوعی: تا زمانی که زیبایی خودم مرا از دیدن تو محروم کرد، خون دل من برایم مجاز شد و خواب شیرینم بر من حرام گردید.
از دل من چاشت خورد غمزه تو روز هجر
تا نخورد از لبت دل به شب وصل شام
هوش مصنوعی: غمز تو در روز جدایی، دل من را زخم کرد و شاد نگه نداشت، تا اینکه لب‌های تو در شب وصال، دلم را شاداب کند.
بر (فلکی) بیش ازین جور مکن چون فلک
تا چو لقای ملک مهر تو جوید مدام
هوش مصنوعی: به آسمان بیش از این ظلم نکن، زیرا آسمان همواره به دنبالهٔ عشق و محبت توست.
ضامن ارزاق خلق نایب فرمان حق
اختر گردون لطف گوهر دریای کام
هوش مصنوعی: حامی و تامین‌کننده روزی مردم، نماینده فرمان خداوند، ستاره آسمان مهربانی و گوهر دریای آرزوهاست.
آن که به پیش لقاش گشت ستاره سپهر
وآنکه به دست رضاش داد زمانه زمام
هوش مصنوعی: آن کسی که به درگاهش ستاره‌های آسمان به سجده درآمدند و آن که زمانه بر او فرمانروایی و قدرت را نهاد.
ای شرف بی وبال یافته در طالعت
هم به تواضع نجوم هم به مواضع سهام
هوش مصنوعی: ای فضیلت و شرف که در سرنوشت تو، هم به واسطه ستاره‌ها و هم به خاطر موقعیت‌های خاص، بدون بار و سختی دست یافته‌ای.
تا بود اندر عجم نوبت جشن ملوک
تا بود اندر عرب عادت عید صیام
هوش مصنوعی: تا زمانی که در سرزمین فارس جشن‌ها و مراسم بزرگ داشته بودند، در عربستان نیز عادت بر این بود که عید فطر را جشن بگیرند.
کف تو بحر و در او گوهر تیغ بنفش
دست تو چرخ و بر او اختر جام مدام
هوش مصنوعی: دست تو مانند چرخش ستاره‌هاست که در دریا، گوهرهایی از تیغ بنفش دارند. این تصویر نشان‌دهنده زیبایی و ارزشمندی دست تو است که در دریای زندگی، همچون جواهراتی درخشان است.
ملکت تو مستقیم رایت تو مستوی
دولت تو مستزاد نعمت تو مستدام
هوش مصنوعی: سلطنت تو در مسیر درست است، فرمان تو به حالت ایستاده و ثابت، فرمانروایی تو سرشار از نعمت‌ها و مایه‌ی دوام آنهاست.
چون بنشینی به ناز با می نوشین نشین
چون بخرامی به کام با دل خرم خرام
هوش مصنوعی: وقتی با آرامش به نوشیدن می‌پردازی، با ناز و خوشحالی بنشین. اما اگر بخواهی با دل شاد و سرزنده راه بروی، آن را نیز با زیبایی و آرامش انجام بده.
تا به سلامت بود طبع سلیم از جهان
باد مسلم تو را ملک جهان والسلام
هوش مصنوعی: تا زمانی که روح پاک و سالمی داشته باشی، از دنیای پر درد و رنج دور باش و این را می‌گویم که پادشاهی و خوشبختی در جهان، مختص تو باد و آرامش بر تو نازل شود.
باد معمر به تو ملک عجم تا ابد
باد مشرف به تو دین عرب تا قیام
هوش مصنوعی: باد معمر به تو ملک عجم تا ابد به معنای این است که همیشه و برای همیشه، سرزمین‌های غیر عرب (عجم) تحت تأثیر تو خواهند بود. و باد مشرف به تو دین عرب تا قیام به این معناست که دین و فرهنگ عرب به تو وابسته و در خدمت تو خواهد بود تا زمانی که جهان به پایان برسد. این ترکیب نشان‌دهندهٔ قدرت و تأثیر فرهنگ و دین عربی در آینده است.
بسته میان خسران پیش تو چون لام الف
ساخته در خدمتت دل چو الف قد چو لام
هوش مصنوعی: دل من مانند حرف الف در خدمت توست و در عین حال قد و قامتش به ریشه لام می‌ماند. این نشان‌دهنده‌ی احترام و ارادت من به توست، حال آنکه در این شرایط بی‌حالی و نقصان نسبت به تو قرار دارم.