گنجور

شمارهٔ ۳۵۴

با کسان در صلح و با خود دایما در جنگ باش
هیچکار از بیغمی نگشایدت دلتنگ باش
طاعت و عشرت نگردد جمع با هم ای عزیز
گر مرید پیر راهی یکدل و یکرنگ باش
پادشاهی مانع فقر و نقیض عشق نیست
همت از دلهای آگه خواه و بر اورنگ باش
خضر اگر همره بود از دوری منزل چه باک
وادی مقصود گو هر گام صد فرسنگ باش
چون ندانستی که در اصل از کدام آب و گلی
خواه لعل آتشین خواهی سفال و سنگ باش
پیر صحبت گفت بشنو هر که دارد قول راست
گر نوای نی نباشد گو صدای چنگ باش
آه گرمت مجلس عشاق می آرد بجوش
نیک می‌نالی فغانی بر همین آهنگ باش

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: چکامه

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

با کسان در صلح و با خود دایما در جنگ باش
هیچکار از بیغمی نگشایدت دلتنگ باش
هوش مصنوعی: با دیگران در آرامش و دوستی باش، اما همیشه با خودت در تقلا و مبارزه. تنها نشستن و بی‌خیالی هیچ کاری را برایت پیش نخواهد برد، پس باید همیشه درگیر و خوشحال باشی.
طاعت و عشرت نگردد جمع با هم ای عزیز
گر مرید پیر راهی یکدل و یکرنگ باش
هوش مصنوعی: ای عزیز، اطاعت و خوشگذرانی هرگز نمی‌تواند در کنار هم قرار گیرد. اگر می‌خواهی پیرو واقعی یک استاد باشی، باید با دل و روحی همسو و یکرنگ او همراه باشی.
پادشاهی مانع فقر و نقیض عشق نیست
همت از دلهای آگه خواه و بر اورنگ باش
هوش مصنوعی: پادشاهی نمی‌تواند مانع فقر و عشق باشد. بنابراین آنچه اهمیت دارد، تلاش و اراده در دل‌های آگاه و هوشیار است، تا بتوانیم به جایگاه‌های بلند برسیم.
خضر اگر همره بود از دوری منزل چه باک
وادی مقصود گو هر گام صد فرسنگ باش
هوش مصنوعی: اگر خضر (نماد دانش و راهنمایی) در کنار باشد، فاصله‌ی زیاد خانه و مقصد چه غمی دارد؟ هر قدمی که برمی‌داریم حتی اگر صد فرسنگ هم باشد، اهمیتش کمتر است.
چون ندانستی که در اصل از کدام آب و گلی
خواه لعل آتشین خواهی سفال و سنگ باش
هوش مصنوعی: وقتی نمی‌دانی که در اصل از چه جایی و با چه ویژگی‌هایی به وجود آمده‌ای، دیگر مهم نیست که بخواهی مانند لعل و گوهر درخشان باشی یا همچون سفال و سنگ معمولی.
پیر صحبت گفت بشنو هر که دارد قول راست
گر نوای نی نباشد گو صدای چنگ باش
هوش مصنوعی: پیر در دل صحبتش می‌گوید که هر کسی که به دنبال حقیقت است باید بداند که اگر صدای نی نباشد، شاید صدای چنگ باشد. این یعنی اگر در امور زندگی به صدای دل و راستگویی گوش ندهیم، ممکن است به چیزهایی دیگر که شاید زیبا و دلنواز هستند، منحرف شویم، اما در نهایت حقیقت و راستگویی همواره مهم‌تر است.
آه گرمت مجلس عشاق می آرد بجوش
نیک می‌نالی فغانی بر همین آهنگ باش
هوش مصنوعی: اگر عشق تو باعث شلوغی مجلس عاشقان شود، خوب است که با صدای دلنوازت، سر به زیر بگذاری و به همین ساز ادامه دهی.