بابافغانیشمارهٔ ۱۸
برون خرام و قدم نه رکاب زرین را
نگارخانهٔ چین ساز خانهٔ زین را
بپابوس تو دست از وجود خود شستم
نثار، جوهر جان است ساق سیمین را
چو طوطیم هوس شکّر است، با تو که گفت
که طوق گردن من ساز دست رنگین را
رهین دیدهٔ شب زنده‌دار خویشتنم
که تلخ کرده برای تو خواب شیرین را
بر آستان تو هستند ناظران که ز چرخ
بتیر آه فرود آورند پروین را
صبا چگونه کند پرده‌داری حرمی
که رازدار ندانند شمع بالین را
هنر فضیلت شخص است و چابکی، آری
بتاج و هلهٔ زرین چه فخر شاهین را
سفید ساختم از گریه چشم و در طلبم
که در کنار کشم آن نهال نسرین را
فغان که آرزوی پای‌بوس شاه‌وشی
ز دست برد فغانیِ بیدل و دین را
اطلاعات
وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: چکامه
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
برون خرام و قدم نه رکاب زرین را
نگارخانهٔ چین ساز خانهٔ زین را
هوش مصنوعی: برو و با قدم‌های زیبا و دلربا، جایی را مانند یک گالری هنری بساز که احساس زیبایی و شکوه را به یاد آورد.
بپابوس تو دست از وجود خود شستم
نثار، جوهر جان است ساق سیمین را
هوش مصنوعی: به پای تو حاضر شدم و از وجود خود برای تو مایه گذاشتم، زیرا جوهر جانم را تقدیم می‌کنم.
چو طوطیم هوس شکّر است، با تو که گفت
که طوق گردن من ساز دست رنگین را
هوش مصنوعی: من مانند طوطی به شیرینی و زیبایی علاقه‌مندم، اما از تو پرسیده‌ام که آیا می‌توانی برای من گردن‌بند رنگین بسازی؟
رهین دیدهٔ شب زنده‌دار خویشتنم
که تلخ کرده برای تو خواب شیرین را
هوش مصنوعی: من به خاطر نگاه بیدار و مراقب خودم که شب‌ها را بیدار می‌گذرانم، خواب شیرین را برای تو تلخ کرده‌ام.
بر آستان تو هستند ناظران که ز چرخ
بتیر آه فرود آورند پروین را
هوش مصنوعی: در آستان تو افرادی هستند که از آسمان به زمین نگاه می‌کنند و برای پروین (یک ستاره یا نماد در شعر) آه و ناله می‌کنند.
صبا چگونه کند پرده‌داری حرمی
که رازدار ندانند شمع بالین را
هوش مصنوعی: نسیم چگونه می‌تواند حجاب و پرده‌داری کند برای مکانی که در آن کسی چراغ کنار بستر را رازدار نمی‌داند؟
هنر فضیلت شخص است و چابکی، آری
بتاج و هلهٔ زرین چه فخر شاهین را
هوش مصنوعی: هنر و فضیلت ویژگی‌های واقعی انسان هستند و به دست آوردن آنها از هر نوع زینت و تجملی برای یک شاه مهم‌تر است.
سفید ساختم از گریه چشم و در طلبم
که در کنار کشم آن نهال نسرین را
هوش مصنوعی: از اشک چشمانم روشنی ساختم و در جستجوی آن هستم که بتوانم آن نهال نسرین را کنار خودم بکارم.
فغان که آرزوی پای‌بوس شاه‌وشی
ز دست برد فغانیِ بیدل و دین را
هوش مصنوعی: آه و افسوس که امید و آرزوی من برای خدمت به پادشاه و انسان‌های بزرگ، از دست رفت و نتوانستم فریادی برآورم که نشان‌دهنده احساسات و باورهایم باشد.