گنجور

شمارهٔ ۱۶۷

محتسب گر به درِ میکده مانع نشود
رندِ میخواره به صد عربده قانع نشود
یار چون در رَهِ میخانه قدم پیش نهد
کیست کان راه و روش بیند و تابع نشود
اصل این ذرهٔ سرگشته هم از خورشید است
هم بدان اصل محالست که راجع نشود
راه باریک فنا تیزتر از شمشیر است
قطع این مرحله بی‌حجت قاطع نشود
عاشق از روی نکو در نظری فهم کند
آنچه معلوم به صد شرح مطالع نشود
سعی در کار تو دارند دلا دشمن و دوست
نگران باش که رنج همه ضایع نشود
لب فرو بند فغانی و درِ دل مگشای
که به تیزیِ زبان دفع موانع نشود

اطلاعات

وزن: فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: چکامه

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

محتسب گر به درِ میکده مانع نشود
رندِ میخواره به صد عربده قانع نشود
هوش مصنوعی: اگر نگهبان درِ میکده مانع ورود شود، کسی که در پی لذت و شراب است به سادگی قناعت نخواهد کرد و به هر قیمتی تلاش خواهد کرد تا به هدفش برسد.
یار چون در رَهِ میخانه قدم پیش نهد
کیست کان راه و روش بیند و تابع نشود
هوش مصنوعی: وقتی که محبوب به سمت میخانه قدم می‌گذارد، چه کسی می‌تواند آن راه و روش را ببیند و از آن پیروی نکند؟
اصل این ذرهٔ سرگشته هم از خورشید است
هم بدان اصل محالست که راجع نشود
هوش مصنوعی: این ذرهٔ سرگشته از خورشید نشات می‌گیرد و به دیار خورشید باز می‌گردد؛ بنابراین، این اصل غیر ممکن است که بدون این ارتباط باشد.
راه باریک فنا تیزتر از شمشیر است
قطع این مرحله بی‌حجت قاطع نشود
هوش مصنوعی: راهی که به فنا می‌رسد به اندازه‌ای تند و تیز است که به مانند شمشیر می‌باشد و برای عبور از این مرحله، باید دلیل و برهانی قاطع وجود داشته باشد.
عاشق از روی نکو در نظری فهم کند
آنچه معلوم به صد شرح مطالع نشود
هوش مصنوعی: عاشق با یک نگاه به چهره زیبای محبوبش، چیزهایی را درک می‌کند که هیچ‌گونه توضیح و تحلیلی نمی‌تواند آن را به روشنی بیان کند.
سعی در کار تو دارند دلا دشمن و دوست
نگران باش که رنج همه ضایع نشود
هوش مصنوعی: در تلاش هستند که در کار تو تأثیر بگذارند، چه دوستان چه دشمنان. باید مراقب باشی که زحمات و تلاش‌هایت بی‌نتیجه نماند.
لب فرو بند فغانی و درِ دل مگشای
که به تیزیِ زبان دفع موانع نشود
هوش مصنوعی: سکوت کن و احساساتت را برزبان نیاور، زیرا که با تند زبانی نمی‌توانی از مشکلات و موانع عبور کنی.

حاشیه ها

1401/09/20 11:12
اوتانه

برای آسوده‌خوانی، ویرایش شد. 

فی‌المثل خواندن «بتیزی‌» در بیت آخر برای بسیاری دشوار و غیرقابل فهم است. اما نوشتن به صورت «به تیزی» به سادگی مشکل را حل می‌کند.

اگر تمایل داشتید کل متن را جایگزین قبلی کنید.

 

محتسب گر به در می‌کده مانع نشود

رند می‌خواره به صد عربده قانع نشود

 

یار چون در ره می‌خانه قدم پیش نهد

کیست کان راه و روش بیند و تابع نشود

 

اصل این ذره‌ی سرگشته هم از خورشیدست

هم بدان اصل محال‌ست که راجع نشود

 

راه باریک فنا تیزتر از شمشیرست

قطع این مرحله بی‌حجتِ قاطع نشود

 

عاشق از روی نکو در نظری فهم کند

آن‌چه معلوم به صد شرح مطالع نشود

 

سعی در کار تو دارند دلا دشمن و دوست

نگران باش که رنج همه ضایع نشود

 

لب فرو بند فغانی و در دل مگشای

که به تیزی زبان دفع موانع نشود