گنجور

فصل ۴۴

هندوان چون در عشق بت کمالی یابند بر سر خود از خمیر کاسۀ بسازند و روغن نفط درو اندازندو اندام بدان چرب کنند و آتش در دست گیرند و خواهند که در مقابلۀ آن دیدۀ بی بینائی بت بمیرند چون دشمنان به تعظیم پرده از پیش جمال بت بردارند ایشان نظر بر آن جمال گمارند و آتش در نفط اندازند و بسیر خیال او عشقها می‌بازند و خوش می‌سوزند و میسازند و بزبان حال می‌گویند:

ای جان شکسته در میان آتش
سرمست درآ و باده عشق بکش
چون مست شدی تو با خیال معشوق
پروانه صفت رقص همی کن سرخوش

آنگه تمام بسوزند و دم نزنند خاکستر ایشان بردارند و از برای شفاء بیمار بکار دارند از آن اثرهای بوالعجب مشاهده کنند:

از سوزش عشق او اگر آب شوی
از خاک تو مردگان بسی زنده شوند

راحت عاشق از آن بود که معشوق آتش غیرت برافروزد و جان عاشق را در آن آتش بسوزد زیرا که داند که هر آتش که هست محرق است هرچه بدو دهند بسوزد مگر آتش غیرت که او جز خاشاک مغایرت نسوزد هر که این معنی بداند در عالم وحدت بار یابد درین معنی عزیزیگفته است:

آتش در زن ز کبریا در کویت
تاره نبرد هیچ فضولی سویت
وان روی نکو ز ما بپوش از مویت
زیرا که بما دریغ باشد رویت

و آنچه شبلی قَدّسَ اللّهُ روحَهُ در مناجات خود گفته: اَللّهُمَ احْشُرنی اَعْمی فَاِنَّکَ اَجَلُّ وَاعْظَمُ عِنْدی مِن اَنْ یَراکَ عَیْنی سرّاین معنی است.

اطلاعات

وزن: مفعول مفاعیل مفاعیل فعل (وزن رباعی)
قالب شعری: رباعی
منبع اولیه: کتابخانهٔ تصوف

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

هندوان چون در عشق بت کمالی یابند بر سر خود از خمیر کاسۀ بسازند و روغن نفط درو اندازندو اندام بدان چرب کنند و آتش در دست گیرند و خواهند که در مقابلۀ آن دیدۀ بی بینائی بت بمیرند چون دشمنان به تعظیم پرده از پیش جمال بت بردارند ایشان نظر بر آن جمال گمارند و آتش در نفط اندازند و بسیر خیال او عشقها می‌بازند و خوش می‌سوزند و میسازند و بزبان حال می‌گویند:
هوش مصنوعی: هندوان وقتی به عشق بت خود می‌رسند، بر روی سر خود تکه‌ای از خمیر می‌سازند و در آن روغن می‌ریزند تا بدن خود را با آن چرب کنند. سپس آتش در دست می‌گیرند و می‌خواهند در مقابل زیبایی بت، بی‌هوش شوند. وقتی دشمنان برای احترام، پرده را از جلوی جمال بت کنار می‌زنند، آن‌ها به زیبایی او نگاه می‌کنند، آتش را در روغن می‌اندازند و در خیال او عاشقانه می‌سوزند و شادی می‌کنند. این حالت را با زبان حال بیان می‌کنند.
ای جان شکسته در میان آتش
سرمست درآ و باده عشق بکش
هوش مصنوعی: ای جان آسیب‌دیده، در آتش اشتیاق وارد شو و نوشیدنی عشق را بنوش.
چون مست شدی تو با خیال معشوق
پروانه صفت رقص همی کن سرخوش
هوش مصنوعی: وقتی که تحت تاثیر عشق و خیال معشوق قرار می‌گیری، مانند پروانه ای شاداب و خوشحال رقص می‌کنی.
آنگه تمام بسوزند و دم نزنند خاکستر ایشان بردارند و از برای شفاء بیمار بکار دارند از آن اثرهای بوالعجب مشاهده کنند:
هوش مصنوعی: سپس همه آن‌ها بسوزند و هیچ صحبت نکنند. خاکستر آن‌ها را بردارند و برای درمان بیماران استفاده کنند و از این اثرات عجیب بهره‌برداری کنند.
از سوزش عشق او اگر آب شوی
از خاک تو مردگان بسی زنده شوند
هوش مصنوعی: اگر با شدت عشق او بسوزی و مانند آب ذوب شوی، از خاک تو مردگان زیادی زنده خواهند شد.
راحت عاشق از آن بود که معشوق آتش غیرت برافروزد و جان عاشق را در آن آتش بسوزد زیرا که داند که هر آتش که هست محرق است هرچه بدو دهند بسوزد مگر آتش غیرت که او جز خاشاک مغایرت نسوزد هر که این معنی بداند در عالم وحدت بار یابد درین معنی عزیزیگفته است:
هوش مصنوعی: عاشق راحتی را می‌جوید که معشوق با شوق و غیرت خود او را می‌سوزاند. عاشق می‌داند که تمام آتش‌ها همه چیز را می‌سوزانند، اما آتش غیرت به جز مسائلی که با آن در تضاد هستند، هیچ چیز دیگری را نمی‌سوزاند. کسی که به این حقیقت آگاه باشد، در جهان وحدت به مقام بلندی نائل می‌شود. در این زمینه شخصی گفته است:
آتش در زن ز کبریا در کویت
تاره نبرد هیچ فضولی سویت
هوش مصنوعی: آتش کبریا در وجود تو شعله‌ور است و هیچ کس جرات ندارد به تو نزدیک شود یا در کار تو دخالت کند.
وان روی نکو ز ما بپوش از مویت
زیرا که بما دریغ باشد رویت
هوش مصنوعی: آن چهره‌ی زیبا و نیکوی خود را از ما پنهان کن، زیرا که دیدن رویت برای ما دل‌انگیز و دل‌شکسته‌کننده است.
و آنچه شبلی قَدّسَ اللّهُ روحَهُ در مناجات خود گفته: اَللّهُمَ احْشُرنی اَعْمی فَاِنَّکَ اَجَلُّ وَاعْظَمُ عِنْدی مِن اَنْ یَراکَ عَیْنی سرّاین معنی است.
هوش مصنوعی: شبلی در مناجات خود درخواست می‌کند که خداوند او را در روز قیامت به شکل نابینا محشور کند، زیرا از نظر او خداوند از آنچه او با چشمانش ببیند، بزرگ‌تر و عظیم‌تر است.