گنجور

بخش ۴ - بیان رسوم و عادات نوروزی ایرانیان در روزگار باستان

به مانند چنین روزی، به پیشین‌عهد در ایران
به نام پاک شَت زرتشت، سبزه در چمنزاران
مقدس بوده است و مرزبان، در مرز با یاران
نشستندی و خواندندی، ثنای هرمزآثاران
که خود این سبز نوروزی ما رسمی است زآن دوران
که ای سبزه فراوانمان نما، این سال نوروزی
به زیور ساحت آتشکده، چون حجله کردندی
ز عشق هرمز آن حجله، به آتش سجده بردندی
به نام پادشاه عصر و آن پس باده خوردندی
به لشکر نیزه دادندی و کشورْشان سپردندی
بلی این سان نیاکانْمان، جهان را سر ببردندی
که دائم نامشان بودی، قرین با فتح و فیروزی
نگارینا! تو خود ترکی و دانی رسم ترکان را
که نیز این عید نوروزی، بود عیدی هم آنان را
سرانگشتی بزن: اوراق تاریخ نیاکان را
گرفتندی و در عیش و خوشی، آن روز ایشان را
چه خوش کردندی، این الحاح را بنده‌پرستان را
گذشتی و همه کس را، بُدی آن روز بهروزی
بیا یارا که هان هم، چون به سر آورد عمرش دی
همه ایرانیان نوروز را، از یادبود کی
به پا سازند از مازندران تا شوش و ملک ری
بساط هفت‌سین چینند و بنشینند دور وی
همه از شوق سال نو به لب گیرند جام می
که می خوش باد امروز و مبارک باد نوروزی

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم)
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

به مانند چنین روزی، به پیشین‌عهد در ایران
به نام پاک شَت زرتشت، سبزه در چمنزاران
هوش مصنوعی: در روزگار گذشته، در ایران، به یاد روزهای خوب و پاک زرتشت، چمنزارها پر از سبزه و سرسبزی بودند.
مقدس بوده است و مرزبان، در مرز با یاران
نشستندی و خواندندی، ثنای هرمزآثاران
هوش مصنوعی: در مرز میان یاران، نگهبانان مقدس نشسته بودند و ستایش و مدح کسانی که آثارشان به یادگار مانده است، را می‌خواندند.
که خود این سبز نوروزی ما رسمی است زآن دوران
که ای سبزه فراوانمان نما، این سال نوروزی
هوش مصنوعی: این سبز بودن و جشن نوروزی ما ارتباطی به دوران گذشته دارد. ای سبزه، تو نشان دهنده‌ی فراوانی و سرسبزی ما در این سال نوروزی هستی.
به زیور ساحت آتشکده، چون حجله کردندی
ز عشق هرمز آن حجله، به آتش سجده بردندی
هوش مصنوعی: در این بیت، به زیبایی و جلال آتشکده اشاره شده است که مانند یک مجلس عروسی آماده شده است. عشق هرمز، که نماد عشق و دیانت است، باعث شده تا این مجلس به بهترین شکل تزیین شود. در نهایت، آتش به عنوان نماد زندگی و نور، در کمال احترام و بزرگی مورد پرستش قرار می‌گیرد.
به نام پادشاه عصر و آن پس باده خوردندی
به لشکر نیزه دادندی و کشورْشان سپردندی
هوش مصنوعی: به نام پادشاه زمان، آنها پس از نوشیدن شراب، به سپاه نیزه می‌دادند و کشورشان را به او می‌سپردند.
بلی این سان نیاکانْمان، جهان را سر ببردندی
که دائم نامشان بودی، قرین با فتح و فیروزی
هوش مصنوعی: بله، نیاکان ما به قدری بزرگ بودند که با قدرت و شجاعت خود جهان را تحت تسلط خود درآوردند و نامشان همیشه با پیروزی و موفقیت همراه بوده است.
نگارینا! تو خود ترکی و دانی رسم ترکان را
که نیز این عید نوروزی، بود عیدی هم آنان را
هوش مصنوعی: ای محبوب! تو خود اهل ترکی و به خوبی مراسم و سنت‌های ترکان را می‌دانی. این جشن نوروز هم برای آنها جشن و عید بزرگی است.
سرانگشتی بزن: اوراق تاریخ نیاکان را
گرفتندی و در عیش و خوشی، آن روز ایشان را
هوش مصنوعی: با یک اشاره سریع می‌توان گفت که نیاکان ما، در روزگاران گذشته، تاریخ خود را به دست گرفتند و در شادی و خوشی به سر بردند.
چه خوش کردندی، این الحاح را بنده‌پرستان را
گذشتی و همه کس را، بُدی آن روز بهروزی
هوش مصنوعی: چه زیباست که در آن روز، با تضرع و دعا، بندگان خدا را پرستش کردی و همه را از بدی‌ها رهانیدی.
بیا یارا که هان هم، چون به سر آورد عمرش دی
همه ایرانیان نوروز را، از یادبود کی
هوش مصنوعی: بیا دوست، که وقتی عمرش به پایان می‌رسد، همه‌ی ایرانیان نوروز را به یاد کی (برپا می‌کنند).
به پا سازند از مازندران تا شوش و ملک ری
بساط هفت‌سین چینند و بنشینند دور وی
هوش مصنوعی: مردم از مازندران تا شوش و ری جمع می‌شوند و سفره‌ی هفت‌سین را برپا می‌کنند و دور آن می‌نشینند.
همه از شوق سال نو به لب گیرند جام می
که می خوش باد امروز و مبارک باد نوروزی
هوش مصنوعی: همه به خاطر خوشحالی سال نو، لیوان‌های خود را پر می‌کنند و می‌گویند امروز روز خوشی است و نوروز را تبریک می‌گویند.