گنجور

غزل شمارهٔ ۲۹۳

دلی دارم، چه دل؟ محنت سرایی
که در وی خوشدلی را نیست جایی
دل مسکین چرا غمگین نباشد؟
که در عالم نیابد دل‌ربایی
تن مهجور چون رنجور نبود؟
چه تاب کوه دارد رشته تایی؟
چگونه غرق خونابه نباشم؟
که دستم می‌نگیرد آشنایی
بمیرد دل چو دلداری نبیند
بکاهد جان چو نبود جان فزایی
بنالم بلبل‌آسا چون نیابم
ز باغ دلبران بوی وفایی
فتادم باز در وادی خون خوار
نمی‌بینم رهی را رهنمایی
نه دل را در تحیر پای بندی
نه جان را جز تمنی دلگشایی
درین وادی فرو شد کاروان‌ها
که کس نشنید آواز درایی
درین ره هر نفس صد خون بریزد
نیارد خواستن کس خونبهایی
دل من چشم می‌دارد کزین ره
بیابد بهر چشمش توتیایی
روانم نیز در بسته است همت
که بگشاید در راحت سرایی
تنم هم گوش می‌دارد کزین در
به گوش جانش آید مرحبایی
تمنا می‌کند مسکین عراقی
که دریابد بقا بعد از فنایی

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

دلی دارم، چه دل؟ محنت سرایی
که در وی خوشدلی را نیست جایی
هوش مصنوعی: من دلی دارم، اما این دل در دنیایی پر از مشکلات و غم است که هیچ جایی برای شادی و خوشحالی ندارد.
دل مسکین چرا غمگین نباشد؟
که در عالم نیابد دل‌ربایی
هوش مصنوعی: دل بیچاره چرا نباید غمگین باشد؟ وقتی در این دنیا چیزی وجود ندارد که دل را شاد کند.
تن مهجور چون رنجور نبود؟
چه تاب کوه دارد رشته تایی؟
هوش مصنوعی: بدن تنها و بی‌کسی مثل یک انسان بیمار نیست. رشته‌ی تایی (محکم) چگونه می‌تواند تاب و تحمل کوهی را داشته باشد؟
چگونه غرق خونابه نباشم؟
که دستم می‌نگیرد آشنایی
هوش مصنوعی: چطور می‌توانم در این وضعیت دردناک و ناراحت‌کننده قرار نگیرم؟ وقتی که کسی به من کمک نمی‌کند و در کنارم نیست.
بمیرد دل چو دلداری نبیند
بکاهد جان چو نبود جان فزایی
هوش مصنوعی: وقتی دل عاشق کسی باشد و نتواند او را ببیند، به شدت می‌میرد و از حیاتش کاسته می‌شود. در واقع، اگر جان را به خاطر دیگری دوست داشته باشی و او را در کنارت نبینی، روح و جان تو بی‌فایده و کم‌ارزش می‌شود.
بنالم بلبل‌آسا چون نیابم
ز باغ دلبران بوی وفایی
هوش مصنوعی: اگر نتوانم بوی وفا را از باغ دلبرها حس کنم، مانند بلبل دردمند ناله می‌کنم.
فتادم باز در وادی خون خوار
نمی‌بینم رهی را رهنمایی
هوش مصنوعی: دوباره در وضعیت خطرناک و دشواری قرار گرفته‌ام و نمی‌توانم راهی برای نجات پیدا کنم، چون هیچ‌کس نمی‌تواند به من راهنمایی کند.
نه دل را در تحیر پای بندی
نه جان را جز تمنی دلگشایی
هوش مصنوعی: نه دل خود را در حیرت و سردرگمی نگه‌دار و نه جانت را جز با آرزوهایی که دل را شاد می‌کند، وابسته کن.
درین وادی فرو شد کاروان‌ها
که کس نشنید آواز درایی
هوش مصنوعی: در این سرزمین کاروان‌ها به زمین افتادند و هیچ‌کس صدای دریا را نشنید.
درین ره هر نفس صد خون بریزد
نیارد خواستن کس خونبهایی
هوش مصنوعی: در این مسیر، هر لحظه بهای زیادی پرداخت می‌شود و هیچ‌کس دلش نمی‌خواهد که برای این فداکاری‌ها پاداشی دریافت کند.
دل من چشم می‌دارد کزین ره
بیابد بهر چشمش توتیایی
هوش مصنوعی: دل من آرزو دارد که از این مسیر، تو رو به چشمش بیابد، مثل اینکه برایش توتیا یا زینت چشم بیاورد.
روانم نیز در بسته است همت
که بگشاید در راحت سرایی
هوش مصنوعی: روح من در حالت بسته‌ای قرار دارد، و آرزویی در دل دارم که بتواند در را به سوی آرامش و راحتی برایم باز کند.
تنم هم گوش می‌دارد کزین در
به گوش جانش آید مرحبایی
هوش مصنوعی: تنم نیز به دقت گوش می‌دهد، تا از این در پیامی خوشایند به روح و جانم برسد.
تمنا می‌کند مسکین عراقی
که دریابد بقا بعد از فنایی
هوش مصنوعی: عراقی فقیر آرزو دارد که ببیند آیا بعد از مرگ هم زندگی ادامه دارد یا خیر.

خوانش ها

غزل شمارهٔ ۲۹۳ به خوانش فاطمه زندی

حاشیه ها

1391/03/18 14:06
ع ب

استاد شجریان عجب خوب خوانده است این شعر را

1394/02/30 18:04

برای شنیدن این اشعار زیبا با صدای استاد شجریان به آلبوم همایون مثنوی ایشان مراجعه نمایید.

1394/07/19 08:10
پویا

"بکاهد جان چون نبود جان فزایی " خیلی سنگین و دور از وزن شعر است .
یا " بکاهد جان چو نبود جان فزایی" بوده یا " بکاهد جان چون که نبود جان فزایی "
اقای محمد علی فروغی خیلی اشتباهات داشته اند متاسفانه

1399/06/27 09:08
رضا ناصرخاکی

با درود ، گذشته از اشعار بی نظیر و سر شار از حس لطافت معبود به پروردگار خویش ، لحن دلنشین استاد با انچنان مهارتی که تنها از نفس حق و صفای درون ایشان حکایت می کند دلهای آغشته به دنیای کوچک ما را در حد توانمان جلا داد خداوند به استاد سلامتی ارزانی فرماید

1401/04/18 15:07
هادی خوشه چین

شعر بسیار گیرا و زیبایی است، استاد شجریان با مهارت و لطافت این غزل رو خوانده و ساز و آواز ایرانی را به حد اعلا به نمایش گذاشته، درود بر عراقی بزرگ