گنجور

شمارهٔ ۳۲ - در مدح خواجه شمس الدین محمد جوینی صاحب دیوان

از صفای صفه ات، ترکیب عالم را روان
صحت عقل و بقای روحی و جان جهان
شوکت گردون شکوه تست رفعت را پناه
ساحت دولت پناه تست صحت را مکان
صحت و دولت ملازم گشته اندت لاجرم
خلق را دار الشفائی ملک را دار الامان
چون ز یاد سقف صحنت چرخ و جنترا مقیم
اشک انجم در کنارست، آب کوثر در روان
سقف مرفوعت سپهر عاشر است اندر زمین
صحن دلخواهت بهشت تاسع اندر آسمان
کی بگردون سر فرود آری که از رتبت فکند
سایه بر صورت شکوه صاحب صابحقران
صاحبی کز معجز دست و دلش عاجز شوند
هر نفس صد حاتم و هر لظه صد نوشیروان
صاحب دیوان هفت اقلیم شمس الدین ملک
مبدع امر زمین مقصود ابداع زمان
ای جهانداری که بر خاک در دولت نهند،
بندگان حضرت حق پرورش را روی جان
خسروان عادل گردنکش گردون شکوه
خواجگان قادر فرمانده خسرو نشان
ای مسیر خامه ات روح مقدس را پناه
وی فروغ خاطرت عقل مجرد را روان
انجم از تأثیر بگریزند و ترکیب از مزاج
صورت از معنی جدا گردند و تقدیر از میان
چون ضمیر خامه ات گشتند در امری قرین
چون زبان و خامه ات کردند در حکمی قران
تا فلک پاپد بدانش، تا جهان ماند بداد
در سرافرازی بپای و در جهانداری بمان

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: چکامه

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

از صفای صفه ات، ترکیب عالم را روان
صحت عقل و بقای روحی و جان جهان
هوش مصنوعی: از پاکی و زیبایی جایگاه تو، ترکیب جهان، عقل سالم و حیات روح و زندگی جهان به خوبی جاری است.
شوکت گردون شکوه تست رفعت را پناه
ساحت دولت پناه تست صحت را مکان
هوش مصنوعی: عظمت و شکوه آسمان به خاطر توست و رفعت و بلندی تو، پناهگاهی برای قدرت و دولت است. سلامت و صحت تو نیز، جایی مطمئن و امن برای خود دارد.
صحت و دولت ملازم گشته اندت لاجرم
خلق را دار الشفائی ملک را دار الامان
هوش مصنوعی: سلامتی و prosperity به هم پیوسته‌اند، بنابراین مردم را به سرای درمان و امنیت دعوت می‌کنی.
چون ز یاد سقف صحنت چرخ و جنترا مقیم
اشک انجم در کنارست، آب کوثر در روان
هوش مصنوعی: وقتی به یاد سقف زیبای باغت می‌افتم، آسمان و بهشت در کنار هم قرار دارند و اشک‌های ستاره‌ها مانند آب کوثر در جوی جاری است.
سقف مرفوعت سپهر عاشر است اندر زمین
صحن دلخواهت بهشت تاسع اندر آسمان
هوش مصنوعی: سقف بلند شما آسمان دهم است و در زمین، حیاط دلخواهتان بهشت نهم در آسمان می‌باشد.
کی بگردون سر فرود آری که از رتبت فکند
سایه بر صورت شکوه صاحب صابحقران
هوش مصنوعی: کی به زمین خواهی نهاد سر خود، وقتی که مقام تو آن‌قدر بلند است که سایه‌ات بر چهره‌ی بزرگی‌ها می‌افتد؟
صاحبی کز معجز دست و دلش عاجز شوند
هر نفس صد حاتم و هر لظه صد نوشیروان
هوش مصنوعی: صاحب‌دلی که در هر لحظه از معجزه‌های دست و دلش ناتوان می‌شود، مانند حاتم طائی در generosity و همچون نوشیروان در عدالت، بارها و بارها به فرزندان آدم نیکی می‌کند.
صاحب دیوان هفت اقلیم شمس الدین ملک
مبدع امر زمین مقصود ابداع زمان
هوش مصنوعی: این شعر به توصیف شخصیتی برجسته و تاثیرگذار می‌پردازد که حاکم بر تمامی سرزمین‌ها و زمان‌هاست. او کسی است که در آفرینش و نوآوری در زمین و زمان نقش دارد و تحت عنوان "شمس الدین" شناخته می‌شود. از این رو، به نظر می‌رسد که او فردی با قدرت و دانش بالا است که می‌تواند بر همه جنبه‌های وجود اثر بگذارد.
ای جهانداری که بر خاک در دولت نهند،
بندگان حضرت حق پرورش را روی جان
هوش مصنوعی: ای کسی که بر خاک، مقام و قدرتی داری، بنده‌های خداوند را همچون جان خود بزرگ می‌داری و به آن‌ها احترام می‌گذاری.
خسروان عادل گردنکش گردون شکوه
خواجگان قادر فرمانده خسرو نشان
هوش مصنوعی: شاهان عدالت‌خواهی که بر گردونه زمین تسلط دارند، افتخارات و قدرت را به دست دارند و مانند فرمانروایان، قدرت و عظمت خسرو را نشان می‌دهند.
ای مسیر خامه ات روح مقدس را پناه
وی فروغ خاطرت عقل مجرد را روان
هوش مصنوعی: ای راهی که قلم تو در آن حرکت می‌کند، روح مقدس به تو پناه می‌آورد و نور یاد تو، عقل خالص را به جریان می‌اندازد.
انجم از تأثیر بگریزند و ترکیب از مزاج
صورت از معنی جدا گردند و تقدیر از میان
هوش مصنوعی: ستارگان از تأثیر خود دور شوند و ترکیب‌ها از حالت طبیعی خود خارج گردند، صورت‌ها از معنا جدا شوند و تقدیر از میان برود.
چون ضمیر خامه ات گشتند در امری قرین
چون زبان و خامه ات کردند در حکمی قران
هوش مصنوعی: زمانی که فکر و اندیشه‌ات در موضوعی مشغول و درگیر شد، مانند زبان و قلمت به یکدیگر پیوند می‌خورند تا در یک حکم یا تصمیم، هماهنگ و هم‌راستا عمل کنند.
تا فلک پاپد بدانش، تا جهان ماند بداد
در سرافرازی بپای و در جهانداری بمان
هوش مصنوعی: هر زمانی که آسمان بر علم تو گواهی دهد، تا زمانی که جهان به تو افتخار کند، در بلندمرتبه بودن و سلطنتت پایدار بمان.