گنجور

شمارهٔ ۱۷ - تجدید مطلع

کای پریچهره مست خواب و خمار
ای تو بهتر ز لعبتان تتار
مقد لؤلؤ نموده از یاقوت
لعل شکر گشاده از گفتار
آب حیوانش بر دو گوشه ی لعل
نظم پروپنش در دو دانه فار
سمنش رخ کشیده در سنبل
سنبلش رنگ داده بر گلنار
کرده بر طرف آفتاب پدید
سیر ماهش هلالی از زنگار
رخش از زلف ماه در عقرب
زلفش از چهره مار در گلزار
عار او در پناه بدر منیر
ماه او در ثعاب مشک تتار
آفت از شور سنبلش در شهر
فتنه از دست نرگسش در کار
ساغری نیم مست عربده جو
هندوئی پیچ پیچ و آینه دار
با رخی کافتاب پیش رخش
کرد از شرم روی در دیوار
از در حجره ام در آمد و گفت
کای بر اسب سخن چو روح سوار
گرچه امروز در بساط زمین
جز تو کس را نباشد این احضار
که کند کشف در معانی بکر
تا حجاب تراکم اطوار
خرده بین ضمیر وقادش
در پس پرده های غیب اسرار
بیتکی چند کرده ام ترکیب
به ز ترکیب عذب تو بسیار
در مدیح پناه پشت صدور
آن زمین حلم آسمان مقدار
صاحب تیغ و خامه کز قلمش
خضر ز آب حیات کرده کنار
صدر اعظم شهاب دولت و دین
قبله قدوه و صدور کیار
گهر نظم آبدار مرا
بزبانی چو آب گوهربار
بر خداوند خویش خواند و بداد
داد این قطعه آن بت عیار

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: چکامه

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

کای پریچهره مست خواب و خمار
ای تو بهتر ز لعبتان تتار
هوش مصنوعی: ای آن زیبای دلربا که در خواب و مستی به سر می‌برى، تو از تمام دختران زیبا بهتر هستی.
مقد لؤلؤ نموده از یاقوت
لعل شکر گشاده از گفتار
هوش مصنوعی: مقدار مروارید را از یاقوت و لعل اندازه‌گیری کرده و شیرینی آن را از بیان و گفتار برداشت کرده‌اند.
آب حیوانش بر دو گوشه ی لعل
نظم پروپنش در دو دانه فار
هوش مصنوعی: آب زندگی آن موجود زنده در دو گوشه‌ی لب‌هایش، چنان به زیبایی و ظرافت نظم یافته است که همچون دانه‌های مروارید می‌درخشد.
سمنش رخ کشیده در سنبل
سنبلش رنگ داده بر گلنار
هوش مصنوعی: سمن، با زیبایی‌اش در کنار سنبل، جلوه‌گری می‌کند و زیبایی سنبل بر روی درخت نارنج تاثیر گذاشته است.
کرده بر طرف آفتاب پدید
سیر ماهش هلالی از زنگار
هوش مصنوعی: در زیر نور آفتاب، ماه به صورت هلالی برآمده است که بر اثر گذشت زمان و کهنگی، رنگی زنگار گرفته دارد.
رخش از زلف ماه در عقرب
زلفش از چهره مار در گلزار
هوش مصنوعی: چهره‌ی زیبا و جذاب او مانند زلفی است که در آفتاب می‌درخشد و در دنیای عشق و زیبایی‌ها، مانند ماری که در میان گل‌های خوشبو و دل‌انگیز حرکت می‌کند، توصیف شده است.
عار او در پناه بدر منیر
ماه او در ثعاب مشک تتار
هوش مصنوعی: عشق و زیبایی او در سایه‌ی روشنی ماهی درخشان و عطر دلپذیر او مانند مشک خوشبوست.
آفت از شور سنبلش در شهر
فتنه از دست نرگسش در کار
هوش مصنوعی: آسيب و بلای ناشی از شوق و زیبایی سنبل او در شهر، و دردسر و مشکل ناشی از تاثیر چشمان نرگسش.
ساغری نیم مست عربده جو
هندوئی پیچ پیچ و آینه دار
هوش مصنوعی: مگه میشه که آدمی به خاطر یک جام از شراب، از جمعیت شلوغ و سر و صدای اطرافش بی‌خبر بشه؟ او در حالتی مستی و خلسه، همچنان در جستجوی لذتی بی‌نظیر و زیبایی‌های دنیای اطراف خود است.
با رخی کافتاب پیش رخش
کرد از شرم روی در دیوار
هوش مصنوعی: با چهره‌ای که مانند آفتاب تابان است، به خاطر زیبایی‌اش از شرم، رویش را به دیوار کرد.
از در حجره ام در آمد و گفت
کای بر اسب سخن چو روح سوار
هوش مصنوعی: از محل کارم خارج شد و گفت، ای کسی که مانند روح بر اسب سوار هستی...
گرچه امروز در بساط زمین
جز تو کس را نباشد این احضار
هوش مصنوعی: اگرچه امروز در دنیا جز تو کسی وجود ندارد، این دعوت و فراخوان همچنان برقرار است.
که کند کشف در معانی بکر
تا حجاب تراکم اطوار
هوش مصنوعی: کسی که می‌تواند به مفاهیم تازه و ناب دست پیدا کند، باید از موانع و پیچیدگی‌های موجود فراتر برود.
خرده بین ضمیر وقادش
در پس پرده های غیب اسرار
هوش مصنوعی: در پس پرده‌های پنهانی، درک سطحی از وجود و روحیات افراد، اسرار بسیاری را نهفته دارد.
بیتکی چند کرده ام ترکیب
به ز ترکیب عذب تو بسیار
هوش مصنوعی: من چندین بار تلاش کرده‌ام تا ترکیب‌های جدیدی بسازم، اما هیچ‌کدام به شیرینی و زیبایی ترکیب‌های تو نیست.
در مدیح پناه پشت صدور
آن زمین حلم آسمان مقدار
هوش مصنوعی: در ستایش و بزرگداشت، پشتیبان و پناه آن زمین است که حاکم بر همه چیز و ملایم همچون آسمان است.
صاحب تیغ و خامه کز قلمش
خضر ز آب حیات کرده کنار
هوش مصنوعی: کسی که هم شمشیر دارد و هم قلم، با نوشتن او مانند خضر (پیر حکیم و نماد زندگی جاودانی) به آب حیات دست یافته و زندگیش را به سمت کمال و روشنی برده است.
صدر اعظم شهاب دولت و دین
قبله قدوه و صدور کیار
هوش مصنوعی: صدر اعظم به عنوان فرمانروای شهاب، نماد قدرت و دیانت است و به عنوان مرجع و سرمشقی برای دیگران قرار گرفته است.
گهر نظم آبدار مرا
بزبانی چو آب گوهربار
هوش مصنوعی: خواب و زندگی من چنان است که مانند آب زلال و شفاف، با زیبایی و طراوت خود، به ظهور می‌آید.
بر خداوند خویش خواند و بداد
داد این قطعه آن بت عیار
هوش مصنوعی: او به خدای خود دعا کرد و این قطعه را به او هدیه داد، همان بت ریاکار.