گنجور

بخش ۳۱ - نشستن مختار وفادار به دارالاماره

بفرمود تات در برون سرای
نمودند رخشان درفشی به پای
نوشتند نام خدا و رسول (ص)
بدان رایت و نام شوی بتول (ع)
منادی نداد داد در شهر و کوی
که در پای هر رهگذر سو به سوی
شود مرد کند آوری پاسبان
مبادا شود فتنه بر پا شبان
به زیر درفش من آن کو شتافت
به جان ایمنی جست و زنهار یافت
هر آن کس ز دشمن اسیری به بند
بیارد در این پیشگاه بلند
که ما خود به کردار او بنگریم
به دارش زنیم ار نه زو بگذریم
چو برخاست این غو به بازارها
شنفته شد اینگونه گفتارها
بزرگان سوی بارگاه آمدند
زمختار زنهار خواه آمدند
گروهی فراوان زکوفی دیار
گرفتند از آن دادگر، زینهار
به زیر درفش سر سروران
چمیدند خلق از کران تا کران
تنی چند از نامداران میر
به زنجیر بر بسته پانصد اسیر
ببردند زی نامور پیشگاه
برایشان چو بگماشت لختی نگاه
بفرمود زین بستگان بلا
نبود آنکه در پهنه ی کربلا
زتیمار و بندش رها ساختند
جهان زان دگرها بپرداختند
نوشتند بر دفتری نامشان
چنین گشت نستوده فرجامشان
سپس گفت مردان دژخیم را
یلان بی اندیشه و بیم را
که درکوفه هر کس سلیح نبرد
به اندام خود بیهده راست کرد
دگر هر که کرد انجمن درفساد
چنان چون درایام ابن زیاد
بگیرند و بردارش آون کنند
جهان پاک را آن زشت ریمن کنند
همان گه که گفت این سخن ها امیر
یکی از در آورد مردی شریر

اطلاعات

وزن: فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: چکامه

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

بفرمود تات در برون سرای
نمودند رخشان درفشی به پای
هوش مصنوعی: فرمان داد تا در بیرون خانه، پرچمی درخشنده برپا کنند.
نوشتند نام خدا و رسول (ص)
بدان رایت و نام شوی بتول (ع)
هوش مصنوعی: بر روی پرچم، نام خدا و پیامبر (ص) را نوشتند و همچنین نام حضرت علی (ع) که به بتول (ع) نسبت داده می‌شود.
منادی نداد داد در شهر و کوی
که در پای هر رهگذر سو به سوی
هوش مصنوعی: در این بیتی به این موضوع اشاره می‌شود که در شهر و محله هیچ ندا و صدایی از طرف منادی (آگهی‌دهنده یا اعلام‌کننده) شنیده نمی‌شود، زیرا به هر طرف که بروی، نشانه‌ها و آثار غم و اندوه را می‌بینی. به نوعی، فضای جامعه پر از ناامیدی و مشکلات است و این احساس در هر گوشه‌ای حس می‌شود.
شود مرد کند آوری پاسبان
مبادا شود فتنه بر پا شبان
هوش مصنوعی: مردی که باید با احتیاط رفتار کند، چون ممکن است فتنه‌ای ایجاد شود و او باید از آن جلوگیری کند.
به زیر درفش من آن کو شتافت
به جان ایمنی جست و زنهار یافت
هوش مصنوعی: هرکس که زیر پرچم من آمد و به من پناه برد، جانش در امان بود و از خطر در امان ماند.
هر آن کس ز دشمن اسیری به بند
بیارد در این پیشگاه بلند
هوش مصنوعی: هر کسی که بتواند دشمنی را به اسیری در این مقام بلند درآورد، مورد احترام و جایگاه ویژه‌ای خواهد بود.
که ما خود به کردار او بنگریم
به دارش زنیم ار نه زو بگذریم
هوش مصنوعی: ما خود تصمیم می‌گیریم که چگونه به عمل او نگاه کنیم؛ اگر او را شایسته بدانیم، مجازاتش می‌کنیم، و اگر نه، از او می‌گذریم.
چو برخاست این غو به بازارها
شنفته شد اینگونه گفتارها
هوش مصنوعی: وقتی این شایعات در بازارها آغاز شد، صحبت‌هایی از این قبیل به گوش رسید.
بزرگان سوی بارگاه آمدند
زمختار زنهار خواه آمدند
هوش مصنوعی: بزرگان به سوی درگاه آمدند و با خود نگرانی و احتیاط به همراه داشتند.
گروهی فراوان زکوفی دیار
گرفتند از آن دادگر، زینهار
هوش مصنوعی: گروهی از مردم از دیار کوفه به خاطر عدالت و انصاف به حرکت درآمدند و درخواست کمک کردند.
به زیر درفش سر سروران
چمیدند خلق از کران تا کران
هوش مصنوعی: مردم از هر سو و دور و نزدیک زیر پرچم فرمانروایان جمع شدند.
تنی چند از نامداران میر
به زنجیر بر بسته پانصد اسیر
هوش مصنوعی: چند نفر از بزرگان و نام‌آوران به اسارت گرفته شده و در زنجیر هستند، پانصد نفر از آن‌ها را به اسارت برده‌اند.
ببردند زی نامور پیشگاه
برایشان چو بگماشت لختی نگاه
هوش مصنوعی: آنها را به حضور نامور بردند و لحظه‌ای منتظر ماندند تا او به آن‌ها نگاه کند.
بفرمود زین بستگان بلا
نبود آنکه در پهنه ی کربلا
هوش مصنوعی: فرمان داد که در میان بستگان، کسی در میدان کربلا نیست که مبتلا به رنج و مصیبت باشد.
زتیمار و بندش رها ساختند
جهان زان دگرها بپرداختند
هوش مصنوعی: از زحمت و گرفتاریش آزادش کردند و جهان از آن ماجراهای دیگر بهره‌برداری کرد.
نوشتند بر دفتری نامشان
چنین گشت نستوده فرجامشان
هوش مصنوعی: روی دفتری نام آن‌ها را نوشتند و این طور شد که سرنوشتشان نیکو نیافت.
سپس گفت مردان دژخیم را
یلان بی اندیشه و بیم را
هوش مصنوعی: سپس گفت که مردان نگهبان را باید به جنگجویانی بی‌فکر و بی‌هراس تبدیل کرد.
که درکوفه هر کس سلیح نبرد
به اندام خود بیهده راست کرد
هوش مصنوعی: در کوفه، هر کسی با سلاحی به مبارزه نمی‌پرداخت، بی‌فایده و بدون هدف خود را آماده می‌کرد.
دگر هر که کرد انجمن درفساد
چنان چون درایام ابن زیاد
هوش مصنوعی: هر کس که در فساد و تباهی اجتماع کند، مانند زمانی است که ابن زیاد حکومت می‌کرد.
بگیرند و بردارش آون کنند
جهان پاک را آن زشت ریمن کنند
هوش مصنوعی: اگر دنیا را از وجود ناپاکی‌ها بزدایند و زندگی را از زشتی‌ها دور کنند، زیبایی و پاکی به آن بازخواهد گشت.
همان گه که گفت این سخن ها امیر
یکی از در آورد مردی شریر
هوش مصنوعی: در همان لحظه‌ای که امیر این سخن را بیان کرد، یکی از افراد بد ذات و شرور به پا خاست.