گنجور

بخش ۷۵ - خطبه ی حضرت فاطمه علیه السلام در بیرون شهر کوفه

خدا و نبی را به پاکی سرود
یکی خطبه چونان که باید سرود
بسی مدح گفت از نیا و پدر
سپس گفت: ای مردم بد گهر
خداوند دانای راز نهان
پی آزمون آفرید این جهان
شما را به ما آزمایش نمود
برست آنکه ما را نیایش نمود
دگر آزمون خواست ما را که داد
به کف رشته ی کار آیین و داد
چو ما را پسندید در آزمون
به ما نیکویی کرد از حد فزون
همه دانش خویش ما را بداد
همه بینش خویش در ما نهاد
به آیین و دین ساخت ما را امین
بفرمود حجت به روی زمین
زحکمت به ما داد گنجی نهان
زبان های ما شد از آن ترجمان
به پیوند پیغمبر سرفراز
زخلق جهان دادمان امتیاز
نبد چون شما را ز ایمان فروغ
بخواندید احکام ما را دروغ
وز آن پس به ناورد ما تاختید
بکشتید ما را و نشناختید
گرفتید خون های ما را حلال
نمودند تن های ما پایمال
به تاراج بردید اموال ما
نبخشید یک تن بر احوال ما
نمودند ما را چو ترکان اسیر
کشیدید زی شهرها دستگیر
و ز این پیشتر نیز با مرتضی (ع)
که آیین او بود حسن القضا
درکین دیرینه کردید باز
بکشتید او را به وقت نماز
هنوز از دم تیغ های شما
چکد بر زمین خون مردان ما
از آن این ستم ها روا داشتید
که دردل زما کینه ها داشتید
کنون شادمانید و آسوده تن
که از ما کشیدید کین کهن
مباشید خرم نگردید شاد
که دادید دین خدا را به باد
به ما آگهی داده بد کردگار
که درپیش ما آید این سخت کار
برفتیم دانسته درکربلا
که بد جانمان تشنه بهر بلا
به جان شما مرگ گیرد شتاب
نشینید آماده بهر عذاب
که آید به سوی شما دم به دم
بپرسد خدا زین گنه بیش و کم
دراینجا خود از خود برآرید گرد
به دیگر سرا داغ یابید و درد
بلی، چون که دل ها یتان از گناه
بدی سخت و تیره چو سنگ سیاه
شما را زحق بسته شد چشم و گوش
بیامد هوس برخرد روی پوش
بیاراست اهریمن بد سرشت
به چشم شما اینچنین کار زشت
ز اولاد پیغمبر رهنما
چه خون ها که شد پایگیر شما
نخست از برادرش خون ریختند
وز آن پس به اولادش آویختند
نژاد رسول و بزرگان دین
سراسر برانداختند از زمین
درآن دم یکی زان بد اختر سپاه
که بودش دل از کین حیدر سیاه

اطلاعات

وزن: فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: چکامه

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

خدا و نبی را به پاکی سرود
یکی خطبه چونان که باید سرود
هوش مصنوعی: خدا و پیامبر را با صفای خلوص ستایش کن و پیامی را به‌طور صحیح و شایسته بیان کن.
بسی مدح گفت از نیا و پدر
سپس گفت: ای مردم بد گهر
هوش مصنوعی: بسیاری درباره‌ی نیا و پدرش ستایش کردند و سپس خطاب به مردم گفت: ای افراد بدتربیت!
خداوند دانای راز نهان
پی آزمون آفرید این جهان
هوش مصنوعی: خداوند، که به اسرار پنهان آگاه است، این دنیا را برای آزمودن آفرید.
شما را به ما آزمایش نمود
برست آنکه ما را نیایش نمود
هوش مصنوعی: شما را امتحان کردند و به نتیجه رسیدند که ما به دعا و نیایش پرداخته‌ایم.
دگر آزمون خواست ما را که داد
به کف رشته ی کار آیین و داد
هوش مصنوعی: درخواستی دیگر از ما به عمل آمد که رشته‌ی کار و قانون را به دست ما سپردند.
چو ما را پسندید در آزمون
به ما نیکویی کرد از حد فزون
هوش مصنوعی: زمانی که ما در آزمایش مورد پسند قرار گرفتیم، به ما خوبی و محبت بیشتری از آنچه که شایسته بود، عطا شد.
همه دانش خویش ما را بداد
همه بینش خویش در ما نهاد
هوش مصنوعی: همه‌ی دانش خود را به ما عطا کرد و همه‌ی درک و بینش خود را در وجود ما قرار داد.
به آیین و دین ساخت ما را امین
بفرمود حجت به روی زمین
هوش مصنوعی: خداوند به ما دستور داد که طبق آیین و دینش زندگی کنیم و ما را به عنوان امانت‌دار زمین معرفی کرد.
زحکمت به ما داد گنجی نهان
زبان های ما شد از آن ترجمان
هوش مصنوعی: از حکمت، گنجی پنهان به ما بخشیده شده است و زبان‌های ما به واسطه آن، مفهوم آن را بیان می‌کنند.
به پیوند پیغمبر سرفراز
زخلق جهان دادمان امتیاز
هوش مصنوعی: ما به دلیل پیوند و نسبت با پیامبر بزرگ، از دیگر مردم جهان امتیاز و برتری داریم.
نبد چون شما را ز ایمان فروغ
بخواندید احکام ما را دروغ
هوش مصنوعی: شما که نور ایمان را در دل ندارید، احکام ما را بی‌اساس و دروغ تعبیر می‌کنید.
وز آن پس به ناورد ما تاختید
بکشتید ما را و نشناختید
هوش مصنوعی: بعد از آن، به ما حمله کردید و ما را کشتید، اما ما را نشناختید.
گرفتید خون های ما را حلال
نمودند تن های ما پایمال
هوش مصنوعی: شما خون ما را گرفتید در حالی که بدن‌های ما را زیر پا گذاشتید و آن را نادیده گرفتید.
به تاراج بردید اموال ما
نبخشید یک تن بر احوال ما
هوش مصنوعی: شما اموال ما را به غارت بردید و هیچ‌کس حال ما را نپرسید.
نمودند ما را چو ترکان اسیر
کشیدید زی شهرها دستگیر
هوش مصنوعی: ما را مانند ترکان نمایش دادند و در شهرها به اسارت گرفتید.
و ز این پیشتر نیز با مرتضی (ع)
که آیین او بود حسن القضا
هوش مصنوعی: این پیش‌تر از این نیز با مرتضی (ع) که پیرو مکتب او بود، سرنوشت نیکو و خوبی وجود داشت.
درکین دیرینه کردید باز
بکشتید او را به وقت نماز
هوش مصنوعی: شما در گذشته او را به خاطر نماز کشتید و حالا دوباره در حال کشتن او هستید.
هنوز از دم تیغ های شما
چکد بر زمین خون مردان ما
هوش مصنوعی: خون مردان ما هنوز بر زمین ریخته می‌شود و اثرات تیغ‌های شما بر بدن آن‌ها باقی مانده است.
از آن این ستم ها روا داشتید
که دردل زما کینه ها داشتید
هوش مصنوعی: شما به دلیل کینه‌هایی که در دل داشتید، این همه ظلم و ستم را بر ما روا داشتید.
کنون شادمانید و آسوده تن
که از ما کشیدید کین کهن
هوش مصنوعی: هم‌اکنون خوشحال و راحت هستید، چرا که از ما انتقام قدیمی را گرفته‌اید.
مباشید خرم نگردید شاد
که دادید دین خدا را به باد
هوش مصنوعی: خوشحال نباشید و شاد زندگی نکنید که دین خدا را به باد داده‌اید.
به ما آگهی داده بد کردگار
که درپیش ما آید این سخت کار
هوش مصنوعی: بدکار، به ما خبر داده است که کار دشواری در پیش داریم.
برفتیم دانسته درکربلا
که بد جانمان تشنه بهر بلا
هوش مصنوعی: ما با آگاهی و درک به کربلا آمدیم، زیرا جان‌مان در برابر بلا تشنه است.
به جان شما مرگ گیرد شتاب
نشینید آماده بهر عذاب
هوش مصنوعی: به خاطر شما خیلی زود مرگ به سراغتان می‌آید، بنابراین نشینید و خود را برای عذاب آماده کنید.
که آید به سوی شما دم به دم
بپرسد خدا زین گنه بیش و کم
هوش مصنوعی: کسی که هر لحظه به سمت شما می‌آید و از خداوند می‌پرسد که چرا این گناه کم و زیادی اتفاق افتاده است.
دراینجا خود از خود برآرید گرد
به دیگر سرا داغ یابید و درد
هوش مصنوعی: در اینجا خودتان را از خود جدا کنید و به مکان دیگری بروید؛ در آنجا غم و درد را پیدا خواهید کرد.
بلی، چون که دل ها یتان از گناه
بدی سخت و تیره چو سنگ سیاه
هوش مصنوعی: آری، زمانی که دل‌هایتان به خاطر گناهان سخت و تیره است، مانند سنگی سیاه می‌شوند.
شما را زحق بسته شد چشم و گوش
بیامد هوس برخرد روی پوش
هوش مصنوعی: شما به خاطر حق، چشم و گوش‌تان بسته شده است و خواسته‌ها به سراغ شما آمده‌اند تا شما را از واقعیت دور کنند.
بیاراست اهریمن بد سرشت
به چشم شما اینچنین کار زشت
هوش مصنوعی: شیطان بدطینت این چنین کارهای زشت را با چشمان شما آراسته و زیبا نشان داده است.
ز اولاد پیغمبر رهنما
چه خون ها که شد پایگیر شما
هوش مصنوعی: از نسل پیامبر، چه خون‌های زیادی به پای شما ریخته شده است که راه‌نمایی‌تان کند.
نخست از برادرش خون ریختند
وز آن پس به اولادش آویختند
هوش مصنوعی: ابتدا برادرش را کشته و خونش را ریختند، سپس به فرزندانش نیز آسیب زدند.
نژاد رسول و بزرگان دین
سراسر برانداختند از زمین
هوش مصنوعی: نسل پیامبر و بزرگان دین را کاملاً از زمین محو کردند.
درآن دم یکی زان بد اختر سپاه
که بودش دل از کین حیدر سیاه
هوش مصنوعی: در آن لحظه، یکی از آن بدشانس‌ها که دلش از کینه حیدر سیاه پر بود، به میدان آمد.