گنجور

شمارهٔ ۸ - در ستایش شاهزاده حسام السلطنه گوید

عید مولود شه تاجور گردون فر
باد مسعود و مبارک به مه چرخ ظفر
عمّ پیروزگر خسرو گردون خرگاه
تیغ پر جوهر شاهنشه خورشید افسر
علم حشمتش افراشته چون افریدون
حشم نصرتش آراسته چون اسکندر
بهر خصم افکنی و دوست نوازی به ازو
نگشاده است کسی دست و نبسته است کمر
فلک ار بر زبر است و کره ی خاک به زیر
همت و حشمت او هست فلک را به زبر
بخت با اوست به هر جا که گشاید رایت
فتح او راست به هر سو که فرستد لشکر
آن سحاب است که فضل و هنر او را بارش
آن سپهر است که عدل و کرم او را محور
همه پیروزی و مجد است و نکوکاری و نام
همه بهروزی و داد است و جهانداری و فر
نام نیکش شده مشهور به هر هفت اقلیم
صیت جاهش زده منجوق به هر هفت اختر
خرم آن باغ که چونین بودش نیک نهال
نامی آن بحر که چونین بودش نیک گهر
هر دیاری که چنین نامورش دادگر است
از بهار است و بهشت است برآراسته تر
ظلم را نیست در آن مرز که او هست نشان
فتنه را نیست در آن شهر که او هست گذر
نام نیکو به جهان گنج پراکنده ی اوست
ملکان راست اگر گنج پراکنده به زر
آن چنان کز اثر صولت او لرزد خصم
هرگز از باد نلرزد به چمن شاخ شجر
شرف اندوخته از خدمت او دلتخواه
نعمت انباشته از مدحت او مدحتگر
همه ی اهل سخن را شه حاتم دربان
خلعت و نعمت بخشیده فزون از حد و مر
بجز این بنده ندانم کسی از اهل ثنا
کش به تشریف شرف میر نیاراسته بر
دارد امید بدین مدحت نغز الهامی
که بر او عمّ ملک افکند از مهر نظر
تا جهان است خداوند در آن جاویدان
باد فرمانده و میران جهان فرمانبر
وز چنین داور منصور برافراشته باد
علم نصرت و اقبال شه دین پرور

اطلاعات

وزن: فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: چکامه

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

عید مولود شه تاجور گردون فر
باد مسعود و مبارک به مه چرخ ظفر
هوش مصنوعی: شادی تولد ولیعهد آسمان بر شما باد، و این روز مبارک و خوش‌یمن باشد که با سعادت و موفقیت همراه است.
عمّ پیروزگر خسرو گردون خرگاه
تیغ پر جوهر شاهنشه خورشید افسر
هوش مصنوعی: عمّ پیروزگر اشاره به شخصیتی با قدرت و قدرت‌طلبی دارد که در برگزاری مراسم و کارهای مهم، درخشندگی و افتخار خاصی به خود اختصاص می‌دهد. او همچون خورشید درخشان و باشکوه است، قدرت‌مندی که به کمک تیغ تیز و هوش خود، سختی‌ها را پشت سر می‌گذارد و در موضع خود مستحکم است. در واقع، این فرد نشان‌دهنده شکوه و عظمت است که در کنار آن، توانایی‌های نظامی و رهبری قابل توجهی دارد.
علم حشمتش افراشته چون افریدون
حشم نصرتش آراسته چون اسکندر
هوش مصنوعی: دانش او ارزش و اعتبارش را همچون افریدون بالا برده و قدرت و یاری‌اش همانند اسکندر تزیین شده است.
بهر خصم افکنی و دوست نوازی به ازو
نگشاده است کسی دست و نبسته است کمر
هوش مصنوعی: برای دشمن خود دشواری‌ها فراهم کن و نسبت به دوستان رفتار خوبی داشته باش. هیچ‌کس نه دستش را باز کرده و نه کمرش را بسته است.
فلک ار بر زبر است و کره ی خاک به زیر
همت و حشمت او هست فلک را به زبر
هوش مصنوعی: اگرچه آسمان در بالا قرار دارد و زمین در زیر آن است، اما همه چیز تحت تاثیر قدرت و عظمت آسمان است.
بخت با اوست به هر جا که گشاید رایت
فتح او راست به هر سو که فرستد لشکر
هوش مصنوعی: سعادت و خوش شانسی همیشه همراه اوست و هر کجا که برود، نشانه پیروزی او نمایان است. همچنین هر کجا که سپاهش را بفرستد، موفقیت خواهد داشت.
آن سحاب است که فضل و هنر او را بارش
آن سپهر است که عدل و کرم او را محور
هوش مصنوعی: این سحاب نماد رحمت و هنر است که برکت و نعمتش به زمین می‌بارد و آن آسمان نماد عدل و فضل است که محور و اساس این نعمت‌ها را تشکیل می‌دهد.
همه پیروزی و مجد است و نکوکاری و نام
همه بهروزی و داد است و جهانداری و فر
هوش مصنوعی: تمامی موفقیت‌ها و افتخارات ناشی از نیکوکاری و نام نیک است. همچنین بهروزی و عدالت و حکمرانی بر جهان نیز از همین موارد به شمار می‌روند.
نام نیکش شده مشهور به هر هفت اقلیم
صیت جاهش زده منجوق به هر هفت اختر
هوش مصنوعی: نام نیک او در تمام نقاط زمین مشهور شده و جایگاه او مانند دانه‌های درخشانی است که به هر هفت ستاره می‌درخشند.
خرم آن باغ که چونین بودش نیک نهال
نامی آن بحر که چونین بودش نیک گهر
هوش مصنوعی: باغی که در آن درختان خوب و باارزشی وجود داشته باشند، بسیار خوشایند و زیباست. دریا نیز زمانی ارزشمند است که مرواریدهای گرانبهایی در آن پیدا شود.
هر دیاری که چنین نامورش دادگر است
از بهار است و بهشت است برآراسته تر
هوش مصنوعی: هر جا که شخصیت و شان فردی بالا باشد، آن مکان بهاری و بهشتی زیباست.
ظلم را نیست در آن مرز که او هست نشان
فتنه را نیست در آن شهر که او هست گذر
هوش مصنوعی: در جایی که او حضور دارد، ظلم و ستم جایی ندارد و نشانه‌های فتنه و آشوب در آن مکان وجود ندارد.
نام نیکو به جهان گنج پراکنده ی اوست
ملکان راست اگر گنج پراکنده به زر
هوش مصنوعی: نام خوب و نیک در دنیا مانند گنجی پراکنده است که در اختیار پادشاهان و افراد با اهمیت قرار دارد، همان‌طور که زر و طلا گنجی پراکنده محسوب می‌شوند.
آن چنان کز اثر صولت او لرزد خصم
هرگز از باد نلرزد به چمن شاخ شجر
هوش مصنوعی: به گونه‌ای که دشمن از شدت قدرت او به لرزه درآید، حتی باد هم در باغ نسبت به درختان نمی‌لرزد.
شرف اندوخته از خدمت او دلتخواه
نعمت انباشته از مدحت او مدحتگر
هوش مصنوعی: احترامی که از خدمت او به دست آورده‌ام، و نیازی که به نعمت‌های او دارم، همه ناشی از ستایش‌های اوست.
همه ی اهل سخن را شه حاتم دربان
خلعت و نعمت بخشیده فزون از حد و مر
هوش مصنوعی: همه کسانی که در ادبیات و سخنوری مهارت دارند، با احترام و بخشش‌های فراوان از سوی شاه حاتم مورد استقبال و حمایت قرار گرفته‌اند؛ به طوری که این بخشش‌ها فراتر از انتظار و معقول است.
بجز این بنده ندانم کسی از اهل ثنا
کش به تشریف شرف میر نیاراسته بر
هوش مصنوعی: جز من هیچ کس از ستایشگران نمی‌داند که چه کسی بر مقام و عظمت واقعی رسیده است.
دارد امید بدین مدحت نغز الهامی
که بر او عمّ ملک افکند از مهر نظر
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که فردی به امید ستایش و تمجید زیبایی از طرف یک معشوق یا محبوب خاص، خود را برای دریافت محبت و توجه او آماده می‌کند. در این حالت، به نظر می‌رسد که محبت آن معشوق بر او تأثیر عمیق و مثبتی دارد و او را در سایه عشق و مهر خود قرار داده است.
تا جهان است خداوند در آن جاویدان
باد فرمانده و میران جهان فرمانبر
هوش مصنوعی: تا زمانی که دنیا وجود دارد، خداوند همیشه فرمانروا خواهد بود و سروران جهان باید از او پیروی کنند.
وز چنین داور منصور برافراشته باد
علم نصرت و اقبال شه دین پرور
هوش مصنوعی: از چنین داوری، منصور، پرچم پیروزی و موفقیت دین را به اهتزاز درآورده است.