گنجور

شمارهٔ ١٩١

یک دو نوبت در جناب خسرو جمشید فر
آنکه یابد ملک ازو همچون تن از جان تربیت
وانکه بهر بخشش او سیم و زر را میرسد
در صمیم کان ز لطف مهر تابان تربیت
وانکه زیر سایه مهرش عجب ناید مرا
گر ز نور ماه یابد تار کتان تربیت
من بعون رأی پیر و قوت بخت جوان
عرضه کردم شعر و زو دیدم فراوان تربیت
خود بتحسین تربیت فرمود و پس نواب را
کرد اشارت تا کند از راه احسان تربیت
در عمل نواب را پروای من گوئی نبود
زانکه تا اکنون اثر پیدا نشد زان تربیت
نقثه المصدور کردم عرضه تا داند امیر
آنکه اندر شأن منشان بود از اینسان تربیت
تربیت گر میکند خسرو بدوست خود کند
ز آنکه این چاکر نخواهد یافت زیشان تربیت
تا بود عادت که دائم غنچه دلتنگ را
لب شود خندان چو باید ز ابر نیسان تربیت
ابر نیسان کفش فیاض بادا آنچنانک
یابد از وی غنچه لب‌های خندان تربیت

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: قطعه
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

یک دو نوبت در جناب خسرو جمشید فر
آنکه یابد ملک ازو همچون تن از جان تربیت
هوش مصنوعی: اگر کسی بخواهد به مقام و سلطنت دست یابد، باید از بزرگانی چون خسرو جمشید الگو بگیرد. همان‌طور که روح و جان برای بدن اهمیت دارند، تربیت و راهنمایی از این بزرگان نیز برای رسیدن به حکومت و ریاست ضروری است.
وانکه بهر بخشش او سیم و زر را میرسد
در صمیم کان ز لطف مهر تابان تربیت
هوش مصنوعی: کسی که به خاطر مهربانی و لطفی که دارد، از نعمت‌های دنیوی چون طلا و نقره بهره‌مند می‌شود، در دل خود از این محبت و تربیت برخوردار است.
وانکه زیر سایه مهرش عجب ناید مرا
گر ز نور ماه یابد تار کتان تربیت
هوش مصنوعی: اگر کسی زیر سایه محبت او باشد، برایم تعجبی ندارد که حتی اگر تار کتان از نور ماه بهره‌مند شود.
من بعون رأی پیر و قوت بخت جوان
عرضه کردم شعر و زو دیدم فراوان تربیت
هوش مصنوعی: من با مشورت خردمندان و قدرت شانس جوانان، اشعارم را به دیگران پیشکش کردم و از آن‌ها آموزش‌های زیادی گرفتم.
خود بتحسین تربیت فرمود و پس نواب را
کرد اشارت تا کند از راه احسان تربیت
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که خود او (آینده‌اش) را با حسن تربیت شکل داد و سپس به نواب دستور داد تا با نیکوکاری و مهربانی، دیگران را تربیت کنند.
در عمل نواب را پروای من گوئی نبود
زانکه تا اکنون اثر پیدا نشد زان تربیت
هوش مصنوعی: به نظر می‌رسد نواب (قدرتمندان) هیچ اهمیتی به من نمی‌دهند، زیرا تا به حال هیچ نشانه‌ای از تأثیر تربیت من دیده نشده است.
نقثه المصدور کردم عرضه تا داند امیر
آنکه اندر شأن منشان بود از اینسان تربیت
هوش مصنوعی: من گلایه و شکایت خود را مطرح کردم تا امیر بداند که چنین رفتاری شایسته‌ی من نیست و باید به من درست و مناسب تربیت کنند.
تربیت گر میکند خسرو بدوست خود کند
ز آنکه این چاکر نخواهد یافت زیشان تربیت
هوش مصنوعی: فرمانروای بزرگ به کسی که به او وابسته است، می‌آموزد و تربیت می‌کند، زیرا این بندگان هرگز از این آداب و تربیت بهره‌مند نخواهند شد.
تا بود عادت که دائم غنچه دلتنگ را
لب شود خندان چو باید ز ابر نیسان تربیت
هوش مصنوعی: تا زمانی که عادت بر این است که غنچه دلتنگ همیشه لبخند بزند، باید مثل ابرهای بهاری به او توجه و رسیدگی شود.
ابر نیسان کفش فیاض بادا آنچنانک
یابد از وی غنچه لب‌های خندان تربیت
هوش مصنوعی: ابر نیسان مانند یک خنکای ملایم است که به گل‌ها زندگی می‌بخشد و به آن‌ها کمک می‌کند تا لبخند بزنند و شکوفا شوند.