گنجور

شمارهٔ ١٣ - وله ایضاً فی التوحید

ایدل گرت شناختن راه حق هواست
خود را بدان که عارف خود عارف خداست
غم ره مده بخویشتن ار وقت خوش نماند
زیرا که وقت فوت شد اما خوشی بجاست
هر دم سر از دریچه دیگر برون کند
گه آب و گاه آتش و گه خاک و گه هواست
گاهی فرشته گاه پری گاه آدمیست
گه دیو زشت پیکر و گه حور خوش لقاست
هم زوست نور و ظلمت و هم زوست کفر و دین
هم ماجرا ازوست هم او مایه صفاست
هر دم چو نو عروس کند جلوه دگر
گه بر زمین سهی و گهی بر فلک سهاست
معنی یکیست در نظر عقل دور بین
از راه صورت ار چه که بیحد و منتهاست
صد نام اگر بود بازای حقیقتی
بر اتفاق مذهب فرزانگان رواست
چیزیکه هست هست نه کم میشود نه بیش
و آن خود که نیست نیست چو سیمرغ و کیمیاست
بگذشت دورها که درین درج زرنگار
نه یک شبه فزود و نه زو یک گهر بکاست
گر شد نهان بزیر پر زاغ تیره شب
باز سفید روز مپندار کان فناست
جائی اگر ز غیبت او تیره شد جهان
جای دگر ز پرتواش آفاق با ضیاست
در دی بزیر خرقه فرو رفت زاهدی
این می پرست اوست که امروز در قباست
مقصود هر دو کون توئی از فنا مترس
چون آب زندگی تو از منبع بقاست
ایدل نمود ابن یمین راه حق بتو
گر غیر این طریق صواب آیدت خطاست

اطلاعات

وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

ایدل گرت شناختن راه حق هواست
خود را بدان که عارف خود عارف خداست
هوش مصنوعی: اگر بخواهی به حقیقت و راه درست پی ببری، باید خودت را بشناسی. کسی که به حقیقت خود واقف شده، در واقع به شناخت خدا نیز نائل آمده است.
غم ره مده بخویشتن ار وقت خوش نماند
زیرا که وقت فوت شد اما خوشی بجاست
هوش مصنوعی: غم را به خودت راه نده، اگر دیگر وقت خوشی باقی نمانده؛ چون زمان از دست رفته، اما خوشی همواره وجود دارد.
هر دم سر از دریچه دیگر برون کند
گه آب و گاه آتش و گه خاک و گه هواست
هوش مصنوعی: هر لحظه از دریچه‌ای جدید، چیز تازه‌ای به بیرون می‌فرستد؛ گاهی آب، گاهی آتش، گاهی خاک و گاهی هوا.
گاهی فرشته گاه پری گاه آدمیست
گه دیو زشت پیکر و گه حور خوش لقاست
هوش مصنوعی: گاهی انسان‌ها با صفات نیک و خوشایند ظاهر می‌شوند و گاهی هم با ویژگی‌های زشت و منفی. این تغییر در ویژگی‌ها نشان‌دهنده تنوع شخصیت‌ها و احساسات آنان است، که می‌تواند به زیبا یا زشت بودن آنها بستگی داشته باشد.
هم زوست نور و ظلمت و هم زوست کفر و دین
هم ماجرا ازوست هم او مایه صفاست
هوش مصنوعی: تمامی وجود و صفات در عالم از او نشات می‌گیرد؛ هم روشنایی و تاریکی، هم نیکی و بدی، همه‌ی داستان‌ها و ماجراها به او مرتبط است و او اساس پاکی و صفا نیز هست.
هر دم چو نو عروس کند جلوه دگر
گه بر زمین سهی و گهی بر فلک سهاست
هوش مصنوعی: هر لحظه، مانند عروسی تازه، زیبایی و جلوه‌ای جدید به نمایش می‌گذارد؛ گاهی بر روی زمین و گاهی در آسمان می‌درخشد.
معنی یکیست در نظر عقل دور بین
از راه صورت ار چه که بیحد و منتهاست
هوش مصنوعی: معنی واقعی یکی است و در نظر عقل تیزبین، از طریق ظواهر دنیا هرچند که بی‌پایان و نامحدود به نظر بیاید.
صد نام اگر بود بازای حقیقتی
بر اتفاق مذهب فرزانگان رواست
هوش مصنوعی: اگرچه نام‌های بسیاری وجود داشته باشد، ولی در واقعیت، پیروی از یک حقیقت بر اساس توافق فرزانگان و دانشمندان قابل قبول است.
چیزیکه هست هست نه کم میشود نه بیش
و آن خود که نیست نیست چو سیمرغ و کیمیاست
هوش مصنوعی: آنچه که وجود دارد، هیچ‌گاه کم و یا بیشتر نمی‌شود. و آن چیزی که وجود ندارد، هرگز به وجود نخواهد آمد، مانند سیمرغ و کیمیا که هرگز واقعی نیستند.
بگذشت دورها که درین درج زرنگار
نه یک شبه فزود و نه زو یک گهر بکاست
هوش مصنوعی: زمان‌هایی گذشته است که در این گنجینه ارزشمند نه چیزی به آن افزوده شده و نه از آن کاسته شده است.
گر شد نهان بزیر پر زاغ تیره شب
باز سفید روز مپندار کان فناست
هوش مصنوعی: اگر چیزی در زیر بال کلاغی در شب تاریک پنهان شود، در روز روشن به سفید آن نگاه کن و گمان نکن که آن چیز نابود شده است.
جائی اگر ز غیبت او تیره شد جهان
جای دگر ز پرتواش آفاق با ضیاست
هوش مصنوعی: هر جا که به خاطر غیبت او، دنیا تاریک و کدر شد، در جای دیگری نورش در سراسر جهان پخش است و فضا را روشن کرده است.
در دی بزیر خرقه فرو رفت زاهدی
این می پرست اوست که امروز در قباست
هوش مصنوعی: در روز دی، زاهدی در زیر لباسش پنهان شد و به نوشیدن می مشغول گردید. او همان کسی است که امروز در قبا (لباس مخصوص) به نظر می‌رسد.
مقصود هر دو کون توئی از فنا مترس
چون آب زندگی تو از منبع بقاست
هوش مصنوعی: مقصود و هدف تمام دنیا تو هستی، بنابراین از نابودی نترس، چون آب حیات تو از چشمه‌ای که پایداری دارد، می‌آید.
ایدل نمود ابن یمین راه حق بتو
گر غیر این طریق صواب آیدت خطاست
هوش مصنوعی: ایدل، ابوالفضل ابن یمین نشان داده که راه درست و راست به تو چیست؛ اگر به جز این مسیر، راه دیگری را درست بدانی، در اشتباهی.