شمارهٔ ١٠ - ایضاً قصیده در مدح و تهنیت ورود امیر یحیی
فرخنده باد مقدم دستور کامیاب
بر روزگار دولت شاه فلک جناب
سلطان مشرقین که از اوج سروری
رأیش فکند سایه رفعت بر آفتاب
آن کز صریر خامه او گوش سایلان
پیش از سؤال یافته نیکوترین جواب
یحیی تاج بخش که تا رسم خسرویست
تخت کیی نیافت چو او شاه کامیاب
از شرم رأیش آخر هر روز میشود
خورشید زرد رو پس این نیلگونحجاب
تا عدل او عمارت عالم بنا نهاد
جائی نماند جز دل اعدای او خراب
ای خسروی که گر برد از بحر همتت
فصل بهار قطره بسوی هوا سحاب
گر بر زمین شوره فشاند رشاش خویش
در سبزه هاش لاله شود لؤلؤ خوشاب
گر بگذرد به بیشه شیران ز خلق او
بوئی که میبرد گر واز کار مشک ناب
گردد چو ناف آهوی تاتار مشکبار
از بوی فایح او کام شیر غاب
ور بنگرند سوی زمین و زمان بخشم
عزم سبک عنانت و حزم گران رکاب
طبع زمان شود چو زمین طالب سکون
حزم زمین شود چو زمان باعث شتاب
شاها امیدوار چنانم که عنقریب
سر بر کند ز دولت تو بخت من ز خواب
در خشکسال مکرمت از ابر رأفتت
آرد بروی کار مرا روزگار آب
ابن یمین چو از ره اخلاص میبرد
با بندگان حضرت میمونت انتساب
هر چند منقلب کند احوال او فلک
هرگز نجوید از ره اخلاص انقلاب
حقا که با ثنات ز دیوان طبع خویش
از بهر افتخار فلک کردم انتخاب
جز بر جناب حضرت شاهی بهیچ فصل
از راه التجا نگذشتم بهیچ باب
در غیبت و حضور نیم فارغ از دو کار
فکرم نهاده قاعده هر دو بر صواب
گر حاضرم بذکر ثناهای مستطاب
ور غائبم بفکر دعاهای مستجاب
واجب بود رعایت آنکس که جز درت
نشناسد از بسیط زمین مرجع و مآب
تا روز بزم قاعده خواستن بود
از ساقیان شراب وز باورجیان کباب
هر کو نه بر مراد تو بر مینهد اساس
باد از دلش کباب و زخون جگر شراب
شمارهٔ ٩ - وله ایضاً: حبذا قصری که دارد پای ثابت اندر آبشمارهٔ ١١ - وله ایضاً در مدح امیر ستلمش بیگ: دوش این سیمرغ زرین بال یعنی آفتاب
اطلاعات
وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکیدرج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
فرخنده باد مقدم دستور کامیاب
بر روزگار دولت شاه فلک جناب
هوش مصنوعی: خوش آمدید به ورود فرمانده موفق در روزگار پادشاهی که در آسمان درخشان است.
سلطان مشرقین که از اوج سروری
رأیش فکند سایه رفعت بر آفتاب
هوش مصنوعی: سلطان مشرقین که در اوج قدرت و فرمانروایی خود، سایهاش حتی بر خورشید نیز میافتد.
آن کز صریر خامه او گوش سایلان
پیش از سؤال یافته نیکوترین جواب
هوش مصنوعی: آن کسی که صدای قلمش به گوش سوالکنندگان میرسد، پیش از آنکه سوالی بپرسند، بهترین پاسخ را یافته است.
یحیی تاج بخش که تا رسم خسرویست
تخت کیی نیافت چو او شاه کامیاب
هوش مصنوعی: یحیی تاج بخش، که هیچکس بر تخت شاهی مثل او نتوانسته است به موفقیت برسد، جزو افرادی است که رسم و ادب پادشاهی را به درستی رعایت کرده است.
از شرم رأیش آخر هر روز میشود
خورشید زرد رو پس این نیلگونحجاب
هوش مصنوعی: به خاطر خجالت و تأثیر رأی او، هر روز خورشید رنگش زرد و پژمرده میشود، پس از این پرده نیلی رنگ.
تا عدل او عمارت عالم بنا نهاد
جائی نماند جز دل اعدای او خراب
هوش مصنوعی: تا زمانی که خداوند با عدالت خود جهان را بنا کرد، هیچ جایی برای دلهای دشمنان او باقی نماند و همه جا ویران شد.
ای خسروی که گر برد از بحر همتت
فصل بهار قطره بسوی هوا سحاب
هوش مصنوعی: ای شاهی که اگر از اراده و تلاش تو، بهار از دریا خارج شود، یک قطره باران را به سمت آسمان خواهد فرستاد.
گر بر زمین شوره فشاند رشاش خویش
در سبزه هاش لاله شود لؤلؤ خوشاب
هوش مصنوعی: اگر باران شور بر زمین ببارد، در میان سبزهها لالهها همچون لؤلؤی زیبا میشوند.
گر بگذرد به بیشه شیران ز خلق او
بوئی که میبرد گر واز کار مشک ناب
هوش مصنوعی: اگر از کنار جنگل شیران بگذری، بویی از وجود او به مشام میرسد که حتی کار مشک خالص را هم تحت تأثیر قرار میدهد.
گردد چو ناف آهوی تاتار مشکبار
از بوی فایح او کام شیر غاب
هوش مصنوعی: وقتی بوی خوش مشک از بدن آهوی تاتار به مشام میرسد، شیران جنگل هم از آن خوشبو به وجد میآیند.
ور بنگرند سوی زمین و زمان بخشم
عزم سبک عنانت و حزم گران رکاب
هوش مصنوعی: اگر به زمین و زمان بنگری، با ارادهای قوی و تصمیمی سبک در حرکت تو و احتیاطی سنگین در کهایت خواهم بود.
طبع زمان شود چو زمین طالب سکون
حزم زمین شود چو زمان باعث شتاب
هوش مصنوعی: در زمانی که خواستههای دنیا به آرامش و سکون میانجامد، ویژگیهای زمین به گونهای خواهد بود که شتاب و تحرک را به وجود میآورد.
شاها امیدوار چنانم که عنقریب
سر بر کند ز دولت تو بخت من ز خواب
هوش مصنوعی: ای پادشاه، امید دارم که به زودی بخت من از خواب خود بیدار شود و سر برآورد.
در خشکسال مکرمت از ابر رأفتت
آرد بروی کار مرا روزگار آب
هوش مصنوعی: در زمان دشواری و بیبارانی، محبت و لطف تو میتواند زندگی و کار مرا سامان دهد و روزگار را برایم آسان کند.
ابن یمین چو از ره اخلاص میبرد
با بندگان حضرت میمونت انتساب
هوش مصنوعی: ابن یمین وقتی با صداقت و خلوص پیش میرود، به بندگان حضرت خود را مرتبط میداند و به آنها نسبت میدهد.
هر چند منقلب کند احوال او فلک
هرگز نجوید از ره اخلاص انقلاب
هوش مصنوعی: هرچند سرنوشت او را دچار تغییرات کند، اما هیچگاه نمیتواند از مسیر صداقت و اخلاص، تغییری در وضعیت او ایجاد کند.
حقا که با ثنات ز دیوان طبع خویش
از بهر افتخار فلک کردم انتخاب
هوش مصنوعی: واقعا با ستایش تو، از مجموعه آثار خودم به خاطر بزرگداشت آسمان، انتخابی انجام دادم.
جز بر جناب حضرت شاهی بهیچ فصل
از راه التجا نگذشتم بهیچ باب
هوش مصنوعی: در هیچ زمینی و به هیچ دلیلی به جز در حضور شاه، از درخواست و دعا دست نکشیدم و به هیچ دروازهای مراجعه نکردم.
در غیبت و حضور نیم فارغ از دو کار
فکرم نهاده قاعده هر دو بر صواب
هوش مصنوعی: در هر حالتی، چه در حضور و چه در غیبت، ذهنم را به دو کار مشغول کردهام و اصول هر دو را بر اساس صحیح و درست قرار دادهام.
گر حاضرم بذکر ثناهای مستطاب
ور غائبم بفکر دعاهای مستجاب
هوش مصنوعی: اگر در حال حاضر مشغول ذکر و یادآوری ستایشهای بلندمرتبه هستم، یا اگر غایبم و در فکر دعاهایی که مستجاب میشوند، به معنای توجه به برکتها و خواستههایم هستم.
واجب بود رعایت آنکس که جز درت
نشناسد از بسیط زمین مرجع و مآب
هوش مصنوعی: شایسته است که به کسی احترام بگذاری که جز در درگاه تو کسی را نشناسد و تمام مرزها و مقامهای دنیا برایش در تو خلاصه شود.
تا روز بزم قاعده خواستن بود
از ساقیان شراب وز باورجیان کباب
هوش مصنوعی: تا زمانی که جشن و ضیافت برپاست، از خنکای نوشیدنیها و کبابهای داغ باید لذت برد.
هر کو نه بر مراد تو بر مینهد اساس
باد از دلش کباب و زخون جگر شراب
هوش مصنوعی: هر کس که به خواستههای تو توجه نکند، در دلش آتش عشق و درد میسوزد و از این درد جانسوز، حالش خراب است.