گنجور
ابن حسام خوسفیابن حسام خوسفی

غزل شمارهٔ ۷

مهوَّسان ز پی خاطر مهوِّس ما
به ذکر دوست مزیّن کنید مجلس ما
خیال آن رخ رشک پری و غیرت حور
برون نمی‌رود از سینهٔ مسَوِّس ما
نهال قامت و چشم تو باغبان چون دید
برفت -گفت- طراوت ز سرو و نرگس ما
به مجلسی که تو باشی چراغ گو بنشین
بس است شمع خیال تو در مجالس ما
به جای بادهٔ گرم زهر می‌دهی نوش است
به شرط آن که تو باشی امیر مجلس ما
ز کنه وصف تو ابن حسام دور افتاد
کجا رسد به تو اندیشهٔ مهندس ما
غزل شمارهٔ ۶: ای به سر کوی تو مسکن و مأوی مراغزل شمارهٔ ۸: ای غافل از بلای دل مبتلای ما

اطلاعات

وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: منابع ابن‌حسام

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

مهوَّسان ز پی خاطر مهوِّس ما
به ذکر دوست مزیّن کنید مجلس ما
هوش مصنوعی: بیش از هر چیز، به یاد دوست، جمع خود را زیبا کنید و با دل‌های شاد و سرشار از محبت، به دنبال دوستی و صفا باشید.
خیال آن رخ رشک پری و غیرت حور
برون نمی‌رود از سینهٔ مسَوِّس ما
هوش مصنوعی: تصور چهره آن معشوق که زیبایی‌اش به پریان می‌ماند و غیرت حوریان هیچ‌گاه از دل ما خارج نمی‌شود.
نهال قامت و چشم تو باغبان چون دید
برفت -گفت- طراوت ز سرو و نرگس ما
هوش مصنوعی: وقتی باغبان قامت و چشمان تو را دید، با حسرت گفت که طراوت و زیبایی سرو و نرگس ما را از دست داده‌ایم.
به مجلسی که تو باشی چراغ گو بنشین
بس است شمع خیال تو در مجالس ما
هوش مصنوعی: در جایی که تو حضور داری، دیگر نیازی به چراغ نیست؛ روشنایی آرزوی تو به اندازه کافی در جمع‌های ما تابان است.
به جای بادهٔ گرم زهر می‌دهی نوش است
به شرط آن که تو باشی امیر مجلس ما
هوش مصنوعی: به جای نوشیدنی گرم و خوشمزه، زهر می‌نوشانی. اما این نوشیدن فقط در صورتی خوشایند است که تو رئیس و بزرگ این جمع باشی.
ز کنه وصف تو ابن حسام دور افتاد
کجا رسد به تو اندیشهٔ مهندس ما
هوش مصنوعی: از عمق و ژرفای وصف تو، ابن حسام (شاعر) نتوانسته فاصله بگیرد، پس چطور می‌تواند فکر و اندیشهٔ مهندس ما به تو برسد؟

خوانش ها

غزل شمارهٔ ۷ به خوانش محمد ملکشاهی

حاشیه ها

1397/03/02 00:06
مرتضی زارعی

مصراع اول بیت پنجم باید به این صورت تصحیح شود: به‌جای باده گَرَم زهر می‌دهی نوش است.

1397/09/22 09:11
حسام

مولانا محمد بن حسام‌الدین حسن بن شمس‌الدین محمد خوسفی شناخته شده به اِبنِ حِسام شاعر ایرانی زاده شده به سال 782 یا 783 هجری در روستای خوسف در منطقه قُهستان و در گذشته به سال 875 هجری است. خاندان او تا نُه پشت اهل فضل و علم و ارشاد بوده‌اند؛ و نیای او شمس‌الدین زاهد، به پارسایی و عبادت معروف بوده‌است. وی به گفته دولتشاه سمرقندی «از دهقنت نان حلال حاصل کردی و گاو بستی و صباح که به صحرا رفتی تا شام اشعار خود را بر دسته‌بیل نوشتی». آرامگاه وی در شهر خوسف از توابع بیرجند امروزی بر بلندای یک تپه و در کنار رودی و در میان دشت باصفائی واقع است. دیوان او شامل اشعاری در قالب‌های قصیده، ترجیع‌بند، مسمط و ترکیب‌بند است.
از آثار او می‌توان به دیوان اشعار، خاوران‌نامه، رساله نثراللآلی، دلایل النبوة و نسب‌نامه اشاره کرد.
او در قصیده از انوری، ظهیر فاریابی، خاقانی شروانی و سلمان ساوجی تأثیر گرفته‌است. از مهم‌ترین آثار او خاوران‌نامه است که به تقلید از شاهنامه فردوسی سروده شده‌است. ابن حسام حلقه‌ای از حلقات ادبیات شیعی خراسان است و برخی دیگر از حلقه‌ها سلیمی تونی (م 854) و آذری اسفراینی و لطف‌الله نیشابوری (م 812) هستند. دیوان ابن حسام خوسفی توسط احمد احمدی بیرجندی تصحیح و منتشر شده‌است.