گنجور

غزل شمارهٔ ۵۵

بیا بیا که در این خطهٔ خراب‌آباد
نگشت بی‌تو دمی این دل خراب آباد
گره زن آن زلف بنفشه بر لاله
که کار بسته ی من جز بدان گره نگشاد
چو لاله صرف مکن با پیاله حاصل عمر
که دور مایه ی جوراست و دهر بی بنیاد
به ناز خویش مبین در نیاز من بنگر
که روزگاربسی چون من و تو دارد یاد
نسیم عقده ی زلفت اگرچه خوشبویست
درو مپیچ که نتوان گره زدن در باد
فروغ لاله مگر عکس روی شیرین است
که گرد کوه برآمد به دیدن فرهاد
نشان همی دهد از خط و خدّ و بالایت
بنفشه و گل نسرین و قامت شمشاد
هزار دیده ی نرگس به قامتت نگران
زنار خویش توچون سرو از آن همه آزاد
ز زهد خشک ریائی دلم به تنگ آمد
«زدیم بر صف رندان و هرچه بادا باد»
به آشکار بده می به دست ابن حسام
«شراب و عیش نهان چیست کار بی بنیاد»

اطلاعات

وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: منابع ابن‌حسام

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

بیا بیا که در این خطهٔ خراب‌آباد
نگشت بی‌تو دمی این دل خراب آباد
هوش مصنوعی: بیا و به این منطقه ویران بیایید، زیرا بدون تو هیچ‌گاه این دل خراب آرام نگرفت.
گره زن آن زلف بنفشه بر لاله
که کار بسته ی من جز بدان گره نگشاد
هوش مصنوعی: زلف خوش رنگ و زیبای تو همچون بنفشه بر لاله گره خورده است، که هیچ چیز دیگری غیر از این گره نمی‌تواند مشکل من را حل کند.
چو لاله صرف مکن با پیاله حاصل عمر
که دور مایه ی جوراست و دهر بی بنیاد
هوش مصنوعی: اگر مانند لاله‌ها فقط به لذت‌ها و خوشی‌ها بپردازی، عمرت هدر خواهد رفت. زیرا زندگی پر از ناپایداری و مشکلات است و پایه‌اش محکم نیست.
به ناز خویش مبین در نیاز من بنگر
که روزگاربسی چون من و تو دارد یاد
هوش مصنوعی: به خاطر زیبایی و ناز خودت، به من بی‌توجهی نکن، بلکه به نیاز و درخواست من توجه کن؛ زیرا زندگی بسیاری از افرادی که مانند من و تو هستند، به همین شکل است و خاطراتی از آن دارند.
نسیم عقده ی زلفت اگرچه خوشبویست
درو مپیچ که نتوان گره زدن در باد
هوش مصنوعی: نسیم که عطر زلف تو را به همراه دارد، هرچند خوشبوست، ولی نپیچش زیرا نمی‌توان گره‌ای در باد زد.
فروغ لاله مگر عکس روی شیرین است
که گرد کوه برآمد به دیدن فرهاد
هوش مصنوعی: آیا نور لاله جز تصویر صورت شیرین است که به خاطر دیدن فرهاد از دور کوه بالا آمده است؟
نشان همی دهد از خط و خدّ و بالایت
بنفشه و گل نسرین و قامت شمشاد
هوش مصنوعی: از نشانه‌های زیبایی و ظرافت تو می‌توان به خط و طرح بدن و قد بلندت اشاره کرد که به شکوفه‌های بنفشه و گل نسرین شباهت دارند.
هزار دیده ی نرگس به قامتت نگران
زنار خویش توچون سرو از آن همه آزاد
هوش مصنوعی: هزاران چشم نرگس به فرم و زیبایی تو متمایل است، زیرا تو مانند سرو که از همه چیز رهایی دارد، در خود آزادی و زیبایی داری.
ز زهد خشک ریائی دلم به تنگ آمد
«زدیم بر صف رندان و هرچه بادا باد»
هوش مصنوعی: از زهد بی‌روح و تظاهر خسته شدم، بنابراین به جمع رندان رفتم و هرچه پیش بیاید، پیش می‌آید.
به آشکار بده می به دست ابن حسام
«شراب و عیش نهان چیست کار بی بنیاد»
هوش مصنوعی: به طور واضح به ابن حسام می‌گوید که شراب و لذت‌های پنهان چه فایده‌ای دارند، اگر پایه و اساسی نداشته باشند؟

حاشیه ها

1395/10/18 19:01
محمد ملکشاهی

با سلام
در مصرع اول خطه اشتباهن خظه تایپ شده است .
---
پاسخ: با تشکر، تصحیح شد.