غزل شمارهٔ ۴۶
اگر چه خُرده شناس و مبصّرم به حدیث
به خُردهٔ دهنت ره نمی برم به حدیث
خیال سرو قدت را خیال ها بستم
سخن دراز شد و من مقصّرم به حدیث
خیال حسن تو صورت نمی توانم بست
به وجه احسن اگر چه مصورم به حدیث
به صفِّ ابروی شوخ تو پی نیارم برد
اگر چه در صف معنی کمان ورم به حدیث
بیان آن لب شیرین نمی توانم کرد
به نطق اگر چه نمودار شکّرم به حدیث
از آن مدینه که در وی زلال علم دهند
غلام مشرب ساقی کوثرم به حدیث
هزار قنطره ابن حسام در راه است
مگر به منزل مقصود ره برم به حدیث
اطلاعات
وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: منابع ابنحسام
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
اگر چه خُرده شناس و مبصّرم به حدیث
به خُردهٔ دهنت ره نمی برم به حدیث
اگرچه من ریز بین و نکته سنج هستم اما به سخنان کوتاه تو نمی توانم پی ببرم (یا زیبایی های دهان کوچکت را نمی توانم توصیف کنم) مصراع دوم ایهام دارد
خیال سرو قدت را خیال ها بستم
سخن دراز شد و من مقصّرم به حدیث
در خیالاتم تصورات زیادی از قد بلند سرو مانندت تصویر سازی کردم اما با این که در این باره سخنان من طولانی شد اما باز هم در حق تو کوتاهی کرده ام این بیت ایهام دارد ( معنی دوم بیت با توجه ایهام : اگرچه من در توصیف فضایل شما (امام علی ع) سخن های زیادی گفته ام اما هنوز مانند جریان فکری مقصره در نقل حدیث از شما کوتاهی کرده ام. عبارت سخن دراز شد و من مقصرم رابطه متناقض نمای زیبایی دارد چون مقصر کسی است که فضایل اهل بیت (ع) را مختصر و کوتاه جلوه دهد اما ابن حسام خوسفی در این جا اظهار می دارد من با این که در این باب زیاد سخن گفته ام اما در حق شما کوتاهی کرده ام.
خیال حسن تو صورت نمی توانم بست
به وجه احسن اگر چه مصورم به حدیث
من حتی نمیتوانم خیال و تصور جمال و زیبایی تو را در ذهنم تجسم کنم، هرچند که در توصیف ها چیره دست هستم و تصویرگر خوبی در سخن گفتن هستم.
به صفِّ ابروی شوخ تو پی نیارم برد
اگر چه در صف معنی کمان ورم به حدیث
در مقابل ابروان زیبای تو که مانند صف لشکریان منظم و مرتب هستند من نمی توانم پایداری کنم اگر مانند کماندارن لشکر در لشگر شاعران معنی پرداز چیره دست و ماهر هستم.
بیان آن لب شیرین نمی توانم کرد
به نطق اگر چه نمودار شکّرم به حدیث
من در سخنانم نمی توانم آن لبهای شیرین را توصیف کنم اگر چه من شاعری سخن ور و شیرین سخن هستم.
از آن مدینه که در وی زلال علم دهند
غلام مشرب ساقی کوثرم به حدیث
در میان اصحاب کسی که شهر علم است ( اصحاب حضرت محمد ص) و چشمه های علم و دانش از کلامش جاری است من پیرو آن کسی هستم که به فرموده رسول خدا (ص) نوشاننده ی حوض کوثر به پیروان حضرت محمد ص است ( معنی دوم من از شهری که در آن چشمه ی زلال دانش جاری است ( یعنی حضرت محمد ص) دنباله رو چشمه و آبشخور ساقی کوثر (حضرت علی ع) هستم.
هزار قنطره ابن حسام در راه است
مگر به منزل مقصود ره برم به حدیث
ابن حسام آگاه باش که هزاران پل و گذرگاه در مسیر تو وجود دارد اگر می خواهی از آن ها عبورکنی و به منزل مقصود برسی باید از احادیث و سخنان پیامبر گرامی اسلام و حضرت علی ع کمک بخواهی.

ابن حسام خوسفی