گنجور

غزل شمارهٔ ۴۴

خرم دل آن کس که به غم های تو شاد است
الّا غم رخسار تو غم ها همه باد است
بگشا گره از ابروی مشکین که ببینند
کاندر خم ابروی تو پیوسته گشاد است
در طلعت تو صنع الهی بتوان دید
گویی مگر آیینه سکندر به تو داده‌ست
چندین ارنی گوی به اطوار دوانند
عکسی مگر از روی تو به کوه فتاده‌ست
بگذر به چمن چون گل سیراب و نظر کن
در غنچه که از شرم تو بُرقع نگشاده‌ست
از سرو سرافراز بنه سرکشی از سر
کاین باغچه را سرو بسی همچو تو یاد است
شوخی مکن و چهره میفروز که در خاک
بس چهره شاهان منوچهر نژاد است
هر لاله که بر دشت نمودار کلاهی است
تاج سر جمشید و فریدون و قباد است
چون ابن حسام از دو جهان قطع نظر به
آنرا که سر کوی تو میعاد و معاد است

اطلاعات

وزن: مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن (هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: منابع ابن‌حسام

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

خرم دل آن کس که به غم های تو شاد است
الّا غم رخسار تو غم ها همه باد است
هوش مصنوعی: آدم خوشحال واقعی کسی است که به غم‌های تو اهمیت می‌دهد و به خاطر آن‌ها ناراحت است، مگر غم ناشی از چهره تو که در واقع باقی غم‌ها بی‌اهمیت و بی‌ارزش هستند.
بگشا گره از ابروی مشکین که ببینند
کاندر خم ابروی تو پیوسته گشاد است
هوش مصنوعی: گره‌ای که بر ابروی سیاهت بسته است را باز کن تا دیگران ببینند که این زیبایی در خم ابروی تو همیشه باز و دلنشین است.
در طلعت تو صنع الهی بتوان دید
گویی مگر آیینه سکندر به تو داده‌ست
هوش مصنوعی: در چهره تو، زیبایی و هنر خالق به وضوح دیده می‌شود، انگار که آیینه‌ای از سکندر به تو هدیه داده‌اند.
چندین ارنی گوی به اطوار دوانند
عکسی مگر از روی تو به کوه فتاده‌ست
هوش مصنوعی: چند نفر در حرکات و رفتار گوناگون به من نگاه می‌کنند، ولی آیا تنها تصویری که از تو بر دلم نشسته، مانند تصویری است که بر کوه افتاده باشد؟
بگذر به چمن چون گل سیراب و نظر کن
در غنچه که از شرم تو بُرقع نگشاده‌ست
هوش مصنوعی: به باغ برو و مانند گل، شاداب و با طراوت باش. به غنچه‌ها نگاه کن که از شرم و حیا، هنوز خود را نشان نداده‌اند.
از سرو سرافراز بنه سرکشی از سر
کاین باغچه را سرو بسی همچو تو یاد است
هوش مصنوعی: از درختان زیبا و بلندی که در این باغ وجود دارد، سرکشیدن و به خودبالیدنی نپرداز، زیرا این باغچه سرشار از زیبایی‌هاست و درختان بلند و شگفت‌انگیز، همچون تو، یادآور زیبایی‌های این مکان هستند.
شوخی مکن و چهره میفروز که در خاک
بس چهره شاهان منوچهر نژاد است
هوش مصنوعی: دل را به بازی مگیر و چهره را در هم مکش، چرا که در زمین، چهره‌های بسیاری از پادشاهان بزرگ و نامدار دفن شده است.
هر لاله که بر دشت نمودار کلاهی است
تاج سر جمشید و فریدون و قباد است
هوش مصنوعی: هر لاله‌ای که در دشت می‌روید، نماد و نشانی از تاج و شکوه پادشاهان بزرگ مثل جمشید، فریدون و قباد است.
چون ابن حسام از دو جهان قطع نظر به
آنرا که سر کوی تو میعاد و معاد است
هوش مصنوعی: ابن حسام از تمام آفریده‌ها و جهان‌ها چشم‌پوشی کرده است، زیرا او تنها به دیدار و ارتباط با تو اهمیت می‌دهد که در آن مکان، جمع تمام امیدها و سرنوشت‌ها نهفته است.