گنجور

غزل شمارهٔ ۴۰

جعد مشکینت که دل وابسته سودای اوست
بسته افسون سحر چشم مارافسای اوست
گر دلم پروانه آن شمع روشن شد چه شد
ای بسا دل‌ها که چون پروانه ناپروای اوست
خانه چشمش سیه کان شوخ یغمایی‌صفت
خانه صبر دل مسکین من یغمای اوست
نسبت بالای او با سرو کردم غقل گفت
در چمن سروی نمی‌بینم که هم بالای اوست
دی به وعده گفت: فردا روی بنمایم ترا
مژده‌ای خوش داد و دل بر وعده فردای اوست
هرکسی را بر جبین سیمای محبوبی دگر
بر جبین خاک خورد من همه سیمای اوست
زاهدان مأوی به جنّت یافتند ابن حسام
معتکف شد بر درش کان جنّت المأوای اوست

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: منابع ابن‌حسام

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

جعد مشکینت که دل وابسته سودای اوست
بسته افسون سحر چشم مارافسای اوست
هوش مصنوعی: موهای مشکی و فر تو، دل من را به خود وابسته کرده و در چشمان تو که مانند چشم مار سحرآمیز است، جادو و افسون خاصی نهفته است.
گر دلم پروانه آن شمع روشن شد چه شد
ای بسا دل‌ها که چون پروانه ناپروای اوست
هوش مصنوعی: اگر دل من مانند پروانه به سوی آن شمع روشن جذب شده است، چه اشکالی دارد؟ بسیاری از دل‌ها هستند که مانند پروانه به سوی او بدون احتیاط می‌روند.
خانه چشمش سیه کان شوخ یغمایی‌صفت
خانه صبر دل مسکین من یغمای اوست
هوش مصنوعی: چشم آن معشوق زنگارآلود و سرکش، مانند یغماگر است. آنچه که قلب بی‌پناه من در تحمل می‌بیند، به دست آن یغماگر دزدیده می‌شود.
نسبت بالای او با سرو کردم غقل گفت
در چمن سروی نمی‌بینم که هم بالای اوست
هوش مصنوعی: در این بیت، شاعر به زیبایی و ارتفاع بالای کسی اشاره دارد که او را با سروی بلند در چمن مقایسه می‌کند. او می‌گوید که در این باغ، سرو دیگری با آن بلندی و زیبایی وجود ندارد که بتواند با او رقابت کند. این بیان نشان‌دهنده‌ی برتری و خاص بودن فرد مورد نظر است.
دی به وعده گفت: فردا روی بنمایم ترا
مژده‌ای خوش داد و دل بر وعده فردای اوست
هوش مصنوعی: روز دی (دیروز) به وعده‌ای که داد، گفت: فردا بر تو ظاهر می‌شوم. مژده‌ای خوش به تو داد و دلش به وعده فردای او خوش است.
هرکسی را بر جبین سیمای محبوبی دگر
بر جبین خاک خورد من همه سیمای اوست
هوش مصنوعی: هر شخصی به نوعی در چهره محبوب خود نشانی می‌بیند، اما من فقط تصویر محبوب خود را در تمام دنیا می‌بینم.
زاهدان مأوی به جنّت یافتند ابن حسام
معتکف شد بر درش کان جنّت المأوای اوست
هوش مصنوعی: زاهدان به بهشت دست یافتند و ابن حسام در درگاه او معتکف شد، زیرا آن درگاه همانا بهشت موعود اوست.

خوانش ها

غزل شمارهٔ ۴۰ به خوانش محمد ملکشاهی