گنجور

شمارهٔ ۱۳

مرغان او هر آنچه از آن آشیان پرند
بس بیخودند جمله و بی بال و بی پرند
شهباز حضرتند دو دیده بدوخته
تا جز به روی شاه به کونین ننگرند
بر دست شاه پرورش و زقهٔافته
تا وقت صید نیز بجز شاه نشکرند
از تنگنای هفت و شش و پنج و چار و سه
پرواز چون کنند ز دو کون بگذرند
ز آن میل هشت دانهٔ جنت نمی کنند
کز مرغزار عالم وحدت همی چرند
چون گلشن بهشت نیاید به چشمشان
کی سر به زیر گلخن دنیا در آورند؟
اندر قمارخانهٔ وحدت بهٔک سه شش
نقد چهار هر دو جهان باز می برند
ساقی شراب صاف تجلی چو در دهد
خمخانهٔ وجود بهٔک دم فرو خورند
ز آن سوی دامن حدثان سر برآورند
وقتی که سر به جیب تحیر فرو برند
جز مکمن جلال نسازند آشیان
چون زین نشیمن بشریت برون پرند
«نجما» چو خاک پای سگ کویشان شدی
امیدوار باش کز ایشانت بشمرند

اطلاعات

وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: غزل/قصیده/قطعه
منبع اولیه: چکامه

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

مرغان او هر آنچه از آن آشیان پرند
بس بیخودند جمله و بی بال و بی پرند
هوش مصنوعی: پرندگان او، هر چه از آن لانه پرواز کنند، همگی به تماشا نشسته‌اند و بی‌خیال و بدون بال و پر هستند.
شهباز حضرتند دو دیده بدوخته
تا جز به روی شاه به کونین ننگرند
هوش مصنوعی: چشمان او مانند شهبازانی هستند که فقط به چهره شاه می‌نگرند و به هیچ چیز دیگری در جهان توجهی ندارند.
بر دست شاه پرورش و زقهٔافته
تا وقت صید نیز بجز شاه نشکرند
هوش مصنوعی: پرنده یا شکارچی که در دستان حاکم بزرگ شده و پرورش یافته، تا زمانی که زمان شکار مناسب نرسیده، نمی‌تواند به جز از سوی حاکم شکار شود.
از تنگنای هفت و شش و پنج و چار و سه
پرواز چون کنند ز دو کون بگذرند
هوش مصنوعی: انسان‌ها از محدودیت‌ها و مشکلات زندگی عبور می‌کنند و به مراحل بالاتر و حقیقت‌های والاتر می‌رسند. این تلاش برای رهایی از این constrains و پرواز به آزادی نشان‌دهنده‌ی پیشرفت فردی و روحی است.
ز آن میل هشت دانهٔ جنت نمی کنند
کز مرغزار عالم وحدت همی چرند
هوش مصنوعی: از آن عشق به هشت دانهٔ بهشت، آن‌ها به خود مشغول نمی‌شوند، زیرا که از دشت عالم یگانگی، همواره می‌چرخند.
چون گلشن بهشت نیاید به چشمشان
کی سر به زیر گلخن دنیا در آورند؟
هوش مصنوعی: اگر به زیبایی‌های بهشت دسترسی نداشته باشند، چگونه می‌توانند از زشت‌های دنیا سرشان را پایین بیاورند و تحمل کنند؟
اندر قمارخانهٔ وحدت بهٔک سه شش
نقد چهار هر دو جهان باز می برند
هوش مصنوعی: در مکانی که به اتحاد و وحدت می‌پردازند، شرکت‌کنندگان در بازی با تمام وجود و دارایی‌های خود درگیر می‌شوند و در این هنگامه، هر دو جهان را به دست می‌آورند.
ساقی شراب صاف تجلی چو در دهد
خمخانهٔ وجود بهٔک دم فرو خورند
هوش مصنوعی: ای ساقی، زمانی که شراب زلال و خالص تو به دنیای وجود ارائه‌ شود، همگان در آرامش باید آن را بنوشند.
ز آن سوی دامن حدثان سر برآورند
وقتی که سر به جیب تحیر فرو برند
هوش مصنوعی: از آن طرف دامن حوادث، پیش می‌آید وقتی که انسان در深ای تفکر و حیرت غرق می‌شود.
جز مکمن جلال نسازند آشیان
چون زین نشیمن بشریت برون پرند
هوش مصنوعی: در اینجا می‌گوید که هیچ‌کس نمی‌تواند جایگاهی با شکوه و عظمت بسازد، چون انسان‌ها در حقیقت از این خانه و مکان خارج می‌شوند و به سمت آسمان پرواز می‌کنند. این جمله اشاره به این دارد که وجود مادی نمی‌تواند همواره پایدار بماند و سرانجام انسان‌ها از آن رها می‌شوند.
«نجما» چو خاک پای سگ کویشان شدی
امیدوار باش کز ایشانت بشمرند
هوش مصنوعی: وقتی که بذر مهر و امید در دل خود بکارید، حتی اگر در نظر دیگران کوچک و بی‌ارزش به حساب بیایید، باید امیدوار باشید که روزی ارزش واقعی شما را خواهند شناخت و به شما توجه خواهند کرد.