اطلاعات
وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل/قصیده/قطعه
منبع اولیه: ویکی‌درج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
شب سیاه بدان زلفکان تو ماند
سپید روز به پاکی رخان تو ماند
سیاهی شب به زلف‌های سیاه تو شبیه است، سپیدی روز به پاکی رخ تو می‌ماند
عقیق را چو بسایند نیک سوده‌گران
که آبدار بود، با لبان تو ماند
وقتی که حکاکان عقیق را خوب بسابند، هنگامی که سرخ و باطراوت و شاداب می‌شود به لب‌های تو شبیه می‌شود.
به بوستان ملوکان هزار گشتم بیش
گل شکفته به رخسارگان تو ماند
در بهترین باغ‌های بزرگان گشت و سیر کردم گل‌های تازهٔ آن باغ‌ها به چهرهٔ تو می‌ماند
دو چشم آهو و دو نرگس شکفته ببار
درست و راست بدان چشمکان تو ماند
دو چشم آهو و دو نرگس مست که تازه شکفته شده، بدون شک به چشمان قشنگ تو شبیه است.
کمان بابلیان دیدم و طرازی تیر
که بر کشیده شود، به ابروان تو ماند
کمان بابلی و تیر‌های صافی دیده‌ام که اگر آن کمان کشیده شود از نظر قوس و کشیدگی به ابروهای تو می‌ماند.
تو را به سروبن بالا قیاس نتوان کرد
که سرو را قد و بالا بدان تو ماند
[برعکس دیگران که قد و بالای آن‌ها را به سرو شباهت می‌دهند] قامت تو را با قامت سرو نمی‌شود مقایسه کرد چون این سرو است که که از لحاظ قد و بالا به تو شبیه است. [تو ملاک و مصداق قد و قامت زیبا و بلندی، نه سرو]
حاشیه ها
1400/12/20 17:03
احمد آذرکمان ۰۴۹۰۳۰۰۶۶۹.a@gmail.com
● به بوستان ملوکان هزار گشتم بس
بوستان ملوکان، یعنی بوستان های پُرگُل و بزرگ
● عقیق را چو بسایند نیک سوده گران
سوده گران یعنی کسانی که می سایند
از کتاب رودکی تا بهار ج۱ محمدعلی اسلامی ندوشن، چاپ بهار ۱۳۸۳
1402/05/14 20:08
عبدالرضا ناظمی
سلام بیت آخر بدینگونه مشهور است :
تو را به سرو این بالا قیاس نتوان کرد
که سرو را قد و بالا بدان تو ماند
1402/05/14 20:08
عبدالرضا ناظمی
ابومنصور محمد بن احمد دقیقی بلخی از شاعران بزرگ دوره سامانی ست که زردشتی مذهب بوده و در نیمه اول قرن چهارم هجری به دنیا آمد. از اشعار او هزار بیت در شاهنامه فردوسی با عنوان “سلطنت گشتاسب” و برخی قصاید و قطعات و غزل و ابیات پراکنده در تذکره ها و کتب لغت ذکر شده است و از همین آثار می توان به دقت خیال و استادی و مهارت او در شعر گفتن پی برد.
او در ایام جوانی توسط غلامی قتل رسید و کشته شدن دقیقی قبل از سال 370 و بعد از سال 365 اتفاق افتاده است، زیرا در آغاز سلطنت نوح بن منصور(365 ه.ق) به امر او شروع به نظم شاهنامه کرد و پیش از آنکه فردوسی سرایش شاهنامه را در سال 370 آغاز کند، او به قتل رسیده بود و این اتفاق ممکن است در حدود سال 368 یا 369 روی داده باشد.
دقیقی