گنجور

بخش ۳ - در مقاومت با امیران ومصاحبت با فقیران

اگر پهلوانی ومرددغا
به کشتی بر پهلوانان درآ
به فولاد باز برو پنجه کن
قوی پنجه گان را برورنجه کن
وگرنه به هر ناتوانی توان
زدن خنجر وتیر و تیغ و سنان
بزن گر زنی تیر بر تیر زن
زنی گر که شمشیر بر شیرزن
هر افتاده ای را بشو دستگیر
خصوص آن که باشد مریض و فقیر
مکن پهلوانی به افتادگان
که هستند افتادگان درامان
خودافتاده بیچاره افتاده است
دل وجان به مردن خود او داده است
چه حاجت که بر او زنی تیغ تیز
چه حاجت که با اونمائی ستیز
بگیر این صفت یاد از بوتراب
علی ولی شاه مالک رقاب
که در روز پیکار بد شیر زن
به شب توشه کش بد بر پیرزن
فقیری شود با توگر جنگ جو
سرانداز چون گوی در پیش او

اطلاعات

وزن: فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: چکامه

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

اگر پهلوانی ومرددغا
به کشتی بر پهلوانان درآ
هوش مصنوعی: اگر تو پهلوانی و شجاعتی داری، به میدان مبارزه با پهلوانان برو.
به فولاد باز برو پنجه کن
قوی پنجه گان را برورنجه کن
هوش مصنوعی: به فلز سخت برو و با قدرت چنگ بزن، قدرت چنگال‌هایت را به نمایش بگذار.
وگرنه به هر ناتوانی توان
زدن خنجر وتیر و تیغ و سنان
هوش مصنوعی: در غیر این صورت، هر کس که توانایی چندانی ندارد، می‌تواند با کارهایی مانند ضربه زدن با چاقو یا تیراندازی به دیگران آسیب برساند.
بزن گر زنی تیر بر تیر زن
زنی گر که شمشیر بر شیرزن
هوش مصنوعی: اگر تنها چاره‌ات زدن است، خوب بزن. اگر باید به دل شیر بروی، با شجاعت شمشیر بزن.
هر افتاده ای را بشو دستگیر
خصوص آن که باشد مریض و فقیر
هوش مصنوعی: هر کسی که در دشواری و افتادگی به سر می‌برد، مستحق کمک و یاری است، به ویژه اگر بیمار و فقیر باشد.
مکن پهلوانی به افتادگان
که هستند افتادگان درامان
هوش مصنوعی: با افرادی که در وضعیت ضعیف‌تری قرار دارند، بزرگمنشی نکن؛ زیرا آن‌ها در موقعیت امنیتی هستند و نیازی به نیکوکاری تو ندارند.
خودافتاده بیچاره افتاده است
دل وجان به مردن خود او داده است
هوش مصنوعی: دل و جان بیچاره، در حالی که به خود افتاده و غمگین است، به مرگ خود رضا داده‌اند.
چه حاجت که بر او زنی تیغ تیز
چه حاجت که با اونمائی ستیز
هوش مصنوعی: نیاز نیست که برای او شمشیر بران بکشی یا با او جدل و ستیز کنی.
بگیر این صفت یاد از بوتراب
علی ولی شاه مالک رقاب
هوش مصنوعی: این جمله اشاره به ویژگی‌های برجسته و قدرت علی بن ابی‌طالب دارد که به عنوان یک شخصیت بزرگ و صاحب مقام در تاریخ اسلامی شناخته می‌شود. می‌توان گفت که او به خاطر صفاتش و نقش والایی که در تاریخ دارد، باید همواره به یاد باشد.
که در روز پیکار بد شیر زن
به شب توشه کش بد بر پیرزن
هوش مصنوعی: در روز نبرد، زن دلیر و شجاع مانند شیر عمل می‌کند و در شب، آن که به فکر خود است، اموال و داشته‌هایش را از دیگران می‌گیرد.
فقیری شود با توگر جنگ جو
سرانداز چون گوی در پیش او
هوش مصنوعی: اگر جنگجو با تو درگیر شود، فقیر در برابر او همچون گوی خواهد بود که به راحتی به این سو و آن سو پرتاب می‌شود.