گنجور

بخش ۲۱ - در نهی از خوردن شراب

مخور می و گر میخوری کم بنوش
که ماندبرایت به جا عقل و هوش
بط باده رو با بت ساده خور
اگر میخوری این چنین باده خور
اگر چه ندارند مستان ادب
ولی با ادب باش و خاموش لب
دو تن را که جنگ افتد اندر میان
بدر رو از آنجا چو تیر از کمان
به مستی نه شوخی کن و نه ستیز
وگر کس ستیزد تو از وی گریز
بیفکن نظر در حروف شراب
که نیمش بود شر دگر نیمش آب
مخور آن چنان می که مستی کنی
به مستی همانا که پستی کنی
اگر میخوری باده مستی مکن
مشو مست و دعوی هستی مکن
حرام است آن می کز انگور شد
خوش است آن شرابی که از نور شد
شرابی که از او گریزد خرد
چرا کس خورد یا چرا کس خرد
شرابی که از تاک حب علی است
از آن خور کز آن جان و دل منجلی است

اطلاعات

وزن: فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: چکامه

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

مخور می و گر میخوری کم بنوش
که ماندبرایت به جا عقل و هوش
هوش مصنوعی: اگر می‌نوشی، زیاد نخور که عقل و هوش را از دست می‌دهی و چیزی از آن برایت باقی نمی‌ماند.
بط باده رو با بت ساده خور
اگر میخوری این چنین باده خور
هوش مصنوعی: اگر می‌خواهی شراب بنوشی، با معشوق ساده و بی‌آلایش خود بنوش و مثل بقیه شراب‌نوشی نکن.
اگر چه ندارند مستان ادب
ولی با ادب باش و خاموش لب
هوش مصنوعی: هرچند که شراب‌نوشان از ادب بی‌بهره‌اند، اما تو نیز با ادب باش و زبانت را نگه‌دار.
دو تن را که جنگ افتد اندر میان
بدر رو از آنجا چو تیر از کمان
هوش مصنوعی: دو نفر که در میانه جنگ هستند، مانند تیر از کمان به جلو می‌روند و به مبارزه ادامه می‌دهند.
به مستی نه شوخی کن و نه ستیز
وگر کس ستیزد تو از وی گریز
هوش مصنوعی: در حالت مستی، نه باید شوخی کنی و نه به جدل و نزاع بپردازی، و اگر کسی با تو دشمنی کرد، بهتر است از او دوری کنی.
بیفکن نظر در حروف شراب
که نیمش بود شر دگر نیمش آب
هوش مصنوعی: به حروف و کلمات مربوط به شراب توجه کن، زیرا نیمه‌ای از آن شیرین و خوشمزه است و نیمه‌ی دیگرش مانند آب ساده و خنک.
مخور آن چنان می که مستی کنی
به مستی همانا که پستی کنی
هوش مصنوعی: از نوشیدن شراب به گونه‌ای پرهیز کن که حالت مستی را پیدا کنی، زیرا این کار به تو شخصیت پست و زشتی می‌بخشد.
اگر میخوری باده مستی مکن
مشو مست و دعوی هستی مکن
هوش مصنوعی: اگر نوشیدنی می‌نوشی، در مستی افراط نکن و ادعای وجود و هستی نکن.
حرام است آن می کز انگور شد
خوش است آن شرابی که از نور شد
هوش مصنوعی: نوشیدنی‌ای که از انگور به دست آمده حرام است، ولی نوشیدنی‌ای که از نور و معنویت نشأت گرفته، خوشایند و پسندیده است.
شرابی که از او گریزد خرد
چرا کس خورد یا چرا کس خرد
هوش مصنوعی: چرا کسی به دنبال شرابی می‌گردد که از عقل و فهم فرار می‌کند؟ چرا هیچ‌کسی این شراب را نمی‌نوشد؟
شرابی که از تاک حب علی است
از آن خور کز آن جان و دل منجلی است
هوش مصنوعی: نوشیدنی که از تاک عشق علی ترشح شده، بنوش؛ چون از آن، جان و دل من روشن می‌شود.