گنجور

بخش ۲۱ - در نهی از خوردن شراب

مخور می وگر میخوری کم بنوش
که ماندبرایت به جا عقل وهوش
بط باده رو با بت ساده خور
اگر میخوری این چنین باده خور
اگر چه ندارند مستان ادب
ولی با ادب باش وخاموش لب
دوتن راکه جنگ افتداندر میان
بدر رو از آنجا چو تیر از کمان
به مستی نه شوخی کن ونه ستیز
وگر کس ستیزد تو از وی گریز
بیفکن نظر در حروف شراب
که نیمش بودشر دگر نیمش آب
مخور آن چنان می که مستی کنی
به مستی همانا که پستی کنی
اگر میخوری باده مستی مکن
مشومست ودعوی هستی مکن
حرام است آن می کز انگور شد
خوش است آن شرابی که ازنور شد
شرابی که از اوگریزد خرد
چرا کس خوردیا چرا کس خرد
شرابی که ازتاک حب علی است
از آن خور کز آن جان و دل منجلی است

اطلاعات

وزن: فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: چکامه

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

مخور می وگر میخوری کم بنوش
که ماندبرایت به جا عقل وهوش
هوش مصنوعی: اگر می‌نوشی، زیاد نخور که عقل و هوش را از دست می‌دهی و چیزی از آن برایت باقی نمی‌ماند.
بط باده رو با بت ساده خور
اگر میخوری این چنین باده خور
هوش مصنوعی: اگر می‌خواهی شراب بنوشی، با معشوق ساده و بی‌آلایش خود بنوش و مثل بقیه شراب‌نوشی نکن.
اگر چه ندارند مستان ادب
ولی با ادب باش وخاموش لب
هوش مصنوعی: هرچند که شراب‌نوشان از ادب بی‌بهره‌اند، اما تو نیز با ادب باش و زبانت را نگه‌دار.
دوتن راکه جنگ افتداندر میان
بدر رو از آنجا چو تیر از کمان
هوش مصنوعی: دو نفر که در میانه جنگ هستند، مانند تیر از کمان به جلو می‌روند و به مبارزه ادامه می‌دهند.
به مستی نه شوخی کن ونه ستیز
وگر کس ستیزد تو از وی گریز
هوش مصنوعی: در حالت مستی، نه باید شوخی کنی و نه به جدل و نزاع بپردازی، و اگر کسی با تو دشمنی کرد، بهتر است از او دوری کنی.
بیفکن نظر در حروف شراب
که نیمش بودشر دگر نیمش آب
هوش مصنوعی: به حروف و کلمات مربوط به شراب توجه کن، زیرا نیمه‌ای از آن شیرین و خوشمزه است و نیمه‌ی دیگرش مانند آب ساده و خنک.
مخور آن چنان می که مستی کنی
به مستی همانا که پستی کنی
هوش مصنوعی: از نوشیدن شراب به گونه‌ای پرهیز کن که حالت مستی را پیدا کنی، زیرا این کار به تو شخصیت پست و زشتی می‌بخشد.
اگر میخوری باده مستی مکن
مشومست ودعوی هستی مکن
هوش مصنوعی: اگر نوشیدنی می‌نوشی، در مستی افراط نکن و ادعای وجود و هستی نکن.
حرام است آن می کز انگور شد
خوش است آن شرابی که ازنور شد
هوش مصنوعی: نوشیدنی‌ای که از انگور به دست آمده حرام است، ولی نوشیدنی‌ای که از نور و معنویت نشأت گرفته، خوشایند و پسندیده است.
شرابی که از اوگریزد خرد
چرا کس خوردیا چرا کس خرد
هوش مصنوعی: چرا کسی به دنبال شرابی می‌گردد که از عقل و فهم فرار می‌کند؟ چرا هیچ‌کسی این شراب را نمی‌نوشد؟
شرابی که ازتاک حب علی است
از آن خور کز آن جان و دل منجلی است
هوش مصنوعی: نوشیدنی که از تاک عشق علی ترشح شده، بنوش؛ چون از آن، جان و دل من روشن می‌شود.