گنجور

بخش ۳۶ - فی التنبیه

گرت سیم وزر هست هستی عزیز
توئی صاحب فهم وفضل وتمیز
اطاعت کند از تومیر وفقیر
شوی حکمران بر صغیرو کبیر
همه کارهای تودارد رواج
نبینی گهی ذلت واحتیاج
به روز وشب وهفته وماه وسال
زهر درد وغم باشی آسوده حال
گرت سیم وزر نیست پس روبمیر
که عیش است مردن به حال فقیر
نمیباشد او را دل ودین به جا
مگر رحمی آرد به حالش خدا
هر آنکس که اورا زر وسیم نیست
دلش خالی از انده وبیم نیست
به حکمت اگر همچو لقمان بود
چو بی سیم وزرهست نادان بود
ور ازهوش ودانش فلاطون بود
چوبی سیم وزر هست مجنون بود
خصوص آنکه باشد به قید عیال
که یکدم نمیباشد آسوده حال
وبال عیال و غم نیستی
توئی کوه آهن اگر ایستی

اطلاعات

وزن: فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: چکامه

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

گرت سیم وزر هست هستی عزیز
توئی صاحب فهم وفضل وتمیز
هوش مصنوعی: اگر در دستت طلا و نقره باشد، تو با ارزش‌ترین شخصی، که دارای فهم، فضیلت و درک می‌باشی.
اطاعت کند از تومیر وفقیر
شوی حکمران بر صغیرو کبیر
هوش مصنوعی: اگر از تو پیروی کند، به تو قدرت می‌بخشد و می‌توانی بر کوچک و بزرگ حکمرانی کنی.
همه کارهای تودارد رواج
نبینی گهی ذلت واحتیاج
هوش مصنوعی: همه کارهایی که تو انجام می‌دهی، در جامعه معمولاً شناخته شده نیستند و گاهی باعث ذلت و نیازمندی تو می‌شوند.
به روز وشب وهفته وماه وسال
زهر درد وغم باشی آسوده حال
هوش مصنوعی: در هر زمان و هر دوره، از روز و شب تا هفته و ماه و سال، دیگر از درد و غم بی‌خبر باشی و در آرامش زندگی کنی.
گرت سیم وزر نیست پس روبمیر
که عیش است مردن به حال فقیر
هوش مصنوعی: اگر زر و سیم نداری، پس افسوس مخور که مرگ برای فقیران نیز می‌تواند خوشایند باشد.
نمیباشد او را دل ودین به جا
مگر رحمی آرد به حالش خدا
هوش مصنوعی: او بدون رحمت خدا نمی‌تواند دل و دین داشته باشد.
هر آنکس که اورا زر وسیم نیست
دلش خالی از انده وبیم نیست
هوش مصنوعی: هر کسی که از نعمت‌های مادی و زیبایی‌های ظاهری بی‌بهره است، به طور حتم دلش از اندوه و نگرانی خالی نیست.
به حکمت اگر همچو لقمان بود
چو بی سیم وزرهست نادان بود
هوش مصنوعی: اگر کسی به دانایی و خرد مانند لقمان باشد، ولی به علم و آگاهی دسترسی نداشته باشد، در حقیقت نادان و بی‌خبر است.
ور ازهوش ودانش فلاطون بود
چوبی سیم وزر هست مجنون بود
هوش مصنوعی: اگر فردی مانند افلاطون با هوش و دانش عمیق هم باشد، اما دچار جنون باشد، چه فایده‌ای دارد که چوبی از طلا و نقره به دست بگیرد؟
خصوص آنکه باشد به قید عیال
که یکدم نمیباشد آسوده حال
هوش مصنوعی: این بیت اشاره دارد به کسی که دارای خانواده و وابستگان است و به دلیل مسئولیت‌ها و نگرانی‌هایی که برای آنان دارد، هیچ‌گاه نمی‌تواند آرامش و راحتی واقعی را تجربه کند. او همیشه در فکر و مشغله‌های زندگی روزمره است و لحظه‌ای آسوده خاطر نیست.
وبال عیال و غم نیستی
توئی کوه آهن اگر ایستی
هوش مصنوعی: بار مسئولیت خانواده و غم وجود تو همانند کوهی از آهن است، اگر تو ایستاده‌ای و مقابله می‌کنی.