بلند اقبالبخش ۳۶ - در صفت باری تعالی جل جلاله
مرا حیرت از عشق بلبل بود
که حیوان چنین عاشق گل بود
که این حسن را در رخ گل نهاد
که این عاشقی را به بلبل بداد
که این آسمان را به پا کرده است
که این نه طبق را بنا کرده است
که از غره مه را کشاند به سلخ
که این حنظل وصبر راکرده تلخ
که شادی وغم را دهد ره به دل
که گل را برویاند از زیر گل
که زنبور را داده حکمت چنین
که سازد چنین خانه وا نگبین
که پروانه راکرده عاشق به شمع
که در خلق افکنده تفریق وجمع
که درتن دهد جان وگیرد که جان
که نطق و تکلم نهد بر زبان
همه صنعت پاک یزدان بود
که بودو وجود همه زآن بود
بهجز او قلم نیست در دست کس
همه نقش ها کار اوهست وبس
ز صانع به هر صنعتی پی ببر
به تاک و عنب هم پی از می ببر
بخش ۳۵ - هلاک شدن بلبل از رفتن گل: چوگل رفت از صحن گلشن برونبخش ۳۷ - در صیدشدن فاخته: به مظلوم ظلمی که ظالم کند
اطلاعات
وزن: فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: چکامه
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
مرا حیرت از عشق بلبل بود
که حیوان چنین عاشق گل بود
هوش مصنوعی: توجه و حیرت من از عشق بلبل به گل است، که چگونه یک موجود غیرانسانی تا این حد به زیبایی و عشق وابسته است.
که این حسن را در رخ گل نهاد
که این عاشقی را به بلبل بداد
هوش مصنوعی: این زیبایی را در چهره گل قرار داد و این عشق را به بلبل بخشید.
که این آسمان را به پا کرده است
که این نه طبق را بنا کرده است
هوش مصنوعی: این آسمان از کجا به وجود آمده است و چه کسی این سقف بزرگ را ساخته است؟
که از غره مه را کشاند به سلخ
که این حنظل وصبر راکرده تلخ
هوش مصنوعی: این بیت به توصیف وضعیت عاطفی یا روحی می‌پردازد. اشاره می‌کند که گویی ماه (نمادی از زیبایی و روشنی) به خاموشی و تیرگی کشیده شده است. همچنین، به تلخی و دشواری‌هایی اشاره دارد که در زندگی وجود دارند و به نوعی ناامیدی و سختی را به تصویر می‌کشد. به طور کلی، این شعر احساسات عمیق و غم‌انگیزی را بیان می‌کند که زندگی می‌تواند در پی داشته باشد.
که شادی وغم را دهد ره به دل
که گل را برویاند از زیر گل
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که دل انسان می‌تواند هم شادی و هم غم را تجربه کند و این احساسات می‌توانند باعث رشد و شکوفایی روح انسان شوند، مانند اینکه از زیر خاک، گل رشد کند و به شکوفایی برسد.
که زنبور را داده حکمت چنین
که سازد چنین خانه وا نگبین
هوش مصنوعی: زنبور به او وحی شده که چگونه خانه‌ای بسازد و عسل تولید کند.
که پروانه راکرده عاشق به شمع
که در خلق افکنده تفریق وجمع
هوش مصنوعی: پروانه به خاطر شمع عاشق شده است، زیرا شمع باعث شده که زندگی و مرگ به هم بیامیزند و اختلافات را در هم ادغام کند.
که درتن دهد جان وگیرد که جان
که نطق و تکلم نهد بر زبان
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که در بدن و جان انسان، روح زندگی وجود دارد و این روح است که باعث می‌شود انسان بتواند صحبت کند و با دیگران ارتباط برقرار کند. به عبارتی، زندگی و کلام انسان از وجود این روح و جان نشأت می‌گیرد.
همه صنعت پاک یزدان بود
که بودو وجود همه زآن بود
هوش مصنوعی: تمام هنرها و صنایع از جانب خداوند متعال است و وجود همه موجودات نیز از او نشأت می‌گیرد.
بهجز او قلم نیست در دست کس
همه نقش ها کار اوهست وبس
هوش مصنوعی: جز او کسی را در دست قلمی نیست و همه نقش‌ها تنها کار اوست و بس.
ز صانع به هر صنعتی پی ببر
به تاک و عنب هم پی از می ببر
هوش مصنوعی: از سازنده هر خلق و کار دستگیر شو، و از انگور و تاک هم به راز شراب پی ببر.