گنجور

بخش ۱۳ - غیبت کردن فاخته از گل پیش بلبل

به بلبل چنین گفت پس فاخته
که ای پیش گل جان ودل باخته
اگر چه حدیث از رسول خداست
که غیبت گناهش بتر از زناست
ولی با تو گویم زکردار گل
نمایم خبردارت ازکار گل
گل آن دلبر تو بسی بیوفاست
دلش نیست صاف ار رخش باصفاست
بسی هرزه گرد است وهر جائی است
نه تشویش او را ز رسوائی است
نمی باشد اندر پی ننگ ونام
کندهمنشینی به هر خاص وعام
برون میرو چون زگلزارها
رود بهر گردش به بازارها
به مستان ورندان شود همنشین
نه پروا از آن باشدش نه از این
یکی بوسدش دیگری بویدش
ندانی که هر کس چه می گویدش
گهی مجلس آرای رندان شود
گهی هم گرفتار زندان شود
غرض اینکه در خانه گر کس بود
ز گوینده یک حرف هم بس بود

اطلاعات

وزن: فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: چکامه

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

به بلبل چنین گفت پس فاخته
که ای پیش گل جان ودل باخته
هوش مصنوعی: فاخته به بلبل گفت: ای بلبل، تو جان و دل خود را برای گل باخته‌ای.
اگر چه حدیث از رسول خداست
که غیبت گناهش بتر از زناست
هوش مصنوعی: هرچند که پیامبر اسلام فرموده‌اند که غیبت کردن گناهی بزرگ‌تر از زناست، اما این بدان معناست که باید به حفظ حرمت دیگران و پرهیز از صحبت‌های ناامیدکننده درباره آن‌ها توجه کنیم.
ولی با تو گویم زکردار گل
نمایم خبردارت ازکار گل
هوش مصنوعی: اما به تو می‌گویم که از رفتار و ویژگی‌های گل، تو را خبر می‌کنم.
گل آن دلبر تو بسی بیوفاست
دلش نیست صاف ار رخش باصفاست
هوش مصنوعی: گل معشوق تو بسیار بی‌وفاست؛ حتی اگر چهره‌اش زیبا و نورانی باشد، دل او صاف و پاک نیست.
بسی هرزه گرد است وهر جائی است
نه تشویش او را ز رسوائی است
هوش مصنوعی: بسیاری از افراد بدون هدف و صرفاً به دنبال تفریح در مکان‌های مختلف هستند، بدون اینکه نگران عواقب و واکنش‌های منفی دیگران باشند.
نمی باشد اندر پی ننگ ونام
کندهمنشینی به هر خاص وعام
هوش مصنوعی: در پی شهرت و فخر نیستم و با کسانی که به دنبال نیکوکرداری و نام نیک هستند، هم‌نشینی نمی‌کنم.
برون میرو چون زگلزارها
رود بهر گردش به بازارها
هوش مصنوعی: از باغ‌ها بیرون برو و به بازارها برو، مثل اینکه گل‌ها برای گردش به آنجا می‌روند.
به مستان ورندان شود همنشین
نه پروا از آن باشدش نه از این
هوش مصنوعی: کسی که با مست‌ها و شراب‌نوشان همنشین می‌شود، نه نگران عواقب این کار است و نه از شرایط خود هراسی دارد.
یکی بوسدش دیگری بویدش
ندانی که هر کس چه می گویدش
هوش مصنوعی: یکی او را می‌بوسد و دیگری از او عطر و بوی خوشی می‌گیرد، اما تو نمی‌دانی که هر کس چه چیزی در دل دارد و چه می‌گوید.
گهی مجلس آرای رندان شود
گهی هم گرفتار زندان شود
هوش مصنوعی: گاه انسان‌ها در جمع خوشی و جشن و شادی حضور دارند، و گاه در شرایط سخت و دشواری گرفتار می‌شوند.
غرض اینکه در خانه گر کس بود
ز گوینده یک حرف هم بس بود
هوش مصنوعی: اگر در خانه کسی باشد، یک کلام از گوینده کافی است.