گنجور

شمارهٔ ۵۰۷

چشمت خدای داده که صاحب نظر شوی
هم گوش و هوش تا که ز عالم خبر شوی
از دل اگر نبینی وگر نشنوی ز جان
از چشم وگوش به بود ار کور وکر شوی
دست وترنج را همه بری به روی هم
در بزم ما گر آئی ویوسف نگر شوی
خواهی اگر که یار عمارت کندتو را
باید چنان خراب که زیر وزبر شوی
خواهی اگر که خوش گذرد بر توروزگار
بایدمطیع امر قضا وقدر شوی
کن سعی که تا خاک رهت کیمیا شود
تا چند در به در ز پی سیم وزر شوی
گویند شاه طالب در وگهر بود
کوشش نما که معدن در وگهر شوی
آدم ملک شد وملک ابلیس نیز تو
از خوب خوبتر شوی از بد بتر شوی
مویت سیاه بود وبه پیری سفید شد
هر روز بین در آئینه رنگ دگر شوی
باور مکن که چون تو بمیری شوی چوخاک
خاک تورا چوباد برد بی اثر شوی
بازت کنند زنده وجانی دگر دهند
جان را چو بسپری وز عالم به درشوی
روزی به کاو مدرسه رندی چه خوب گفت
بیرون برو ز مدرسه ترسم که خرشوی
خواهی اگر چومن شود اقبال توبلند
باید به ده رخسته دل وخون جگر شوی

اطلاعات

وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: چکامه

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

چشمت خدای داده که صاحب نظر شوی
هم گوش و هوش تا که ز عالم خبر شوی
هوش مصنوعی: چشمت به قدری زیباست که باعث می‌شود به حقیقت و واقعیت‌ها پی ببری و با دقت و توجه به اطرافت گوش دهی تا از دنیای پیرامون اطلاعات لازم را کسب کنی.
از دل اگر نبینی وگر نشنوی ز جان
از چشم وگوش به بود ار کور وکر شوی
هوش مصنوعی: اگر از دل کسی آگاهی نداشته باشی و نشنوی، بهتر است که از چشم و گوش خود استفاده کنی، حتی اگر کوردل و کر شوی.
دست وترنج را همه بری به روی هم
در بزم ما گر آئی ویوسف نگر شوی
هوش مصنوعی: اگر شما به مراسم ما بیایی، همه به خوشی و شادی دور هم جمع می‌شویم و زیبایی‌ها را همچون میوه‌ها در دست گرفته‌ایم. در آنجا، یوسف را ببین و به او نگاه کن.
خواهی اگر که یار عمارت کندتو را
باید چنان خراب که زیر وزبر شوی
هوش مصنوعی: اگر می‌خواهی محبوبت برایت ساخت و ساز کند، باید به اندازه‌ای زیر و رو شوی که تمام وجودت دگرگون شود.
خواهی اگر که خوش گذرد بر توروزگار
بایدمطیع امر قضا وقدر شوی
هوش مصنوعی: اگر می‌خواهی زندگی‌ات خوش بگذرد، باید از دستورات سرنوشت و قضا و قدر پیروی کنی.
کن سعی که تا خاک رهت کیمیا شود
تا چند در به در ز پی سیم وزر شوی
هوش مصنوعی: تلاش کن که هر ذره از وجودت به ارزشمندترین چیز تبدیل شود. تا چه زمانی می‌خواهی در جستجوی مال و ثروت باشی؟
گویند شاه طالب در وگهر بود
کوشش نما که معدن در وگهر شوی
هوش مصنوعی: می‌گویند که پادشاه در پی جواهرات و گوهرهای باارزش است، پس تلاش کن تا به مانند یک معدن، ثروت و زیبایی به دست آوری.
آدم ملک شد وملک ابلیس نیز تو
از خوب خوبتر شوی از بد بتر شوی
هوش مصنوعی: انسان به مقام ملک رسید و ملک ابلیس هم به همین ترتیب. تو هم می‌توانی از خوب، بهتر شوی و از بد، بدتر نشوی.
مویت سیاه بود وبه پیری سفید شد
هر روز بین در آئینه رنگ دگر شوی
هوش مصنوعی: موهای تو در جوانی سیاه بود و حالا به پیری سفید شده است. هر روز که به آئینه نگاه می‌کنی، رنگ و حالتی جدید از خودت را می‌بینی.
باور مکن که چون تو بمیری شوی چوخاک
خاک تورا چوباد برد بی اثر شوی
هوش مصنوعی: به این فکر نکن که وقتی بمیری، مانند خاک از بین می‌روی و به طور کلی بی‌اثر خواهی شد.
بازت کنند زنده وجانی دگر دهند
جان را چو بسپری وز عالم به درشوی
هوش مصنوعی: اگر دوباره زنده‌ات کنند و روحی جدید به تو بخشند، آن زمان است که جان را مثل یک تعهد به دست خودت بسپاری و از این دنیا خارج شوی.
روزی به کاو مدرسه رندی چه خوب گفت
بیرون برو ز مدرسه ترسم که خرشوی
هوش مصنوعی: روزی در مدرسه، رندی گفت که بهتر است از مدرسه بیرون برویم، زیرا می‌ترسم که مانند خر به کارهایی بی‌فایده مشغول شویم.
خواهی اگر چومن شود اقبال توبلند
باید به ده رخسته دل وخون جگر شوی
هوش مصنوعی: اگر می‌خواهی که اقبال و شانس به سراغت بیاید، باید با دل شکسته و خون جگر کنار بیایی و سختی‌ها را تحمل کنی.