گنجور

شمارهٔ ۵۰۸

ای دل به جان بکوش که اهل نظر شوی
یعنی که خون شوی وز چشمم به در شوی
فرموده دوست نیست به دیوانگان حرج
کن سعی تا ز زلف وی آشفته تر شوی
گر عاشقی بعارض دلدار همچومن
باید به پیش تیر ملامت سپر شوی
هیچ از دهان دوست حکایت نمی کنم
ترسم ازرازهای نهانی خبر شوی
خون گشته ای دلا ونیی کامل العیار
جا کن به زلف یار که تا مشک تر شوی
چون وچرا مکن که چنین شد چنان نشد
حکم است تامطیع قضا وقدر شوی
نه تند شو نه ترش نما رو نه تلخ گو
شیرین به کام تا که چو شهد وشکر شوی
اقبال تو بلندشود همچو من اگر
از خاک راه خوارتر وپست تر شوی

اطلاعات

وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: چکامه

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

ای دل به جان بکوش که اهل نظر شوی
یعنی که خون شوی وز چشمم به در شوی
هوش مصنوعی: ای دل، تلاش کن تا به معرفت و بصیرت دست پیدا کنی؛ یعنی خود را فدای عشق کن و از چشمانم دور شو.
فرموده دوست نیست به دیوانگان حرج
کن سعی تا ز زلف وی آشفته تر شوی
هوش مصنوعی: دوست گفته است که نگرانی برای دیوانگان بی‌مورد است؛ تلاش کن تا بیشتر از گذشته از زیبایی‌های او مجذوب شوی و دلخوشی‌های او را درک کنی.
گر عاشقی بعارض دلدار همچومن
باید به پیش تیر ملامت سپر شوی
هوش مصنوعی: اگر عاشق محبوبی هستی، باید مانند سپری در برابر تیرهای ملامت و سرزنش‌ها از خود محافظت کنی.
هیچ از دهان دوست حکایت نمی کنم
ترسم ازرازهای نهانی خبر شوی
هوش مصنوعی: نمی‌خواهم چیزی از دوستانم بگویم، چون می‌ترسم که تو به رازهای پنهانی آن‌ها پی ببری.
خون گشته ای دلا ونیی کامل العیار
جا کن به زلف یار که تا مشک تر شوی
هوش مصنوعی: عزیز دل، تو به حدی از عشق رسیده‌ای که از شدت احساسات، به حالت خون درآمده‌ای. پس آنگونه که باید، خود را در زلف معشوق گم کن تا به مانند مشک خوشبو شوی و عطر و بویی دلنشین بپاشی.
چون وچرا مکن که چنین شد چنان نشد
حکم است تامطیع قضا وقدر شوی
هوش مصنوعی: چرا ایستادگی می‌کنی و در پی علت و چرایی هستی که وضعیتی به وجود آمده؟ این حکم الهی است و تو باید تسلیم قضا و قدر شوی.
نه تند شو نه ترش نما رو نه تلخ گو
شیرین به کام تا که چو شهد وشکر شوی
هوش مصنوعی: در رفتار خود درشت و تند نباش و چهره‌ات را بد نشان نده. همچنین سخنان تلخ مگوی و شیرینی را برای دیگران فراهم کن تا مانند عسل و شکر باشی و مورد پسند همگان قرار گیری.
اقبال تو بلندشود همچو من اگر
از خاک راه خوارتر وپست تر شوی
هوش مصنوعی: اگر تو هم بخواهی به اوج برسی و بلند پروازی کنی، باید از خاک و ریشه‌های پایین‌تر بگذری و از آن‌ها فراتر بروی.