گنجور

غزل شمارهٔ ۹۹۴

بی‌نمک از نمک غیر توهم دارد
لب بام است ‌که اظهار تکلم دارد
جای اشک از مژهٔ تیغ حیا جوهر ریخت
چقدر حسرت زخم تو تبسم دارد
بی‌تو اظهار اثر خجلت معدومی ماست
قطرهٔ دور ز دریا چه تلاطم دارد
زاهد از گنبد دستار به خود می‌نازد
نکنی عیب که خر فخر به توقم دارد
گر به دادت نرسد شور قیامت ستم است
درد هستی است‌ که فریاد تظلم دارد
فیض خورشید به عالم ز کواکب نرسد
شیشهٔ تنگ کجا حوصلهٔ خم دارد
مفت غواص تامل‌گهرمعنی بکر
دفتر بیدل ما خصلت قلزم دارد
بیدل از فیض قناعت چمن عافیت است
تکیه عمری‌ست‌که بر بستر قاقم دارد

اطلاعات

وزن: فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

بی‌نمک از نمک غیر توهم دارد
لب بام است ‌که اظهار تکلم دارد
هوش مصنوعی: کسی که به غیر از تو هیچ جذابیتی ندارد، حتی در بالای بام هم که حرف می‌زند، همچنان بی‌رمق و بی‌نمک به نظر می‌رسد.
جای اشک از مژهٔ تیغ حیا جوهر ریخت
چقدر حسرت زخم تو تبسم دارد
هوش مصنوعی: به خاطر حیا و عفت، اشک‌ها از مژه‌ها به مانند جوهر می‌ریزد و چقدر غم و حسرت در زخم عشق تو وجود دارد که لبخند می‌زند.
بی‌تو اظهار اثر خجلت معدومی ماست
قطرهٔ دور ز دریا چه تلاطم دارد
هوش مصنوعی: بی‌تو، نشان از نابودی و عدم وجود ما را نمایان می‌کند. مثل اینکه یک قطرهٔ دور از دریا چه حالتی می‌تواند داشته باشد.
زاهد از گنبد دستار به خود می‌نازد
نکنی عیب که خر فخر به توقم دارد
هوش مصنوعی: زاهدی که به کلاه و مقنعه‌اش می‌بالد، بهتر است عیوب خودش را نبیند؛ چرا که الاغ هم به بار خود افتخار می‌کند.
گر به دادت نرسد شور قیامت ستم است
درد هستی است‌ که فریاد تظلم دارد
هوش مصنوعی: اگر در روز قیامت کمکی به تو نشود، این ظلمی است که بر تو رفته و نشان‌دهنده‌ی درد وجودی توست که همواره خواهان دادخواهی است.
فیض خورشید به عالم ز کواکب نرسد
شیشهٔ تنگ کجا حوصلهٔ خم دارد
هوش مصنوعی: نور خورشید به دنیا از ستاره‌ها نمی‌رسد؛ شیشهٔ تنگی که مثل خم است، چه کشش و ظرفیتی دارد؟
مفت غواص تامل‌گهرمعنی بکر
دفتر بیدل ما خصلت قلزم دارد
هوش مصنوعی: غواص بی‌مزد و قیمت، در حال جست‌وجو برای جواهرات گرانبها، از معنای ناب و خالص دفتر بیدل ما سخن می‌گوید، که مانند دریاچه‌ای عمیق و گسترده، دارای ویژگی‌های خاصی است.
بیدل از فیض قناعت چمن عافیت است
تکیه عمری‌ست‌که بر بستر قاقم دارد
هوش مصنوعی: بیدل به این نکته اشاره می‌کند که قناعت و رضایت از زندگی، باعث آرامش و امنیت فرد می‌شود. در این حالت، او بر بستر زندگی‌اش استراحت می‌کند و به زندگی خود رضایت دارد، که این نشان از پختگی و آرامش خاطر اوست.