گنجور

غزل شمارهٔ ۹۹۲

حیا عمری‌ست با صد گردش رنگم طرف دارد
عرق نقاش عبرت از جبین من صدف دارد
نشد روشن صفای سینهٔ اخلاص‌کیشانت
که درباب بهم جوشیدن دلها چه‌ کف دارد
به شغل لهو چندی رفع سردیهای دوران‌کن
جهان حیز گرمی در خور آواز دف دارد
دل از فکر معیشت جمع کن از علم و فن بگذر
اگر جهل است و گر دانش همین آب و علف دارد
به توفانگاه آفات استقامت رنگ می‌بازد
درین میدان کسی گر سینه‌ای دارد هدف دارد
ز اقبال عرب غافل مباشید ای عجم‌زادان
سریر اقتدار بلخ هم شاه نجف دارد
جدا نپسندد از خود هیچکس مشاطهٔ خود را
مه تابان حضور شب در آغوش کلف دارد
قضا بر سجدهٔ ما بست اوج نشئهٔ عزت
طلسم آبروی خاک در پستی شرف دارد
به نومیدی چمن سیر نگارستان افسوسم
حنا داغ‌ست از رنگی که سودنهای کف دارد
به این عجزی‌که می‌بینم شکوه جراتت بیدل
اگر مژگان توانی واکنی فتح دو صف دارد

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

حیا عمری‌ست با صد گردش رنگم طرف دارد
عرق نقاش عبرت از جبین من صدف دارد
هوش مصنوعی: حیا مدت زیادی است که با تغییرات مختلفی در من در ارتباط است و مانند رنگی است که همیشه جلوه‌گر است. عرق من، که ناشی از تلاش و زحمت است، به‌گونه‌ای است که می‌توان در آن درسی را یافت، شبیه به دانه‌ای در صدف.
نشد روشن صفای سینهٔ اخلاص‌کیشانت
که درباب بهم جوشیدن دلها چه‌ کف دارد
هوش مصنوعی: دل‌های کسانی که در راه صداقت و اخلاص هستند، هرگز به روشنی و زلالی نمی‌رسند؛ زیرا در فراق و جدایی، تنها ظاهر تجمع دل‌ها باقی می‌ماند و عمق آن نباید فریبنده باشد.
به شغل لهو چندی رفع سردیهای دوران‌کن
جهان حیز گرمی در خور آواز دف دارد
هوش مصنوعی: برای مدتی به سرگرمی بپرداز و سختی‌های زندگی را فراموش کن. دنیا شاداب و گرم است و صداهای دف، فضای خوبی را برای این سرگرمی فراهم می‌کند.
دل از فکر معیشت جمع کن از علم و فن بگذر
اگر جهل است و گر دانش همین آب و علف دارد
هوش مصنوعی: دل را از دغدغه‌های مالی رها کن و به علم و مهارت اهمیت نده؛ اگرچه ممکن است نادانی باشد یا دانش، اما در نهایت زندگی به همین موارد ساده و ابتدایی بستگی دارد.
به توفانگاه آفات استقامت رنگ می‌بازد
درین میدان کسی گر سینه‌ای دارد هدف دارد
هوش مصنوعی: در زمان حوادث و مشکلات، استقامت و پایداری انسان ممکن است تحت تأثیر قرار گیرد. در این میدان زندگی، تنها کسانی که قلب و اراده قوی دارند می‌توانند به هدف خود برسند.
ز اقبال عرب غافل مباشید ای عجم‌زادان
سریر اقتدار بلخ هم شاه نجف دارد
هوش مصنوعی: ای مردم غیر عرب، غافل نباشید از برکت و شانس عرب‌ها. بدانید که در بلخ، همان‌طور که شاه نجف وجود دارد، برتری و قدرت نیز وجود دارد.
جدا نپسندد از خود هیچکس مشاطهٔ خود را
مه تابان حضور شب در آغوش کلف دارد
هوش مصنوعی: هیچ کس نمی‌خواهد که دیگران زیبایی‌های خودش را از او بگیرند، مثل اینکه شب در نور مهتاب در آغوش پدیده‌ای زیبا و دلنشین قرار دارد.
قضا بر سجدهٔ ما بست اوج نشئهٔ عزت
طلسم آبروی خاک در پستی شرف دارد
هوش مصنوعی: سرنوشت بر سجده‌ی ما قرار داده است که نشئه‌ی عزت و بزرگی را به اوج برساند؛ هرچند که آبروی خاک و پستی، خود شرافتی دارد.
به نومیدی چمن سیر نگارستان افسوسم
حنا داغ‌ست از رنگی که سودنهای کف دارد
هوش مصنوعی: در حالتی از ناامیدی، به مکان زیبای باغ ناراحت هستم. افسوس می‌خورم که رنگ‌ها دچار غم و دردند و مانند حنایی که روی دست باقی می‌ماند، آثار غم را به همراه دارند.
به این عجزی‌که می‌بینم شکوه جراتت بیدل
اگر مژگان توانی واکنی فتح دو صف دارد
هوش مصنوعی: به این ضعف و ناتوانی که در خود می‌بینم، بیدل، اگر مژگان خود را بگشایی، پیروزی بر دو صف مخالف را از آن خود می‌کنی.