گنجور

غزل شمارهٔ ۸۵

گرکنی با موج خونم همزبان شمشیررا
می‌کشم در جوهر از رگهای جان شمشیر را
می‌دهد طرز خرم فتنه پیکر قامتت
پیچ وتاب جوهر از موی میان شمشیر را
از خم ابروی خونریزتو هر جا دم زند
عرض جوهر می‌شود مهر زبان شمشیر را
ای فغان بگذر ز چرخ و لامکان تسخیر باش
چند در زیر سپرکردن نهان شمشیر را
جوهرتجرید قطع الفت خویش است وبس
بر سر خود می‌توان‌کرد امتحان شمشیر را
علم در هر طبع سامان بخش استعداد اوست
تا به خون برده‌ست جوهر موکشان شمشیر را
گر امان خواهی زگردون سربه‌جیب خاک دزد
ورنه رحمی نیست بر عریان‌تنان شمشیر را
دستگاه آیینهٔ بیباکی بدگوهر است
می‌کند آب اینقدر آتش عنان شمشیر را
خون صیدم از ضعیفی یک چکیدن‌وار نیست
شرم می‌ترسم‌کند آب روان شمشیر را
اینقدر ابروی خوبان گوشه‌گیریها نداشت
کرد بیدل فکر صید من‌کمان شمشیر را

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

گرکنی با موج خونم همزبان شمشیررا
می‌کشم در جوهر از رگهای جان شمشیر را
هوش مصنوعی: اگر با شدت و سختی به من ظلم کنی، همچون امواج خونی که در وجودم به جوش می‌آید، دوری نمی‌کنم و با تمام وجودم از خود دفاع می‌کنم.
می‌دهد طرز خرم فتنه پیکر قامتت
پیچ وتاب جوهر از موی میان شمشیر را
هوش مصنوعی: شکل و ظاهرت، مانند یک نازک‌دلی بازیگوش، حسی از نشاط و شور به دیگران می‌دهد. موهای نازک و زیبا به مانند شمشیری در میان این جذابیت، نقش خاصی دارند که توجه‌ها را جلب می‌کند.
از خم ابروی خونریزتو هر جا دم زند
عرض جوهر می‌شود مهر زبان شمشیر را
هوش مصنوعی: هر جا که ابروی خشمگین تو ظاهر شود، زیبایی و جادو آن زبان شمشیر را به نمایش می‌گذارد.
ای فغان بگذر ز چرخ و لامکان تسخیر باش
چند در زیر سپرکردن نهان شمشیر را
هوش مصنوعی: ای کاش از چرخ و بی‌نهایت فاصله بگیری و تسلیم نشوی، چرا که زیر پوشش و در خفا می‌توان از شمشیر بهره برد.
جوهرتجرید قطع الفت خویش است وبس
بر سر خود می‌توان‌کرد امتحان شمشیر را
هوش مصنوعی: این بیت می‌گوید که جوهر و ذات انسان تنها از جدایی و قطع ارتباطات خود تشکیل شده است و تنها بر اساس همین جدایی می‌تواند توانایی و قدرتش را آزمایش کند. به عبارت دیگر، فرد باید بتواند در مواقع سختی و چالش، قابلیت‌های خود را به نمایش بگذارد و آزمون کند.
علم در هر طبع سامان بخش استعداد اوست
تا به خون برده‌ست جوهر موکشان شمشیر را
هوش مصنوعی: دانش و علم به هر فردی کمک می‌کند تا استعدادهایش را شکوفا کند، ولی در عوض، در دنیای واقعی، گاه استعدادها و ارزش‌های انسانی ممکن است تحت تأثیر شرایط سخت و تلخ قرار بگیرند.
گر امان خواهی زگردون سربه‌جیب خاک دزد
ورنه رحمی نیست بر عریان‌تنان شمشیر را
هوش مصنوعی: اگر می‌خواهی از سختی‌های زندگی در امان باشی، باید خود را به زیر خاک پنهان کنی؛ وگرنه بر افرادی که در خود عریانی و ضعف هستند، رحم و مروت وجود نخواهد داشت.
دستگاه آیینهٔ بیباکی بدگوهر است
می‌کند آب اینقدر آتش عنان شمشیر را
هوش مصنوعی: آیینه‌ای که در آن حقیقت نمایان است، به خاطر بی‌خود بودنش، چیزهای ناچیز و بی‌ارزش را به نمایش می‌گذارد و این تصویرها به قدری تند و آتشین هستند که می‌توانند حتی شدت خشم و قدرت یک شمشیر را نیز تحت تأثیر قرار دهند.
خون صیدم از ضعیفی یک چکیدن‌وار نیست
شرم می‌ترسم‌کند آب روان شمشیر را
هوش مصنوعی: من از ضعف و ناتوانی خود بسیار ناراحتم و این احساس، مانند قطره‌ای خون از حیثیت من می‌چکد. به همین دلیل، از برخورد با آب روان می‌ترسم، زیرا این آب مانند شمشیری است که می‌تواند به من آسیب برساند.
اینقدر ابروی خوبان گوشه‌گیریها نداشت
کرد بیدل فکر صید من‌کمان شمشیر را
هوش مصنوعی: چقدر ابروهای زیبای آنها در گوشه‌نشینی خود تأثیر گذاشت، که بیدل در فکر شکار من از تیر و شمشیر بود.

خوانش ها

غزل شمارهٔ ۸۵ به خوانش عندلیب