غزل شمارهٔ ۷۶
اطلاعات
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
خوانش ها
غزل شمارهٔ ۷۶ به خوانش عندلیب
حاشیه ها
در بیت اول غلط بسیار سنگینی شگفتارم کرد که ناشی از نا آشنایی بهداروند با جهان بیدل همچنین دانش تصحیح متون و نیز ناآشنایی با دیگر گزارش های زیست بیدل شاید باشد ... شاید هم این نشانگر نشناختن اهمیت این اوج سخنورانگی بیدل است .. بهرحال قابل چشم پوشی نیست اگر نخاهم به سرزنش ادبی بپردازم... مگر می شود اوج سخنوری بیدل را ندانست و نشناخت و ندیده گذرکرد!...
بیت نخست که از امهات سخن بیدل است مضمونش بقدری در شعرهایش مکرر شده که چنین غلطی شوکهآور است.
درستش این است: البته این آخرین غزل بیدل و وصیت نامه ی شعری ایشان است که شب وفات آن بزرگوار پس از مرگش زیر نهالی / بالش ایشان به خط خودشان بدست آمده:
به شبنمی.. صبحِ ِ این گلستان....
این بهداروند در چنی غزل روان و خوشخان و ساده ای این غلط های فاحش را دارد در دیگر سخنان مهجور و کم خاندهتر بیدل چه کرده!
بلندی ِ سربه جیب ِ پَستی > سر در جَیبِ پستی بُردن را ویژگی جهان هستی می داند.. در دیگر سخنانش بارها چنین فرموده بیدل ما...
هستی به سوی پستی میل دارد مگر که انسان کامل ماری کند برای خودش و جهان...
اعتبار افزای ما در جهان هستی و بلندکردن نام و چه و چه ... همه باعث پستی قدر ما نزد خداست علو است و نکوهیده است اهریمن منم گفت و کبر آورد و رانده شد
دنیاگرایی را پستی و دنائت گرایی میداند بارها فرموده و سرود
سر به جیب پستی > بلندایی که اتفاقا سرش در جیب پستی است و نهادش از پستی برآمده و آب می خورد!
این متن را آوردم زیرا کسی، شعر با بسی غلط ؟؟؟؟ بازنویسانده و در گنجور گنجانده!!!
حضرت میرزا عبدالقادر بیدل طاب ثراه، را در ماه محرم عارضۀ تب روی داد، چهار و پنج روز به حرارت گذشت، بعد از آن تب مفارقت کرد، ایشان غسل فرمودند، روز دوم از غسل به تاریخ سوم صفر روز چهارشنبه وقت شام، حرارت عودت کرد و تمام شب ماند، شب گاهی به افاقت و گاهی به غَش گذشت و در وقت افاقت بی اختیار خنده از ایشان سر می زند.
جانان به قمارخانه رندی چندند / بر نسیه و نقد هر دو عالم خندند
به هر حال آثار یاس به نظر آمدن گرفت و تا صبح حال دگرگون شد، یوم پنج شنبه چهارم ماه صفر، شش گهری روز برآمده همان روح پرفتوح آن زنده به عیش سرمدی از آشیانۀ تن بال و پر افشانده بر ساکنان عرش معلی سایه انداخت و به وصال حقیقی کامیاب گردید، رحمة الله علیه.
غزلی و رباعی نوشته، زیر بالین گذاشته بود، بعد از برداشتن مردۀ ایشان کاغذ مذکور برآمد و اشتهار یافت:
به شبنمی صبح این گلستان نشاند جوش غبار خود را/عرق چو سیلاب از جبین رفت و ما نکردیم کار خود را
ز پاس ناموس ناتوانی چو سایه ام ناگزیر طاقت/که هر چه زین کاروان گران شد بدوشم افگند بار خود را
به عمر موهوم تنگ فرصت فزود صد بیش و کم ز غفلت/تو گر عیار عمل نگیری نفس چه داند شمار خود را
قدم به صد دشت و در گشادی ز ناله در گوش ها فتادی/عنان به ضبط نفس ندادی طبیعت نی سوار خود را
بلندی سر به جیب پستی شد اعتبار جهان هستی /چراغ این بزم تا سحرگاه زنده دارد مزار خود را
ز شرم هستی قدح نگون کن دماغ مستی به وهم خون کن/تو ای حباب از طرب چه داری پر از عدم کن غبار خود را
به خویش گر چشم می گشودی چو موج دریا گره نبودی/چه سحر کرد آرزوی گوهر که غنچه کردی بهار خود را
اگر دلت زنگ کین زداید خلاف خلقت به پیش نآید/صفای آیینه شرم دارد که خورده گیرد دُچار خود را
تو شخص آزاد پرفشانی قیامت است این که غنچه مانی/فزود خود داریت برنگی که سنگ کردی شرار خود را
وداع آرایش نگین کن ز شرم دامان حرص چین کن/مزن به سنگ از جنون شهرت چو نام عنقا وقار خود را
بدر زن از مدعا چو بیدل ز الفت وهم پوچ بگسل/بر آستان امید باطل خجل مکن انتظار خود را