گنجور

غزل شمارهٔ ۷۳

حیف‌کز افلاس نومیدی فواید مرد را
دست اگرکوتاه شد بر دل نشاید مرد را
از تنزلهاست گر در عالم آزادگی
چین پیشانی به یاد دامن آید مرد را
چون طبیعتهای زن‌گل‌کرده‌گیر آثار ننگ
در فسوس مال و زر، گر دست ساید مرد را
جدول آب و خیابان چمن منظورکیست
زخم میدانهاکشد تا دل‌گشاید مرد را
یک تغافل می‌کند سرکوبی صدکوهسار
در سخن می‌باید از جا در نیاید مرد را
دامن رستم تکاند بر سر این هفت‌خوان
دست غیرت تا غبار از دل زداید مرد را
در مزاج دانه آماده‌ست تأثیر زمین
حیزکم پیدا شودگر زن نزاید مرد را
ناگزیر رغبت اقبال باید زیستن
جاه دنیا صورت زن می‌نماید مرد را
جوهر غیرت درین میدان نمی‌ماند نهان
تیغ می‌گردد زبان و می‌ستاید مرد را
گر ز سیم وزر وفاخوهی به‌خست‌جهدکن
قحبه‌محکوم‌است ازامساکی‌که شایدمردرا
بیدل این‌دنیا نه‌امروز امتحانگاهست و بس
تا جهان باقی‌ست زن می‌آزماید مرد را

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

حیف‌کز افلاس نومیدی فواید مرد را
دست اگرکوتاه شد بر دل نشاید مرد را
هوش مصنوعی: اگر مردی به خاطر فقر و ناامیدی دستش کوتاه شود، نباید به دل خود اجازه دهد ناامیدی و یأس را در آن ثبت کند، زیرا این وضعیت به او آسیب می‌زند.
از تنزلهاست گر در عالم آزادگی
چین پیشانی به یاد دامن آید مرد را
هوش مصنوعی: اگر انسان در مسیر آزادگی و رهایی از قید و بندهای مادی قرار بگیرد، ممکن است گاهی به زحمت‌ها و مشکلاتی که پیش از این تجربه کرده است، فکر کند و این یادآوری ممکن است به او احساس و اندوهی شبیه به نشانه‌های فروتنی بدهد.
چون طبیعتهای زن‌گل‌کرده‌گیر آثار ننگ
در فسوس مال و زر، گر دست ساید مرد را
هوش مصنوعی: وقتی ویژگی‌های زنانه بر یک مرد تسلط پیدا کند، نشان‌هایی از ناپاکی و زشتی در ثروت و مال او ظاهر می‌شود، به ویژه اگر آن مرد از خود سستی و تنبلی نشان دهد.
جدول آب و خیابان چمن منظورکیست
زخم میدانهاکشد تا دل‌گشاید مرد را
هوش مصنوعی: در این بیت صحبت از تاثیراتی است که محیط و طبیعت بر روح و روان انسان دارد. به نوعی، شاعر به نقش آب، خیابان و چمن اشاره می‌کند و سوال می‌کند که چه کسی می‌تواند زخم‌های میدان‌ها را برطرف کند تا دل مرد آرام بگیرد. این تصویر نشان‌دهنده نیاز به زیبایی و طراوت برای بهبود حال روحی است.
یک تغافل می‌کند سرکوبی صدکوهسار
در سخن می‌باید از جا در نیاید مرد را
هوش مصنوعی: انسان باید در هنگام گفتگو با احتیاط عمل کند و از نادیده گرفتن مسائل بزرگ و مهم پرهیز کند. در واقع، غفلت از موضوعات اساسی ممکن است عواقب جدی داشته باشد، و نباید در برابر این مسائل خاموش یا بی‌تفاوت باقی ماند.
دامن رستم تکاند بر سر این هفت‌خوان
دست غیرت تا غبار از دل زداید مرد را
هوش مصنوعی: رستم دامنش را تکانده تا در این هفت مرحله، غیرت و شجاعت را به نمایش بگذارد و غبار ناامیدی و ناپاکی را از دل مردان دور کند.
در مزاج دانه آماده‌ست تأثیر زمین
حیزکم پیدا شودگر زن نزاید مرد را
هوش مصنوعی: در درون دانه، خاصیتی وجود دارد که می‌تواند تأثیرات زمین را بپذیرد. این تأثیرات می‌توانند موجب شکل‌گیری و رشد گیاه شوند، به شرطی که زن، مردی را به دنیا نیاورد.
ناگزیر رغبت اقبال باید زیستن
جاه دنیا صورت زن می‌نماید مرد را
هوش مصنوعی: برای زندگی ناچار باید به سوی علاقه و خوشبختی روی آورد، زیرا ظاهر دنیا برای مردان به شکل زن جلوه می‌کند.
جوهر غیرت درین میدان نمی‌ماند نهان
تیغ می‌گردد زبان و می‌ستاید مرد را
هوش مصنوعی: در این میدان، جوهر غیرت به طور پنهانی نمی‌ماند و مانند تیغی که زبان می‌شود، مرد را ستایش می‌کند.
گر ز سیم وزر وفاخوهی به‌خست‌جهدکن
قحبه‌محکوم‌است ازامساکی‌که شایدمردرا
هوش مصنوعی: اگر از نقره و طلا استفاده کنی و در کارها تنبلی کنی، در نتیجه به دستاوردی نخواهی رسید و محکوم به شکست خواهی بود.
بیدل این‌دنیا نه‌امروز امتحانگاهست و بس
تا جهان باقی‌ست زن می‌آزماید مرد را
هوش مصنوعی: این دنیا فقط یک محل آزمایش است و تا زمانی که جهان برقرار است، زنان مردان را آزمایش می‌کنند.

خوانش ها

غزل شمارهٔ ۷۳ به خوانش عندلیب

حاشیه ها

1394/03/28 03:05
حمید زارعی

مصرع اول (فواید) اشتباه است و باید (فزاید) باشد
حیف‌کز افلاس نومیدی فزاید مرد را
دست اگرکوتاه شد بر دل نشاید مرد را